Những hệ lụy khi công tác đấu thầu không minh bạch

Điều 222 của Bộ luật Hình sự đã quy định rõ hành vi thông thầu thuộc hành vi vi phạm trong lĩnh vực đấu thầu, nếu đủ các yếu tố cấu thành tội phạm sẽ bị xử lý hình sự. Mặc dù luật pháp quy định rõ ràng, nghiêm ngặt như vậy nhưng đâu đó vẫn có tình trạng thông thầu xảy ra, làm ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư và nguồn vốn ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, việc lựa chọn nhà thầu có khả năng sẽ không bảo đảm tính công bằng, minh bạch. Để bạn đọc hiểu rõ hơn thực trạng công tác đấu thầu hiện nay, Tòa soạn Sức khỏe & Môi trường thực hiện chuyên đề “Những hệ lụy khi công tác đấu thầu không minh bạch”, khảo sát thực tế tại dự án Bảo tàng tỉnh Cao Bằng để minh chứng.

Có hay không dấu hiệu “thông thầu” dự án Bảo tàng tỉnh Cao Bằng?

Gói thầu thi công xây dựng công trình thuộc Dự án Bảo tàng tỉnh Cao Bằng bị một đơn vị đến nộp hồ sơ tham gia dự thầu cho rằng chủ đầu tư có dấu hiệu không minh bạch trong thực hiện gói thầu.

Chủ đầu tư đóng gói thầu vào 7h00 sáng thứ hai, ngày 12/7/2021 là không đúng với quy định hướng dẫn tại mẫu hồ sơ mời thầu xây lắp ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT Ngày 6/5/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Gói thầu này có giá 184,91 tỷ đồng sử dụng nguồn vốn thu được từ sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc các cơ quan tỉnh Cao Bằng, nguồn ngân sách địa phương và các nguồn vốn khác. Được đấu thầu rộng rãi trong nước theo phương thức: một giai đoạn hai túi hồ sơ, Số tiền đảm bảo dự thầu là 3,7 tỷ đồng, thời gian thực hiện hợp đồng 18 tháng, gói thầu được phát hành hồ sơ mời thầu từ 19h36’ ngày 21/6/2021 đến thời điểm đóng thầu là 7h00 sáng ngày 12/7/2021 và mở thầu lúc 7h30 sáng ngày 12/7/2021.

Nhà thầu bất bình

Theo đơn kiến nghị của Tổng công ty Thái Sơn (chi nhánh Hà Nội) cho biết, đơn vị đã đến nộp hồ sơ dự thầu hợp lệ và có mặt đúng giờ. Đơn vị đáp ứng được tất cả các yêu cầu của chủ đầu tư. Tuy nhiên đã bị gây khó dễ và bị từ chối tiếp nhận hồ sơ mời thầu với lý do nộp muộn!

Cụ thể, theo đúng quy định hướng dẫn Hồ sơ mời thầu (HSMT), 6h18’ ngày 12/7/2021, Nhà thầu có mặt tại trụ sở bên mời thầu Ban quản lý dự án (QLDA) đầu tư và xây dựng tỉnh Cao Bằng để tiến hành nộp HSDT, nhà thầu có lên tầng 2 theo hướng dẫn HSMT nhưng các phòng đều khóa cửa chưa có cán bộ nào của Ban đến cơ quan làm việc, đến khoảng 6h45 có một đồng chí đi ô tô đến đến (Sau này mới biết là đồng chí Thông - Phó ban QLDA) nhà thầu đến hỏi và đồng chí có trả lời: “Lát nữa sẽ có người tiếp nhận” và lên phòng khóa cửa.

Gần sát giờ đóng thầu, nhà thầu đợi mãi không thấy cán bộ nào đến để tiếp nhận hồ sơ, các cán bộ nhà thầu chia ra khắp các tầng của Ban để tìm ra một phòng làm việc nhưng tất tất cả đều khóa cửa chỉ có duy nhất một phòng hội trường trên tầng 3 cửa đã niêm phong. Nhà thầu thấy bên trong có một vài thùng hồ sơ. Trong quá trình chờ có một người lạ đến quan sát nhà thầu và nói: “Các ông bị chủ đầu tư lừa rồi, giờ này ai cho nộp hồ sơ nữa” nhà thầu có hỏi lại: công ty anh nộp chưa? Người đó trả lời “chúng tôi nộp 14 giờ chiều hôm qua rồi” (tức chủ nhật, ngày 11/7/2021). Nhà thầu có thắc mắc “sao ngày nghỉ lại nộp được hồ sơ?” Người đó trả lời “có quan hệ mới nộp được”.

Ngay sau đó nhà thầu có yêu cầu gặp Giám đốc của Ban QLDA đầu tư và xây dựng tỉnh Cao Bằng để làm rõ sự việc nhưng Cán bộ văn phòng nói “không biết giám đốc đi đâu”. Gần sát 7h nhà thầu thấy có mấy đồng chí vào phòng kế hoạch ở tầng 2, nhà thầu đã đi theo để nộp HSDT nhưng nhận lại câu trả lời của cán bộ phòng kế hoạch là “đã 7:01 rồi đã quá thời điểm đóng thầu không tiếp nhận hồ sơ của nhà thầu” . Sau đó 7h15’ lên tầng 3 tiến hành mở thầu.

