Quản lý giá thuốc - Việc khó, ai muốn làm?

(Suckhoemoitruong.com.vn) - Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật mới đây, dự thảo sửa đổi Luật Dược đã nhận được nhiều ý kiến góp ý, đặc biệt là qui định về cơ chế quản lý giá thuốc, vấn đề đang gây bức xúc và nhiều tranh cãi.

Bộ Y tế: Không muốn mang tiếng “vừa đá bóng vừa thổi còi”!

Theo quy định Luật Giá hiện hành, Bộ Tài chính phải chịu trách nhiệm về giá nói chung, bộ chuyên ngành quản lý giá cụ thể. Giá thuốc cũng vậy, Bộ Y tế là chủ đạo trong quản lý. Tuy nhiên, sau 8 năm gánh vác trọng trách này, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, do Bộ này không có bộ phận quản lý giá và việc phân công nhiệm vụ giữa các Bộ, ngành liên quan cũng chưa rõ nên dẫn tới việc quản lý giá đối với mặt hàng đặc biệt này còn nhiều bất cập. Chính vì vậy, trong dự thảo Luật Dược do Bộ Y tế chủ trì soạn thảo, cơ quan này đã đề xuất giao thẩm quyền quản lý giá thuốc cho Bộ Tài chính. Cụ thể hơn, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến đề xuất nên thành lập hội đồng về giá thuốc, đầu mối trách nhiệm là Bộ trưởng Bộ Tài chính, và đây không phải lần đầu tiên, Bộ trưởng Bộ Y tế đề cập đến vấn đề này.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, điều này sẽ giúp quản lý giá thuốc tốt hơn vì Bộ Tài chính là cơ quan quản lý giá, có chuyên môn sâu, có bộ máy, nguồn lực. Chưa kể, việc này cũng nhằm bảo đảm tính công khai minh bạch trong quản lý, bởi lâu nay đã có đại biểu Quốc hội và người dân cho rằng Bộ Y tế quản lý một chuỗi khép kín từ sản xuất, cấp phép, danh mục thuốc, cho đến giá thuốc... nên dẫn tới tình trạng vừa "đá bóng, vừa thổi còi". Đồng thời, Bộ trưởng Bộ Y tế cũng cho biết, hiện thuốc nào cũng phải quản lý giá, thậm chí phải dùng “mệnh lệnh áp giá” trong khi ở nhiều nước chỉ quản lý các thuốc trong danh mục bảo hiểm y tế còn các loại khác thì theo giá thị trường.

Bộ Tài chính: Từ chối vì không am hiểu chuyên môn

Tuy nhiên, trước đề nghị của Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã “từ chối”, cho rằng Bộ Tài chính không am hiểu chuyên môn, nên Bộ Y tế vẫn chủ trì quản lý giá thuốc, các Bộ khác sẽ phối hợp thực hiện mới hợp lý. Chưa kể, theo Hiến pháp, trách nhiệm này cũng thuộc Bộ Y tế.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhìn nhận, quản lý giá thuốc đang có nhiều vấn đề, là câu chuyện dài để bảo vệ quyền lợi người bệnh. Vì vậy, cần cơ chế liên ngành, thành lập hội đồng để quản lý giá thuốc là cần thiết, nhưng chủ trì quản lý vẫn phải là Bộ Y tế. Hội đồng quản lý giá thuốc lập ra không phải để tư vấn mà mang tính quyết định trên cơ sở đồng thuận, ví dụ trong trường hợp cần thiết thì phải có sự đồng thuận của ít nhất ba Bộ: Công Thương, Tài chính, Y tế thì mới được nâng giá thuốc. Còn Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thì chỉ rõ: “Gốc vấn đề là vẫn đang phải nhập thuốc. Chính phủ đã chỉ đạo đẩy mạnh sản xuất nhiều loại thuốc nhưng chưa làm được”. Thủ tướng cho rằng: “Gần trăm triệu dân mà chưa sản xuất được kháng sinh nên cần khuyến khích xã hội hóa phát triển ngành công nghiệp dược, chứ không thể chỉ chờ Nhà nước đầu tư”.

Thực tế cho thấy, gần 10 năm nay việc phát triển ngành công nghiệp dược trong nước rất trì trệ. Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện nay, cả nước có khoảng 200 doanh nghiệp sản xuất thuốc tân dược và đông dược, trên 300 cơ sở sản xuất thuốc đông dược tham gia sản xuất thuốc y học cổ truyền. Đáng quan tâm là trên 50% thuốc chữa bệnh trong nước còn phải nhập khẩu, phụ thuộc vào nước ngoài. Đây cũng là nguyên do khiến cho việc quản lý giá thuốc càng nan giải, khi không ít trường hợp các nhà cung cấp, phân phối đã bắt tay nhau, làm giá từ nước ngoài trước khi nhập khẩu vào Việt Nam. Bởi vậy, việc sửa đổi Luật Dược không chỉ cần tìm ra một cơ quan đầu mối quản lý giá thuốc, mà còn phải đưa ra được cơ chế, chính sách để thúc đẩy ngành công nghiệp dược trong nước phát triển, mới thiết thực góp phần giảm giá thành thuốc chữa bệnh.

