Chuyện buồn ở làng Đê Bơ Tứk: Học sinh bỏ học vì cha mẹ say xỉn, nhà nghèo nhiều không đếm xuể

Ra ngõ gặp “thần cồn”

Làng Đê Bơ Tứk (xã Đăk Jơ Ta, huyện Mang Yang, Gia Lai) cách thành phố Pleiku chưa đầy 50km về hướng bắc. Ngôi làng với hơn 100 nóc nhà lụp xụp nằm lọt thỏm giữa bốn bề đồi núi. Từ xa, trên con đường độc đạo dẫn vào làng Đê Bơ Tứk, chúng tôi thấy có những vạt rẫy lúa chín vàng ươm đang cần người thu hoạch. Gần đó là những gian nhà che tạm bợ bằng ván lụp xụp. Trên đường đi vào làng, chúng tôi thấy mấy thanh niên đã uống rượu mặt đỏ ửng, kẹp ba, kẹp bốn trên những chiếc xe máy chỉ còn trơ mỗi khung, phóng vèo vèo hướng về trung tâm xã Đăk Jơ Ta.

Những ngôi nhà ở làng Đê Bơ Tưk được che chắn tạm bợ.

Vừa đặt chân đến đầu làng Đê Bơ Tứk, chúng tôi đã thấy một nhóm gồm 6 người cả đàn ông, đàn bà đang ngồi túm tụm uống rượu phía trước hiên căn nhà gỗ xiêu vẹo. Vừa thấy có khách, một người đàn ông chạc 30 tuổi, ngất ngưởng chạy ra kéo chúng tôi vào nhà, ngật ngừ tự giới thiệu: “Mình là chủ nhà, mình tên Rượu như tên loại nước này. Cha mình thích rượu nên đặt tên mình như vậy!”. Vừa nói, anh Rượu vừa nhìn vào túi nilong đầy rượu trên tay mình. Rồi chẳng để chúng tôi kịp hỏi tiếp, anh Rượu tiếp tục giới thiệu về số “thần cồn” đang ngồi chụm đầu xung quanh bát cá khô bằng chất giọng khê đặc của người đang say. Trong số năm ma men còn lại, ngoài vợ Rượu, thì số còn lại là hàng xóm, họ hàng với gia chủ. Trong lúc nghe gia chủ giới thiệu, chúng tôi lén đưa mắt quan sát xung quanh thì thấy trong căn nhà gỗ siêu vẹo của vợ chồng anh Rượu chẳng có đồ vật gì đáng giá vài trăm nghìn đồng. Thứ tài sản giá trị nhất có lẽ là chiếc xe đạp cũ đã han rỉ đang để ở góc nhà.

Không khó để bắt gặp cảnh tượng ăn nhậu trong làng Đê Bơ Tưk.

Sau màn giới thiệu của chủ nhà, là đến màn “chào mâm” của chúng tôi theo “luật” bất thành văn do các bợm nhậu đề ra. Vừa “khà” sau hớp rượu “đưa đường” với chúng tôi, anh Rượu kể: “Mình đã cưới vợ nhiều năm nhưng vẫn chưa có con. Ngày xưa nhà mình nhiều đất lắm nhưng do không có tiền để mua rượu, nên vợ chồng mình bán hết ruộng cho người ta để lấy tiền mua rượu về uống. Giờ vợ chồng mình còn có hai đám ruộng ở cuối làng tít tận bìa rừng, nhưng số lúa thu hoạch được cũng chỉ đủ ăn trong một tháng. Thỉnh thoảng mình cũng đi rừng để kiếm tiền. Thời gian còn lại mình ở nhà uống rượu với vợ và mọi người trong làng”.

Tiếp lời anh Rượu, Mão một “thần cồn” trong nhóm khoe rằng cứ mỗi lần đi rừng là mang theo rượu để uống, khi nghỉ giữa dốc là 5 người uống hết 5 lít, lên tới đỉnh dốc thì uống hết 6 lít. “Có khi uống nhiều ngày liên tục, cứ say ngủ xong dậy lại uống tiếp. Bây giờ tay run luôn rồi!”- anh Mạo nói. Nhưng nói về chuyện nghiện rượu ở làng Đê Bơ Tứk thì phải nhắc đến trường hợp anh Rinh (anh ruột của Rượu). “Hôm nhậu từ sáng tới chiều, say quá mình ngã từ cầu thang nhà sàn xuống, mặt đập vào cây gỗ, gãy mất 3 cái răng bên trên và 3 cái răng bên dưới!”, anh Rinh vừa khà hơi, vừa khoái chí kể lại chiến tích “có một không hai”của mình. Ngoài gãy mất bộ răng cửa, anh Rinh còn bị bệnh gan thế nhưng hễ ai gọi đi uống rượu là tới ngay với lý do uống cho... đỡ đau.

