Sau đại dịch gia lương thực tăng vọt

Thời tiết cực đoan. Dịch cúm lợn. Giá năng lượng tăng cao. Thiếu hụt lao động. Gián đoạn chuỗi cung ứng vì dịch COVID-19. Tất cả các yếu tố trên đã đẩy giá thực phẩm lên mức cao nhất thập kỷ.

Theo Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO), giá lương thực thế giới tháng 10 chạm mức cao nhất kể từ năm 2011. Chỉ số này đã tăng 3% so với tháng 9 và 31,3% so với cùng kỳ năm năm 2020. Nguyên nhân chủ yếu là do dầu thực vật và ngũ cốc bị đắt hơn do tình trạng giảm năng suất ở các nước xuất khẩu lớn như Canada, Nga, Mỹ và Malaysia.

Các nền kinh tế mới nổi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với việc Nam Mỹ cũng như Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đang trải qua lạm phát giá lương thực ở mức hai con số, nhưng ngay cả các quốc gia giàu nhất Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cũng đang có mức tăng giá cả trung bình 4,5%.

Ở châu Á, nhiều nền kinh tế đã tránh được điều kịch bản xấu nhất. Nhưng tính chất đa dạng của các nền kinh tế tại khu vực này - trải dài từ Singapore và Hong Kong phát triển đến Malaysia có thu nhập trung bình cao, Ấn Độ và Philippines đang phát triển - đồng nghĩa rằng mỗi nền kinh tế bị ảnh hưởng theo một cách riêng.

Ở một số nơi giàu có, các dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng đang buộc chặt hầu bao hoặc các quầy thực phẩm từ thiện ghi nhận lượng khách tăng lên. Ở một số nơi nghèo nhất, mọi người dùng dầu thắp đèn để xào nấu, và giá một chiếc bánh pizza loại xịn có thể nuôi sống 150 người.

Các số liệu của Chính phủ Singapore cho thấy lạm phát lương thực đã tăng 1,6% trong tháng 9, so với mức 1,5% một tháng trước đó. Nhưng một số mặt hàng thực phẩm đã vượt xa con số này. Ví dụ, một cân nho có giá khoảng 8,12 USD vào tháng 6 nhưng đã lên đến 11,58 USD vào tháng 9. Một cân rau bina đắt hơn khoảng 15% so với cùng giai đoạn trên.

Sự gián đoạn chuỗi cung ứng xuất phát từ đại dịch và lũ lụt ở Trung Quốc, Ấn Độ đã ảnh hưởng đến sản lượng rau, củ, đồng thời khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn. Các yếu tố khác như nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng khi các nước phục hồi sau đại dịch cũng đóng một vai trò nào đó.

Không chỉ riêng Singapore, tại Đặc khu hành chính Hong Kong của Trung Quốc, các nhà phân phối thực phẩm, cửa hàng ăn uống đều cảm thấy sức ép. Tháng 9 vừa qua, chuỗi cửa hàng đồ ăn nhanh McDonald’s ở Hong Kong thông báo với khách hàng rằng có thể dừng phục vụ món cánh gà chiên giòn vì khó khăn trong khâu vận chuyển. Các nhà cung cấp khác cũng cảnh báo sẽ tăng giá bột, trái cây, rau và sản phẩm từ sữa, rượu, bia. Với tỷ lệ lạm phát chung của thành phố đạt 1,4% trong tháng 9 và chỉ số giá tiêu dùng ở mức 1,6%, chính quyền Hong Kong báo động giá cả tăng cao là mối đe dọa đối với sự phục hồi kinh tế của thành phố.

Các tổ chức phi lợi nhuận ở Singapore cảnh báo những người bị mất việc do dịch COVID-19 đang đặc biệt dễ bị tổn thương bởi lạm phát và giá cả phi mã.

Lạm phát thực phẩm ở Ấn Độ đã ổn định từ 3,11% trong tháng 8 còn 0,68% vào tháng 9 nhưng bù mức lạm phát cao ngất trời ở tất cả các loại dầu ăn, sau khi tăng giá trị hơn 35%. Các món ăn Ấn Độ hầu như không thể thiếu hành tây và cà chua nhưng giá của chúng cùng với các loại rau khác đều tăng lên. Đối với nhiều người dân bình thường ở Ấn Độ, thậm chí cả các gia đình trung lưu, hóa đơn thực phẩm chiếm phần lớn chi tiêu của gia đình.

Tại thủ đô Manila của Philippines một bánh pizza 18 inch của một chuỗi đồ ăn nổi tiếng có giá bán là 1.000 peso (hơn 300.000 đồng) đủ để 5 người ăn nhẹ. Nhưng cùng số tiền đó lại có thể mua thức ăn cho 150 người khác.

Theo giám sát của Bộ Nông nghiệp Philippines, giá thịt ba chỉ lợn đã tăng 61% từ 260 peso/kg hồi tháng 6 năm ngoái lên 420 peso vào tháng 4 năm nay.

Tổ chức Ibon Foundation ước tính rằng 17,3 triệu người Philippines, bao gồm 70% hộ gia đình nghèo nhất đã mất trung bình 32.000 peso thu nhập trong đại dịch. Giá lương thực tăng cao, thu nhập giảm và tiền tiết kiệm cạn kiệt đồng nghĩa với việc nhiều người Philippines có kinh tế hạn hẹp sẽ bị đói.

C.Nguyễn