Các yếu tố môi trường liên quan đến hơn 80 % các bệnh thường gặp

Định chế ngân hàng lớn nhất thế giới khẳng định, chỉ trong năm 2016, con người đã thải ra gần 2 tỷ tấn rác. Với nhịp độ này, vào năm 2050, lượng rác thải sẽ là 3,5 tỷ tấn, trong đó, một phần lớn rác thải là bằng nhựa, khó tiêu hủy, gây ô nhiễm cho nhiều hệ sinh thái khác.

Trái Đất có nguy cơ ngày càng trở nên bẩn hơn trong lúc không có nhiều chương trình hành động để tránh tình trạng này. Sự khác biệt trong tái chế rác thải giữa các nước còn quá lớn, giữa những nước có thu nhập cao và những nước còn lại. Số quốc gia đứng hàng đầu trong việc tái chế 30% rác thải của mình chiếm chưa tới 5%. Thế nhưng, theo WB, vấn đề không phải ở chỗ xử lý hay không mà là con người sản xuất ra quá nhiều rác thải. Công tác xử lý cũng là một lãnh vực phát thải khí gây ra hiệu ứng nhà kính. Do vậy, WB khuyến nghị nên ưu tiên tái sử dụng các vật dụng và phát triển nền kinh tế tuần hoàn.

Các chuyên gia WB ước tính đến năm 2025, tổng khối lượng rác cư dân thành thị thải ra sẽ là 2,2 tỷ tấn/năm, trong khi chi phí xử lý rác thải rắn dự kiến lên tới 375 tỷ USD/năm, so với mức 205 tỷ USD ở thời điểm hiện tại.

Với sự bùng nổ dân số thành thị sử dụng than đá và gỗ làm nguồn cung cấp năng lượng, châu Phi có thể sẽ "đóng góp" ít nhất 55% trong tổng lượng chất thải gây ô nhiễm của thế giới vào năm 2030.

Theo WB, những số liệu này cần được nhìn nhận như hồi chuông cảnh tỉnh về một cuộc khủng hoảng rác thải trong tương lai, trong bối cảnh chất lượng cuộc sống đô thị đang ngày một được cải thiện và tình trạng bùng nổ dân số gia tăng.

Các chuyên gia của WB kêu gọi các nhà hoạch định chính sách trên thế giới đưa ra các kế hoạch xử lý và tái chế rác thải nhằm hạn chế các khí gây hiệu ứng nhà kính, đồng thời tăng cường xử lý chất thải rắn, đặc biệt là ở các thành phố có tốc độ đô thị hóa nhanh và các quốc gia thu nhập thấp.

Một nghiên cứu được thực hiện bởi Viện Blacksmith và Hội Chữ thập xanh Thụy Sĩ tại hơn 3.000 địa điểm ở 49 quốc gia cho thấy hơn 200 triệu người trên thế giới có nguy cơ tiếp xúc với chất thải độc hại. Đồng nghĩa với việc họ phải chiến đấu với những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng gây ra nhiều căn bệnh xã hội nghiêm trọng, nhất là đối với trẻ em

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cùng với WB ước tính 23% số ca tử vong ở các nước đang phát triển có nguyên do từ các yếu tố môi trường, bao gồm ô nhiễm; và các yếu tố rủi ro môi trường liên quan đến hơn 80 % các bệnh thường gặp.

Theo đánh giá của WHO rằng các loại chất thải ô nhiễm có thể là nguyên nhân gây bệnh hen suyễn, dị ứng, bệnh đường hô hấp, tim mạch và đặc biệt là ung thư. Ước tính hơn 2 triệu người tử vong mỗi năm do hít phải không khí bị ô nhiễm trong nhà và ngoài trời.

Đối mặt với cảnh báo về cuộc khủng hoảng rác thải toàn cầu đang ngày càng nghiêm trọng với những gánh nặng khổng lồ về môi trường cũng như tài chính cho các nước, các quốc gia trên thế giới đã có những biện pháp quản lý và xử lý rác thải phù hợp với điều kiện riêng.

Các nước trong thời gian qua đã nghiên cứu những giải pháp để khiến rác trở nên hữu ích.

Singapore là một quốc gia điển hình về thành công trong quản lý chất thải. Singapore đã dùng cách thiêu rác, nhờ đó giảm được lượng rác đổ vào các bãi chôn và cùng lúc có thể tạo ra điện năng để sử dụng. Hiện tại, bốn nhà máy điện từ rác thải của Singapore đáp ứng một phần nhu cầu điện năng của cả nước. Cơ quan môi trường quốc gia Singapore cho biết nước này đang có kế hoạch xây dựng nhà máy thứ năm biến rác thải thành điện, dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong năm 2019.

Trong khi đó, Thụy Điển đã vươn lên dẫn đầu thế giới về tái chế, tái sử dụng rác thải với tỷ lệ cao và hiện được coi là quốc gia tiên phong trong việc biến đổi rác thành năng lượng. Thụy Điển đang tăng cường nhập khẩu rác để sử dụng như nguồn nguyên liệu cung cấp điện và nhiệt sưởi ấm cho hàng trăm ngh ìn hộ gia đình tại nước này. Biện pháp tái chế rác hàng đầu tại Thụy Điển là đốt để sản xuất nhiệt điện và cấp nhiệt cho hệ thống sưởi ấm.

Còn tại Nhật Bản, vấn đề xử lý rác thải và đảm bảo an ninh rác được thực hiện rất hiệu quả nhờ thực hiện thành công hệ thống phân loại rác ngay từ đầu và áp dụng công nghệ xử lý, tái chế rác hiện đại. Hệ thống phân loại rác của Nhật Bản tương đối phức tạp và mỗi thành phố, thị trấn và quận đều có một hệ thống hoàn toàn khác nhau. Các khu phố ở Tokyo có hệ thống phân loại rác riêng, theo đó tất cả rác có thể đốt cháy được yêu cầu đựng vào túi đỏ, rác không thể đốt cháy đựng trong túi màu xanh dương trong khi giấy, nhựa, chai, nhựa mềm, báo, bìa, thủy tinh và pin đựng ở túi màu trắng...

Linh Đức