Trụ sở Ban QLDA đầu tư và xây dựng tỉnh Cao Bằng

Bức xúc về việc Ban QLDA đầu tư và xây dựng tỉnh Cao Bằng cố tình gây khó dễ không tiếp nhận hồ sơ dự thầu của nhà thầu. Nhà thầu đã gửi đơn kiến nghị đến các cơ quan chức năng vào cuộc, thanh kiểm tra toàn bộ gói thầu, trả lời tính công bằng, minh bạch trong đấu thầu. Đồng thời, đề nghị Bên mời thầu hủy thầu kết quả trên, tổ chức đấu thầu lại.

Các ban ngành vào cuộc

Trước kiến nghị của Tổng công ty Thái Sơn, ngày 15/7/2021, UBND tỉnh Cao Bằng đã chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) kiểm tra quá trình thực hiện đấu thầu gói thầu thi công xây dựng Bảo tàng tỉnh Cao Bằng (phần xây dựng) thuộc dự án bảo tàng tỉnh Cao Bằng, báo cáo kết quả kiểm tra, tham mưu phương án xử lý cho Chủ tịch UBND tỉnh trong ngày 19/7/2021. Và yêu cầu Ban QLDA Đầu tư và Xây dựng tỉnh báo cáo quá trình tổ chức thực hiện đấu thầu gói thầu nêu trên gửi Sở Kế hoạch Đầu tư trong ngày 16/7/2021 đồng thời báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh.

Trong văn bản báo cáo của Ban QLDA đầu tư và xây dựng tỉnh Cao Bằng thể hiện, trong thời gian phát hành có 8 nhà thầu đến mua HSMT và 4 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu đúng quy định. Công ty TNHH MTV Tổng công ty Thái Sơn nộp hồ sơ dự thầu muộn (vượt quá 20 ngày mở thầu theo quy định). Do làm thời gian làm việc quy định mùa hè bắt đầu từ 7h00 do đó việc nhân viên, cán bộ Ban làm việc lúc 7h00 là phù hợp.

Cũng trong báo cáo, từ thời điểm phát hành HSMT đến hết chiều ngày 11 tháng 7 năm 2021 đã đủ 20 ngày. Còn về nguyên nhân vì sao Ban QLDA Đầu tư và Xây dựng tỉnh Cao Bằng lựa chọn thời điểm đóng thầu gói thầu có giá gần 185 tỷ đồng vào lúc 7h00’ và mở thầu vào lúc 7h30’ sáng thứ hai thì Ban khẳng định là thực hiện chỉ thị 09/CT-UBND tỉnh Cao Bằng về việc chấn chỉnh công tác đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. Theo chỉ thị này, khi đóng mở thầu phải mời Sở Kế hoạch & Đầu tư tham gia giám sát quá trình mở thầu. Nên Ban đã lựa chọn đóng thầu vào lúc 7h00 ngày 12/7/2021.

Tuy nhiên theo tìm hiểu của phóng viên, việc Chủ đầu tư đóng gói thầu vào 7h00 sáng thứ hai, ngày 12/7/2021 là không đúng với quy định hướng dẫn tại mẫu hồ sơ mời thầu xây lắp ban hành kèm theo Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT Ngày 6/5/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Theo đó thời điểm đóng thầu phải đảm bảo quy định thời gian từ ngày đầu tiên phát hành HSMT đến thời điểm đóng thầu tối thiểu là 20 ngày và không đóng thầu vào đầu giờ làm việc của một ngày để không làm hạn chế nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu.

Đến đây dư luận có thể đặt ra câu hỏi,liệu Ban QLDA có quá quan liêu khi ngày 11/7/2021 cử cán bộ trực nhận HSMT đến tận 20h00 phút mà lại không thể cử cán bộ đến sớm để vài phút trước giờ đóng thầu để tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà thầu khác?

UBND tỉnh Cao Bằng cũng cần trả lời cho công luận biết, người đến Ban QLDA lúc 6h46 phút ngày 12/7/2021 (sau này được biết là đồng chí Thông, phó ban – Theo đơn kiến nghị của nhà thầu) trả lời nhà thầu “Lát nữa sẽ có người tiếp nhận” có phải là đồng chí Phó Ban QLDA đầu tư và xây dựng tỉnh Cao Bằng không? Nếu đúng, trách nhiệm trong việc tạo điều kiện cho các nhà thầu tham dự nhằm lựa chọn những nhà thầu có uy tín, năng lực để xây dựng những công trình lớn mang tính biểu tượng trong tỉnh của đồng chí phó Ban này có tròn trách nhiệm?

Tới thời điểm hiện tại, việc có sai phạm, có dấu hiệu “thông thầu” hay không vẫn chưa được UBND tỉnh Cao Bằng đưa ra kết luận , nhưng việc giữ nguyên tắc cứng nhắc và sự hỗ trợ thiếu nhiệt tình của Ban QLDA đã gây khó khăn cho doanh nghiệp dự thầu là rất rõ ràng.

Tòa soạn sẽ tiếp tục thông tin!

LINH BĂNG