Đói nghèo dai dẳng

Chúng tôi tình cờ gặp chị H’lêu đúng lúc chị này vừa đi núi trở về. Đứng trước căn nhà nhỏ tềnh toàng, chẳng có tài sản gì giá trị ngoài vài cái nồi và bát đũa, người phụ nữ nhỏ bé, đen nhẻm khoe rằng một buổi sáng đi hái cây đót về bán lại cho thương lái được 50 ngàn. Vừa nói chị vừa rút trong túi những tờ tiền lẻ mà mình vừa kiếm được ra cho chúng tôi xem. Khi được hỏi về chuyện uống rượu của mình, người phụ nữ từng được mệnh danh là “sâu rượu” của làng Đê Bơ Tứk thật thà nói đã cai bớt, bây giờ không say xỉn, không rượt chồng như trước nữa. “Mỗi ngày mình chỉ uống khoảng 10 ngàn tiền rượu thôi. Mình không uống rượu ban ngày nữa, chỉ uống từ 7h đến 9h tối thôi”. Thế nhưng chỉ ít phút sau, từ đầu làng chúng tôi đã thấy bóng chị H’lêu quay lại, trên tay cầm một bọc rượu vừa mua, miệng nhoẻn cười.

Do đàn ông làng Đê Bờ Tứk “bận uống rượu” nên việc làm ruộng, đi rừng, lấy củi do đàn bà làm một mình.

Sâu rượu như chị H’lêu không thiếu, khi chỉ chưa đầy mười phút chúng tôi thấy có vài phụ nữ khác nữa cũng vừa đi mua rượu về. Chỉ cần vài chai nhựa đựng rượu uống không hoặc khá hơn thì quả xoài, vài món nhắm là người ta có thể ngồi lê la cả buổi. Rồi đến ngày hôm sau các “đệ tử lưu linh” không thể lên nương bởi chén chú chén anh hôm trước. Thấy mấy thanh niên trong làng đang ngồi ngất ngưởng trước nhà, chúng tôi hỏi: “Không lên rẫy à?”. Cả nhóm ngượng ngùng: “Hôm qua uống rượu nhiều, còn mệt, nghỉ đã”. Những quán tạp hóa ở làng luôn sẵn rượu để cung cấp. Không có tiền mua rượu, chủ quán có thể cho nợ, cấn trừ một vài thứ rau củ cũng như sản phẩm từ rừng. Ở đây, hễ có dịp lễ hội thì suốt ngày người ta uống rượu thả ga, nhiều người say nằm ngả nghiêng. Hết say rồi lại uống. Không có rượu uống hằng ngày được không? Tôi hỏi một nhóm thanh niên đang ngồi uống rượu suông bên một góc làng. “Không có buồn chứ! Từ chiều đến giờ nhóm 5 người của mình uống được hai lít rồi đó. Uống đến khuya, đi chơi rồi về!”.

Nói về chuyện này, ông Đinh Văn Trứ, Chủ tịch UBND xã Đăk Jơ Ta cho biết cả xã có 630 hộ với 2773 khẩu với 4 thôn làng, trong đó làng Đê Bờ Tưk là làng nghèo nhất với 139 hộ thì có 129 hộ nghèo 4 hộ cận nghèo và 6 hộ mới thoát nghèo được vài năm. Mỗi năm, ở đây có hàng trăm vụ tai nạn xe máy do say rượu. Hàng năm, chính quyền xã đều tổ chức tập huấn nhiều cách nhằm giúp bà con nơi đây thoát nghèo như tổ chức chương trình tập huấn làm nông nghiệp, giải thích tác dụng xấu của rượu, hướng dẫn cách trồng lúa, ngô. Có lần khuyến nông huyện đã xuống tận nơi cầm tay chỉ việc. Tuy nhiên, do trình độ nhận thức, phong tục tập quán và đất bạc màu khiến người dân vẫn bị cái nghèo đeo bám. “Nhiều khi tổ chức họp thôn, cán bộ xã xuống thông báo nhưng chỉ vài người tới dự. Lát sau quay lại thấy nhiều người đã say, chân đi xiêu vẹo, vậy làm sao tuyên truyền, vận động không uống rượu được nữa”- ông Trứ nói.

Còn theo thầy Bùi Trung Kì, phó hiệu trưởng Trường THCS Đắk Jơ Ta cho biết quanh năm khi nào cũng thấy người dân trong làng Đê Bơ Tứk uống rượu. Hàng năm, số học sinh của trường bỏ học chỉ vì xấu hổ không dám đến trường do cha mẹ say xỉn, nhà nghèo nhiều không đếm xuể. Theo thầy Kì thì không biết tình trạng này bao giờ mới chấm dứt dù các thầy cô giáo ở trường đã nhiều lần đến tận nhà vận động học sinh ra lớp, thấy thầy cô đến trước cửa nhà học sinh chạy trốn ra cửa sau, còn bố mẹ các em thì đã say nghiêng ngả hết cả rồi không quan tâm đến chuyện học hành của con cái.

Tây Nguyên