Ngành văn hóa Pháp giảm 25% do đại dịch Covid-19

Bản phân tích của cơ quan Deps đã được thực hiện với sự cộng tác của nhiều cơ sở văn hóa và tổ chức chuyên nghiệp. Tính tổng cộng, 7.800 nhân viên hoạt động trong ngành văn hóa đã được thăm dò ý kiến để đo lường tác động của dịch Covid-19 đối với tất cả các ngành nghề nói chung. Tính tổng cộng, hơn 10 lĩnh vực chuyên môn đã được rà soát và các số liệu được đem ra đối chiếu với cùng thời kỳ năm trước. Đó là các ngành xuất bản sách, báo chí, sân khấu âm nhạc, điện ảnh, thu thanh, quảng cáo, nghe nhìn, trò chơi video, biểu diễn trực tiếp, giáo dục văn hóa, di sản kiến trúc).

Bản nghiên cứu này xác nhận nỗi lo âu mà giới chuyên ngành đã có từ lâu. Văn hóa chẳng những là một trong những ngành kinh tế bị ảnh hưởng nặng nhất, mà còn ít có khả năng phục hồi nhanh chóng. Nếu như các ngành xuất bản, các tiệm sách, ngành phát hành phim hay đĩa hát có thể gỡ gạc thất thu bằng những hình thức kinh doanh khác, thì ngược lại các lãnh vực có liên hệ trực tiếp với khán giả hay khách tham quan như các viện bảo tàng hay sân khấu kịch nghệ phải chịu tác động lâu dài hơn.

Theo đánh giá của Deps, một số bộ môn như phim ảnh hay băng đĩa bắt đầu hoạt động trở lại để có nguồn thu nhập, nhưng đáng lo ngại hơn là đà phục rất chậm của ngành sân khấu, các liên hoan và các đợt biểu diễn chuyên thu hút đông đảo khán giả. Các quy định về giãn cách xã hội cũng như các biện pháp ràng buộc về mặt tiếp đón, khiến cho việc tập hợp tại các nơi công cộng càng trở nên khó khăn hơn, trong cách tổ chức cũng như quản lý.

Đối với các môn biểu diễn cũng như các ngành lệ thuộc vào khán giả, chừng nào các cuộc tụ họp lớn vẫn còn bị cấm thì hậu quả của dịch Covid-19 vẫn tiếp tục kéo dài, theo kịch bản tốt nhất là cho đến cuối năm 2020, xấu nhất là trong vòng hai năm tới, trước khi có thể tìm lại mức hoạt động bình thường.

Cũng cần biết rằng doanh thu của ngành văn hóa Pháp lên tới 97 tỷ euro hàng năm, tương đương với 2,3% GDP của Pháp. Ngành này sử dụng 635.700 nhân viên làm việc cho 79.800 công ty khác nhau. Dịch Covid-19 đã làm cho ngành này năm nay mất 22,3 tỷ euro, tương đương với 25% doanh thu của năm 2019. Một cách cụ thể, một số lãnh vực chuyên môn chịu thiệt hại nặng hơn so với các ngành khác, chẳng hạn lãnh vực nghệ thuật biểu diễn bị mất 72% doanh thu, tức là cao gấp đôi so với các viện bảo tàng và các di sản kiến trúc (-36%).

Trong khi đó, các bộ môn văn hóa dễ dàng khai thác mô hình kinh doanh trực tuyến lại là những lãnh vực được hưởng lợi nhiều nhất trong thời kỳ phong tỏa vừa qua. Đó là trường hợp của các trò chơi video điện tử cũng như các nội dung phát hành trực tuyến : phim ảnh, ca nhạc, thể thao, thời trang trên mạng đã tăng thêm 15% doanh thu trong 6 tháng đầu năm 2020.

Theo đánh giá của Deps, các lãnh vực như sách báo, âm nhạc, quảng cáo, thời trang, thiết kế, kiến trúc, triển lãm nhằm mục đích bán đấu giá sẽ từng bước mở lại và theo dự kiến sẽ tìm lại với mức hoạt động gần như bình thường vào cuối năm nay. Điều đó có nghĩa là ngành kinh doanh văn hóa phẩm sẽ được chuẩn bị kịp thời cho những ngày lễ cuối năm, vốn là mùa mua sắm và tiêu thụ truyền thống.

