Kỳ lạ ngôi làng không được gọi bố
SK&MT - Nằm ngay gần trung tâm của Thủ đô, làng Triều Khúc (xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, Hà Nội) là một trong những ngôi làng trong phố còn giữ được những nét mộc mạc xưa kia và có một tục đặc biệt mà có lẽ chỉ có ở Triều Khúc đó là tục không gọi bố là “Bố”.
Có lẽ cho đến nay, làng Triều Khúc được coi là ngôi làng hiếm hoi của Hà Nội còn giữ được những nét mộc mạc của làng quê giữa chốn đô thị. Vẫn còn những con đường đất mòn vết dép, vẫn còn những bức cổng hoen rêu cổ kính mà phía trên còn ghi dấu đôi chữ Hán; và những ngôi nhà ngói mũi ở phía trong vẫn còn những trang hoàng hệt thời xa xưa. Đấy là những vật thể còn nhìn thấy được như là thứ níu kéo con người ta nhớ về và giữ lấy những cái xa xưa đang dần mất mát. Còn một thứ khác đó là tiếng nói không hề phôi phai, vẫn đặc sệt những phương ngữ là cơ duyên bảo tồn tốt nhất cho làng cổ.
Cụ Cai làng Triều Khúc hiện thời là cụ Nguyễn Huy Oanh cũng gật gù tự hào như vậy. Cụ bảo rằng, cái tục lệ không được gọi bố là bố đã có từ lâu lắm rồi. Nó đã thành lệ, thành một thứ luật làng mà chỉ duy có ở đây.
“Gọi bố là cha, là ba, là thầy thì thoải mái, đúng phép đúng mực, chứ không
Tục lệ không được gọi bố đã có từ xa xưa.
Đối với người ngoài đến làng ngụ cư sau một thời gian thông lệ hiểu tục thì cũng bỏ hẳn từ bố. Còn khách lạ đến làng, không biết lệ nên cứ bô bô hỏi “bố ông đâu, bố bà đâu” thì y như rằng, người ta sẽ nhăn mặt như sợ sệt một điều gì đó ghê gớm lắm. Từ đầu đến cuối làng, từ trong đình ra ngoài chợ, những người con dù già hay trẻ cứ nhất nhất gọi bố là cha.
Cha của dân làng
Cụ Cai làng Nguyễn Huy Oanh khẽ thầm thì với tôi bằng một câu hỏi:
“Nhà chị có biết vì sao làng tôi không được gọi bố không?”.
Tôi lắc đầu, xin cụ Oanh giải thích cho tường tận. Và để tôi vỡ vạc ra những điều sâu thẳm, cụ Oanh giải thích: Làng Triều Khúc là nơi Phùng Hưng đặt đại bản doanh để đánh thành Tống Bình. Như thế là một vinh dự cho làng Triều Khúc, cho nên ở nghi môn đình bây giờ vẫn còn đôi câu đối: An Nam tráng khí sơn hà tại/Bình Bắc du linh thảo mộc chi. Tức là “khí mạnh dựng trời Nam, núi sông còn mãi/oai thiêng trừ giặc Bắc, cỏ cây còn ghi”.
Phùng Hưng đem quân tiến về Tống Bình, suốt dọc đường hành quân, dân chúng nô nức kéo nhau đón mừng nghĩa quân như đi hội. Nhiều người nhập đoàn quân, nên khi các đạo quân tiến sát chân thành Tống Bình, thì Phủ Đô Hộ như một cù lao, giữa biển người mang binh khí trùng điệp.
Cao Chính Bình lo sợ phát bệnh mà chết. Đô quan Phùng Hưng kéo quân vào thành Tống Bình dựng nền tự chủ, trị nước yên ổn được 7 năm thì mất. Nhân dân như mất cha, mất mẹ. Thời xưa tục gọi Cha là Bố, Mẹ là Cái nên tôn hiệu Đô quan là: Bố cái đại vương.
Đình Triều Khúc, nơi tôn thờ Bố Cái đại vương Phùng Hưng
Ông Nguyễn Hữu Vỵ - Chủ tịch UBND xã Tân Triều cũng là người Triều Khúc thì khẳng định: “Bố Cái đại vương là một trong những danh hiệu người Triều Khúc gọi đầu tiên. Và cũng từ khi ngài mất, thì người làng tôi coi như cha như mẹ, bởi thế không ai được phép gọi bố mình là bố, cũng không ai được phép đặt tên con cái là Phùng hoặc Hưng”.
Tượng thờ Phùng Hưng.
Từ đây “con đĩ đánh Bồng”
Hẳn nhiều người đã từng xem điệu múa “con đĩ đánh Bồng”, một điệu múa đầy cợt nhả của những người đàn ông giả gái múa may lả lướt trong ngày lễ hội. Thì đây, điệu múa ấy phát xuất từ chính ngôi làng này, và điệu múa ấy chẳng phải ai xa lạ mà chính do Bố Cái đại vương sáng tạo ra.
Ở làng Triều Khúc bây giờ, người điều hành cả một gánh múa là ông Triệu Đình Hồng. Là nghệ nhân lâu năm nên ông cũng hiểu rõ cái tích xưa: Sau khi vỗ yên trăm họ, ngày 10 tháng Giêng năm Nhâm Tuất (728) Phùng Hưng đăng quang lên ngôi vua và mất năm Mậu Thìn 788. Tiếp nối cha, con của Phùng Hưng là Phùng An lên ngôi và tôn cha làm Bố Cái đại vương và cho các bậc hiền thần đi tìm những nơi có dấu tích của cha để lập miếu thờ.
Nhà vua đã cử người về Triều Khúc cắm đất năm Canh Ngọ 790, đến mùa xuân năm Tân Mùi 791 mới bắt đầu dựng miếu trên gò Lĩnh Hán. Theo tương truyền khi Phùng Hưng khởi nghĩa đánh đuổi giặc Đường, mỗi khi thắng trận để tổ chức ăn mừng chiến thắng và khích lệ tinh thần của nghĩa quân, ông đều cho trai tráng là binh sỹ đóng giả con gái đeo trống nhỏ để múa hát và điệu múa trống Bồng ra đời từ đó.
Sau hơn cả nghìn năm, điệu múa ấy vẫn còn và những người nam giới Triều Khúc đều thuộc hết các kỹ thuật. Lòng tôn kính của người dân nơi đây không chỉ thể hiện ở những điệu múa tưởng nhớ, hằn sâu trong tiềm thức họ để phát xuất qua lời ăn tiếng nói cũng đầy kiêng kỵ những bất tôn.
Hà Linh
Các tin khác

