Đến với Lễ phát lương Đức Thánh Trần tại đền Trần Thương đầu năm mới

Lễ hội đền Trần Thương được tổ chức vào Rằm tháng Giêng và tháng Tám âm lịch hằng năm, đây cũng là một trong ba lễ hội lớn nhất của Hà Nam và được biết đến với nhiều hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc đậm đà bản sắc dân tộc cũng như thể hiện tấm lòng của người dân tưởng nhớ tới anh linh Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Theo quy định, lễ hội được tổ chức 3 ngày nhưng trên thực tế có thể dài hơn, mỗi ngày có đến 4 – 5 đám tế.

Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đã chọn làng Miễu nằm giữa sông Hồng và sông Châu Giang, nơi hội tụ của 6 nhánh sông nhỏ - hay còn gọi là “lục đầu khê” làm 1 trong 6 điểm cất kho lương phục vụ cuộc chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ 2 năm Ất Dậu 1285 bởi nơi đây địa thể hiểm yếu lại thuận tiện vận lương.

Theo sử sách ghi lại, Đền Trần Thương (xã Nhân Đạo cũ, huyện Lý Nhân) thờ Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn cùng gia quyến và các Bộ tướng.

Tương truyền, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đã chọn làng Miễu nằm giữa sông Hồng và sông Châu Giang, nơi hội tụ của 6 nhánh sông nhỏ - hay còn gọi là “lục đầu khê” làm 1 trong 6 điểm cất kho lương phục vụ cuộc chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ 2 năm Ất Dậu 1285 bởi nơi đây địa thể hiểm yếu lại thuận tiện giao thông khi từ kho lương dọc theo sông Long Xuyên, ra sông Hồng xuống cửa Hữu Bị, Tuần Vường vào sông Châu Giang; hoặc từ đây ngược sông Hồng đi Thăng Long rồi xuôi ra biển.

Sau khi chống quân Nguyên Mông thành công, ngài đã về đây phát lương khao quân dân biểu đạt lòng biết ơn mọi người đã sát cánh với triều đình. Đến nay truyền thống này vẫn được giữ vững hằng năm, vào dịp tết Thượng Nguyên (rằm tháng giêng âm lịch). Tương truyền khi Đức Thánh Trần qua đời, có 5 cỗ di quan được đưa về 5 hướng làm lễ táng như nhau, đều được che đậy và xóa dấu tích để không biết đâu mới là nơi Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn an nghỉ thực sự. Còn theo bản chú thích ở đền Trần Thương thì ghi lại có tới 70 cỗ quan tài.

Đền được dựng lên sau khi Trần Hưng Đạo hóa thánh. Làng Miễu cũng chính thức mang tên làng Trần Thương kể từ đó. Trần Thương có nghĩa là kho lương của nhà Trần.

Sau nay, để tưởng nhớ công lao to lớn của vị Anh hùng dân tộc Quốc công Tiết chế Hưng Ðạo Ðại Vương Trần Quốc Tuấn, nhân dân xã Nhân Đạo đã tổ chức Lễ hội phát lương Ðức Thánh Trần đền Trần Thương vào giờ Tý ngày rằm tháng Giêng hằng năm, tái hiện lại cảnh "Khao quân" của quân đội nhà Trần với những nghi thức truyền thống, chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Túi lương là lộc ban - cũng là lời nguyện của Đức Thánh Trần phù hộ cho một năm Quốc thái dân an, nhân khang vật thịnh, mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà no ấm.

Hàng nghìn người dân địa phương và du khách khắp nơi đã đến với lễ Phát lương đền Trần Thương 2025 với mong muốn một năm đủ đầy, hạnh phúc. Ảnh ĐTHHN

Vào ngày chính, phần lễ có rước kiệu, dâng hương, tế lễ; phần hội sẽ có những trò như bơi chải trên sông, đi cầu kiều, đánh cờ tướng... Và từ năm 2010, đền Trần Thương tổ chức thêm lễ hội phát lương (bắt đầu từ 23 giờ ngày 11/2 đến 17 giờ ngày 12/2 (tức đêm 14 đến ngày 15 tháng Giêng) thu hút rất nhiều du khách trong và ngoài tỉnh đến tham gia với mong muốn một năm đủ đầy, hạnh phúc.

Tại lễ phát lương năm nay, mỗi túi lương được làm bằng vải điều màu đỏ với chữ “Trần Thương” được linh thiêng hóa trở thành lộc Thánh tạo niềm tin tâm linh.

Bên trong mỗi túi lương đều có dấu ấn của Đức Thánh Trần và các loại ngũ cốc là sản vật của vùng quê Lý Nhân, gồm: gạo nếp cái hoa vàng, đậu tương, ngô đỏ; cầu cho người nhận được một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu đón linh khí trời đất, cho một năm sung túc, nhà nhà no đủ, hạnh phúc.

Chủ tịch UBND tỉnh Trương Quốc Huy phát biểu tại Lễ phát lương Đức Thánh Trần đền Trần Thương năm 2025.

Tại buổi lễ, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam Trương Quốc Huy cho biết, Lễ Phát lương đền Trần Thương đã trở thành nét đẹp truyền thống, tôn vinh các anh hùng có công dựng nước và giữ nước, đồng thời lan tỏa giá trị lịch sử dân tộc; nhắc nhở hậu thế trân trọng quá khứ, bày tỏ lòng kính trọng với các bậc tiền nhân, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân và tiếp nối tư tưởng “Thời bình, phải khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc”. Lễ hội mang ý nghĩa cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, phúc lộc dồi dào, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, thể hiện khát vọng về một đất nước hưng thịnh, phát triển bền vững.

Một du khách phấn khởi khi là người đầu tiên được nhận túi lương của Đức Thánh Trần Đền Trần Thương.

Để lễ phát lương Đức Thánh Trần diễn ra trang trọng với đầy đủ các nghi thức và để đền Trần Thương thật sự là điểm đến hấp dẫn du khách thập phương, năm nay ban tổ chức không tổ chức phát lương phía trong đền và tại sân đền mà đã bố trí 12 cửa phát lương phía ngoài Nghi môn ngoại với 180 nghìn túi lương, bảo đảm cho nhân dân và du khách về dự lễ ai cũng nhận được lộc Thánh.

Với những giá trị lịch sử và văn hóa to lớn, Đền Trần Thương được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia vào năm 1989. Đến năm 2010, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Nam phối hợp cùng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phục dựng Lễ phát lương Đức Thánh Trần. Năm 2015, đền Trần Thương chính thức được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt. Năm 2017, Lễ hội Đền Trần Thương được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.