Hiện nay, với “nỗ lực” của Bộ Y tế và Tài chính khi ban hành Thông tư 01 và 11 về hướng dẫn đấu thầu mua thuốc và lập hồ sơ mời thầu mua thuốc, thì việc đấu thầu thuốc tại các BV đã được cải thiện, giá nhiều loại thuốc đã được giảm xuống, có BV giảm 15-20%, thậm chí có nơi số tiền dành cho mua thuốc giảm tới 30% so với trước khi thực hiện theo qui định mới. Tuy nhiên, ngay sau khi có “tin vui” này không lâu, một bất cập không nhỏ đã được lãnh đạo các BV chỉ ra là “thuốc khác với rau”, việc hai Thông tư nói trên lấy tiêu chí "giá trúng thầu rẻ nhất” đã dẫn đến nguy cơ thuốc chất lượng kém dễ dàng “lọt cửa” vào BV, ảnh hưởng đến chất lượng điều trị.

Cần có cơ chế kiểm soát để giá thuốc không thể tăng “tự do”. Ảnh: TL

Giá thuốc có giảm nhờ sửa luật?

Giá thuốc cao ngoài lý do phải nhập khẩu nhiều, do có sự “thông đồng” trong đấu thầu giá thuốc, do bác sĩ và dược sĩ “bắt tay” nhau… còn có nguyên do quản lý lỏng lẻo, không kiểm soát được nên thuốc tự do tăng giá. Bởi, trên thị trường, không khó để tìm ra cùng một loại thuốc, có công dụng, thành phần như nhau, cùng nhà phân phối, nhưng ở mỗi hiệu thuốc lại có giá vênh nhau. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cũng từng chỉ ra rằng, việc giá thuốc chênh lệch, tăng cao “ngoài nguyên nhân lợi nhuận còn có kẽ hở của pháp luật” bị lợi dụng.

Trong quá trình soạn thảo, Luật Dược đã nhiều lần được tổ chức lấy ý kiến đóng góp và là một trong các dự thảo được dư luận “ưu ái” quan tâm. Tại các kỳ họp Quốc hội, giá thuốc quá cao, không phù hợp… là vấn đề thường xuyên được các đại biểu đề cập, đồng thời, nhiều đại biểu cũng chỉ ra rằng cần phải có chế tài, cơ chế hợp lý kiểm soát giá thuốc, bởi nếu cứ để Bộ Y tế bảo Bộ Tài chính, Bộ Tài chính lại bảo Bộ Y tế, cuối cùng người dân vẫn chịu giá cao.

Vì vậy, để bảo đảm khách quan, minh bạch thì việc thành lập Hội đồng quốc gia quản lý giá thuốc là cần thiết. Trong đó, Bộ Tài chính là cơ quan xây dựng các chính sách về mặt tài chính liên quan đến quản lý giá thuốc, làm đầu mối phối hợp với các đơn vi liên quan tổ chức hiệp thương giá; Bộ Y tế chịu trách tổ chức xem xét giá thuốc kê khai, quy định danh mục các loại thuốc cụ thể và tiến hành hiệp thương giá theo từng thời kỳ; Bộ Công Thương sẽ là đầu mối kiểm soát các hành vi về cạnh tranh trong kinh doanh dược phẩm… Tuy nhiên, Bộ Y tế hay Bộ Tài chính sẽ nhận trách nhiệm chính khi đây là “việc khó”?

a) Chính phủ quy định chi tiết việc quản lý giá thuốc và đấu thầu thuốc sử dụng trong các cơ sở y tế do ngân sách Nhà nước và bảo hiểm y tế chi trả phù hợp với điều kiện kinh tế- xã hội từng thời kỳ. b) Chính phủ thành lập Hội đồng liên ngành về giá thuốc gồm Bộ Tài chính, Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các đơn vị liên quan. Hội đồng liên ngành về giá thuốc có chức năng tư vấn và phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan xây dựng các chính sách, biện pháp quản lý về giá thuốc. Phương án 1: Chủ tịch Hội đồng là Bộ trưởng Bộ Tài chính và Phó Chủ tịch Hội đồng là lãnh đạo Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Hội đồng có bộ phận thường trực giúp việc đặt tại Bộ Tài chính. Phương án 2: Chủ tịch Hội đồng là Bộ trưởng Bộ Y tế và Phó Chủ tịch Hội đồng là lãnh đạo Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Hội đồng có bộ phận thường trực giúp việc đặt tại Bộ Y tế. (Điểm b, khoản 2, Điều 5 Dự thảo Luật Dược)

Theo PL&XH