Phương pháp tiếp cận giáo dục hiện đại

Giáo dục trẻ mầm non đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách, trí tuệ của trẻ. Tuy nhiên giáo dục thế nào là đúng cách, góp phần phát triển tình cảm cũng như các kỹ năng về ngôn ngữ, nhận thức và thể chất của trẻ đang là câu hỏi lớn đối với ngành giáo dục Việt Nam.

Hiện nay, các phương pháp giáo dục mầm non truyền thống dường như vẫn chưa cập nhật các bài học được thiết kế phù hợp với tâm lý, độ tuổi cũng như trang thiết bị phục vụ cho việc học của trẻ. Trong khi đó, các phương pháp hiện đại đã được áp dụng tại nhiều nước trên thế giới. Điển hình như 5 phương pháp tiếp cận giáo dục mầm non nổi bật được áp dụng phổ biến tại những nước phát triển:

Trí thông minh đa dạng

Giáo dục trẻ mầm non ở “giai đoạn vàng của cuộc đời” đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách, trí tuệ của trẻ.

Giáo sư Howard Gardner, Đại học Harvard đã đưa ra thuyết “Trí thông minh đa dạng” (Multiple Intelligences) với khẳng định, mỗi trẻ đều có những khả năng đặc biệt cần phải được phát hiện và bồi dưỡng. Ông đã phân loại trí thông minh, bao gồm trí thông minh có giá trị điển hình trong trường học, trí thông minh gắn với nghệ thuật, trí thông minh về tự nhiên, trí thông minh cá nhân về ngôn ngữ, toán học, âm nhạc, thể chất, hội họa không gian, nội tâm và giao tiếp xã hội. Lý thuyết này giúp các nhà giáo dục động viên và kích thích mọi nhân tố phát triển trí não của trẻ trong những năm học đầu đời.

Tiếp cận dự án

Bên cạnh đó, phương pháp tiếp cận dự án (Project Approach) được khởi xướng bởi chuyên gia Lilian Katz (Mỹ) nhằm tạo cơ hội cho trẻ được theo đuổi, tìm hiểu, khám phá về các vấn đề mà trẻ thực sự hứng thú. Phương pháp này thúc đẩy quá trình tự nghiên cứu, tư duy độc lập và quan trong nhất là nuôi dưỡng lòng say mê học tập ở trẻ.

Lên kế hoạch - làm - đánh giá

Tương tự như vậy, cách tiếp cận Lên kế hoạch - làm - đánh giá (Plan - Do - Review) của chương trình High Scope, Mỹ cho phép trẻ được tự khởi xướng kế hoạch khám phá, thực thi và đánh giá việc thực thi kế hoạch dưới dẫn dắt của giáo viên.

Cách tiếp cận Reggio Emilia 

Xuất phát từ Italy, cách tiếp cận Reggio Emilia hiện đang được đánh giá cao và được áp dụng tại những trường mầm non ở nhiều nước trên thế giới bởi khả năng mở rộng cánh cửa cho trí tưởng tượng và sáng tạo của trẻ được bay bổng qua các hoạt động như vẽ, nặn, sáng tác tranh…

Phương pháp tiếp cận Montessori

Ngoài ra, phương pháp tiếp cận Montessori, mô hình giáo dục đầu đời nổi tiếng trên thế giới, giúp phát triển kỹ năng học tập, kỹ năng sống và 5 giác quan của trẻ qua các bộ đồ chơi học tập có khả năng phát triển giác quan, tri giác và khả năng suy luận, dự đoán cho trẻ. Montessori đề cao việc phát triển tính tự lập cho trẻ và giúp trẻ trở nên kỷ luật một cách tự nguyện. Mỗi phòng Montessori có 115 bộ học cụ, giúp trẻ phát triển 5 mặt, về khả năng tri giác, toán, ngôn ngữ, kỹ năng sống và bước đầu tìm hiểu thế giới tự nhiên và văn hóa.

Tại Việt Nam, một số trường mầm non đã bắt đầu đưa một số phương pháp trên vào chương trình, một trong số đó có thể kể đến Hệ thống trường dân lập quốc tế Việt Úc (VAS). Trong việc áp dụng các phương pháp dạy và học hiện đại, VAS đã xây dựng một giáo trình mầm non độc đáo mang tên “Phương pháp học tập đa hoạt động” (Multi-faceted Approach to learning), được áp dụng trên toàn bậc mầm non của hệ thống. Kết hợp năm phương pháp giáo dục kể trên bằng 2 ngôn ngữ Anh - Việt, giáo trình của VAS thể hiện sự tích hợp cao, qua đó, trẻ luôn tương tác, chủ động tham gia vào bài học cùng với các bạn đồng nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo viên.

Với các phương pháp giáo dục hiện đại, trẻ trở nên độc lập, tự tin và năng động hơn hẳn so với trẻ học theo cách truyền thống.

Ngoài việc nâng cao tri thức và các kỹ năng lời nói, trẻ sẽ dần làm quen với những kỹ năng sống cơ bản như biết tự chăm sóc bản thân, có ý thức về vệ sinh, dinh dưỡng và cảm thức về nghệ thuật - vốn là những kỹ năng và hiểu biết nền tảng cho lớp đầu cấp của chương trình quốc tế Cambridge được đào tạo xuyên suốt mọi cấp lớp tại VAS.

Để phục vụ cho mô hình này, trang thiết bị cũng đóng vai trò tiên quyết với sự đầu tư lớn của trường cho những bộ học cụ và phòng Montessori riêng, bảng thông minh hay xưởng nghệ thuật tạo hình cho trẻ theo đúng phong cách Reggio Emilia.

Các phương pháp kể trên đều đã được áp dụng giảng dạy cho nhiều trẻ ở độ tuổi mầm non trên thế giới và cho những kết quả rất ấn tượng khi trẻ trở nên độc lập, tự tin và năng động hơn hẳn so với trẻ học theo cách truyền thống.

Đầu tư đúng phương pháp cho con là niềm mong mỏi của mỗi gia đình để con phát triển toàn diện.  Ngoài giáo dục từ trường học, bố mẹ cũng cần hiểu thêm về tâm lý cũng như những nguyên lý giáo dục hiện đại để khuyến khích và động viên con mình phát triển về trí tuệ lẫn thể chất, mang đến cho con môi trường học tập, sinh hoạt phù hợp.

Diệp Trương