Theo phân tích của Deps, một số cở sơ văn hóa là nạn nhân kép của dịch Covid-19. Chẳng hạn như các viện bảo tàng nhỏ có thể trông cậy vào khách tham quan là dân địa phương để khởi động lại các sinh hoạt, trong khi các viện bảo tàng lớn ở Paris như Louvre hay Orsay, do tiếp đón rất nhiều du khách nước ngoài, cho nên đà phục hồi sẽ rất chậm từ đây cho đến năm tới, bảo tàng Louvre chẳng hạn chỉ tiếp đón một phần năm lượng khách so với mức bình thường. Một cách tương tự, tiến độ thực hiện các dự án trùng tu di sản tại Pháp cũng sẽ gặp nhiều chậm trễ, vì cả hai ngành văn hóa và xây dựng đều là nạn nhân kinh tế trực tiếp của dịch Covid-19.

Theo khảo sát gần đây của công ty kiểm toán Ernst&Young, các đợt biểu diễn nhạc pop-rock và nhạc nhẹ là những nạn nhân kinh tế đầu tiên của dịch Covid-19, mức thiệt hại được ước tính lên tới 2,3 tỷ euro. Các phòng ghi âm, các tiệm bán đĩa, các nhà xuất bản và phân phối cũng bị vạ lây. Thiệt hại chung của toàn ngành công nghiệp nhạc Pháp lên tới 4 tỷ rưỡi euro.

Công ty kiểm toán Ernst&Young đã thực hiện cuộc khảo sát theo yêu cầu của tổ chức ‘‘Tous pour la musique’’ (TPLM), một đoàn thể bao gồm các đại diện của giới chuyên ngành, từ các nghệ sĩ, các chuyên viên kỹ thuật âm thanh và hình ảnh, các giám đốc nghệ thuật, các hãng đĩa, các rạp hát cũng như giới quản lý, phân phối cùng với giới sản xuất chuyên đầu tư vào các chương trình biểu diễn. Tính tổng cộng, nghiệp đoàn này đại diện cho hơn 250.000 nhân viên làm việc trong ngành kỹ nghệ âm nhạc tại Pháp. Theo TPLM, dịch Covid-19 đã làm tê liệt cả một guồng máy hoạt động trong ít nhất là ba tháng. Ngành công nghiệp âm nhạc tại Pháp nói chung đã mất khoảng 43% doanh thu trong năm 2020 tương đương với 4,5 tỷ euro. Các hoạt động bị tác hại nhiều nhất vẫn là các chương trình biểu diễn âm nhạc, kể cả những chương trình có hợp đồng cố định với các nhà hát hay là các đợt lưu diễn đi một vòng các rạp hát cũng như các liên hoan. Chỉ riêng trong lãnh vực biểu diễn trực tiếp trên sân khấu, làng nhạc Pháp mất khoảng 83% doanh thu, so với cùng thời kỳ năm trước. Trong ba tháng vừa qua, tính tổng cộng đã có 4.300 buổi biểu diễn đã bị hủy bỏ, trong đó có các đợt biểu diễn nhạc pop-rock, nhạc nhẹ, nhạc kịch, nhạc cổ điển và nhạc jazz. Mức thiệt hại tính chung lên tới hơn 2 tỷ euro.

Thời gian hậu phong tỏa dường như cũng chẳng sáng sủa gì hơn. Với các quy định giãn cách xã hội, các nhà hát chỉ được quyền tiếp đón 50% lượng khán giả và như vậy có rất nhiều khả năng các chương trình biểu diễn (nhất là các show đòi hòi nhiều đầu tư) sẽ bị hủy bỏ. Theo dự phóng, cứ trên 10 chương trình biểu diễn, có đến 8 sẽ bị thua lỗ nếu được tổ chức với các điều kiện mang tính ràng buộc như hiện thời. Doanh thu đến từ khán giả vẫn không đủ để trả cho tất cả các chi phí đầu tư vào việc sản xuất show biểu diễn.

Linh Đức