Năng lượng tái tạo – nguồn năng lượng cho phát triển bền vững

Trong bức tranh ấy, Việt Nam đã bứt tốc ngoạn mục. Từ năm 2019 - 2021, hơn 20 GW điện mặt trời và gió đã hòa lưới, đưa tỷ trọng năng lượng tái tạo vọt lên hàng đầu Đông Nam Á. Tuy nhiên, lưới truyền tải 500 kV chưa kịp nâng cấp và các nút nghẽn ở Ninh Thuận – Bình Thuận hay Tây Nguyên buộc nhiều nhà máy phải cắt giảm phát điện tới 30 % công suất thiết kế. Theo báo cáo của Energy Transition Partnership, chỉ riêng năm 2023 Việt Nam đã mất khoảng 1,4 tỷ USD doanh thu từ điện tái tạo do mất điện và giảm phát.

Hiện Việt Nam đang đứng trước bài toán an ninh năng lượng kép như nhu cầu điện tăng trung bình 7%/năm, trong khi than nội địa suy giảm, LPG nhập khẩu đắt đỏ và mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào 2050.

Muốn giải phóng nút thắt, Việt Nam cần một chiến lược ba tầng. Tầng thứ nhất là cần đẩy nhanh tiến độ đường dây 500 kV Long Phú – Ô Môn / Thốt Nốt – Bạc Liêu để phục vụ cho miền Tây, tăng lưới miền Trung – Nam lên tiêu chuẩn truyền tải xuyên vùng và thử nghiệm các mô hình lưu trữ BESS quy mô 250 MWh trở lên tại các điểm hay cắt giảm. Đồng thời EVN cũng cần minh bạch lộ trình đầu tư và cho phép đơn vị thứ ba tham gia dịch vụ truyền tải.

Tầng thứ hai là cần triển khai đầy đủ DPPA, đấu thầu cạnh tranh và giá carbon thí điểm trên sàn ETS nội địa. Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng cần ban hành quy chuẩn kỹ thuật cho điện mặt trời nổi trên ao tôm, điện gió near-shore và mô hình nông-điện (agrivoltaics) để khai phóng quỹ đất “ba trong một” – tiềm năng của vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Tầng thứ ba là cần thành lập Ủy ban An toàn Hạt nhân độc lập, tái khởi động chương trình đào tạo kỹ sư hạt nhân ở Đà Lạt và xây dựng quỹ tài chính khép kín cho khâu tháo dỡ, xử lý chất thải.

.

Việt Nam với một nền kinh tế hơn 100 triệu dân khao khát sản xuất xanh

Đã đến lúc Việt Nam cần mở cửa cho sáng tạo thị trường và quyết đoán một cách thận trọng với điện hạt nhân. Có như vậy đất nước mới có thể bước vào thập kỷ 2030 với hệ thống điện sạch, bền vững và an toàn.