Phong tục đón Tết độc đáo của các dân tộc vùng Tây Bắc

Thủ tướng chỉ đạo chăm lo, hỗ trợ người lao động làm việc trên công trường trong dịp Tết

Công ty Yến sào Khánh Hòa đưa Tết về với các gia đình chính sách và hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn

Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc

Xuân đổi mới

Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hoà: Hỗ trợ quà tết cho 400 bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn tại phiên “Chợ Tết 0 đồng”

Khuyến khích giao thông xanh để giảm ô nhiễm không khí

Đất Thạch Thố và men Thiên Hà tạo nên Tinh hoa Gốm Việt

Cá kho Vũ Đại - món ăn dân dã, đặc sản nức tiếng của quê hương Hà Nam
Đọc nhiều

Nông Cống (Thanh Hóa): Dân bất an vì nhà ở nằm trong vùng bảo vệ lòng hồ Bòng Bòng

Cần Thơ: Cơ hội để Khu sinh thái Sông Hậu Farm "cất cánh"

Huyện Lập Thạch tổ chức Lễ công bố Quyết định thành lập Đảng bộ xã Tây Sơn

Trường THCS Linh Đàm chú trọng xây dựng không gian học tập xanh

Công ty cổ phần bê tông 620 Châu Thới: Năng động, tiêu biểu trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng ngành giao thông vận tải
Videos
E-magazine Inforgraphic Video

Phòng ngừa cháy nổ trong dịp Tết Nguyên đán

Bản tin tổng hợp số 8 tháng 11 của Tạp chí Sức khoẻ & Môi trường

Hà Nội (Q.Hà Đông) : Môi trường sống của người dân không được đảm bảo bởi những công trình vi phạm TTXD

Giải pháp giảm thiểu đốt ngoài trời, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp - Cơ hội từ GAHP

Ngành Thép hướng tới tiêu hao nguyên liệu thấp

Chính thức thông cầu phao tạm thay thế cầu Phong Châu (Phú Thọ)

Cách xử lý vệ sinh môi trường sau mùa bão lụt

Tạp chí Sức Khỏe & Môi Trường chia sẻ khó khăn với đồng bào chịu thiệt hại do cơn bão Yagi

Thái Nguyên "gồng mình" vượt qua trong cơn lũ lịch sử

Thực trạng ô nhiễm môi trường từ dự án xây dựng trở thành nỗi lo hiện hữu của người dân tại Hưng Yên

Khuyến khích lối sống năng động lành mạnh là thông điệp mà Herbalife Việt Nam muốn mang đến giải chạy VnExpress Marathon Hạ Long 2024

Kỷ Niệm Hành Trình Đồng Hành Lâu Dài Cùng Thể Thao Việt Nam - Herbalife Ra Mắt Video Âm Nhạc “Tiếp Lửa Vinh Quang” .

Ciputra Hà Nội giao lưu bóng đá chào mừng ngày báo chí cách mạng Việt Nam

Xã Ngũ Hiệp (huyện Thanh Trì, Hà Nội): Phát động Ngày chạy Olympic vì sức khỏe toàn dân

Di tích Quốc gia đặc biệt Tây Thiên điểm đến du xuân bái phật hàng đầu miền Bắc

Đất Thạch Thố và men Thiên Hà tạo nên Tinh hoa Gốm Việt

Lưu giữ, lan tỏa tinh hoa đúc trống đồng Đông Sơn

Đến với vẻ đẹp bí ẩn hoang sơ của Vân Nam
Nổi bật

Phú Thọ chỉ đạo về việc dạy thêm, học thêm mới nhất sau Thông tư 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo

Thanh Hóa: Hơn 4.100 thanh niên hào hứng nhập ngũ

Đến với Lễ phát lương Đức Thánh Trần tại đền Trần Thương đầu năm mới

Tưng bừng Lễ hội chọi trâu truyền thống xã Hải Lựu 2025: "Ông Cầu" số 20 vô địch

Không khí ngày 14/2: Ghi nhận các chỉ số tích cực trên cả nước

Hơn 30 chuyên gia từ Mỹ và Anh khám từ thiện cho bệnh nhân nghèo

TTYT huyện Yên Lạc: Đẩy mạnh cải cách hành chính hướng tới sự hài lòng người bệnh

Bệnh viện C Thái Nguyên: Nghiên cứu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong công tác khám, chữa bệnh

Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên nỗ lực vượt mọi khó khăn trong khám và điều trị bệnh

Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên: Nơi người bệnh gửi gắm niềm tin

Bệnh viện A Thái Nguyên: Nỗ lực, cống hiến, vì sức khỏe nhân dân

Trung tâm y tế huyện Đồng Hỷ: Nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Trung tâm Y tế Chợ Đồn (Bắc Kạn): Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
