Kỳ lạ ngôi làng không được gọi bố
SK&MT - Nằm ngay gần trung tâm của Thủ đô, làng Triều Khúc (xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, Hà Nội) là một trong những ngôi làng trong phố còn giữ được những nét mộc mạc xưa kia và có một tục đặc biệt mà có lẽ chỉ có ở Triều Khúc đó là tục không gọi bố là “Bố”.
Có lẽ cho đến nay, làng Triều Khúc được coi là ngôi làng hiếm hoi của Hà Nội còn giữ được những nét mộc mạc của làng quê giữa chốn đô thị. Vẫn còn những con đường đất mòn vết dép, vẫn còn những bức cổng hoen rêu cổ kính mà phía trên còn ghi dấu đôi chữ Hán; và những ngôi nhà ngói mũi ở phía trong vẫn còn những trang hoàng hệt thời xa xưa. Đấy là những vật thể còn nhìn thấy được như là thứ níu kéo con người ta nhớ về và giữ lấy những cái xa xưa đang dần mất mát. Còn một thứ khác đó là tiếng nói không hề phôi phai, vẫn đặc sệt những phương ngữ là cơ duyên bảo tồn tốt nhất cho làng cổ.
Cụ Cai làng Triều Khúc hiện thời là cụ Nguyễn Huy Oanh cũng gật gù tự hào như vậy. Cụ bảo rằng, cái tục lệ không được gọi bố là bố đã có từ lâu lắm rồi. Nó đã thành lệ, thành một thứ luật làng mà chỉ duy có ở đây.
“Gọi bố là cha, là ba, là thầy thì thoải mái, đúng phép đúng mực, chứ không
Tục lệ không được gọi bố đã có từ xa xưa.
Đối với người ngoài đến làng ngụ cư sau một thời gian thông lệ hiểu tục thì cũng bỏ hẳn từ bố. Còn khách lạ đến làng, không biết lệ nên cứ bô bô hỏi “bố ông đâu, bố bà đâu” thì y như rằng, người ta sẽ nhăn mặt như sợ sệt một điều gì đó ghê gớm lắm. Từ đầu đến cuối làng, từ trong đình ra ngoài chợ, những người con dù già hay trẻ cứ nhất nhất gọi bố là cha.
Cha của dân làng
Cụ Cai làng Nguyễn Huy Oanh khẽ thầm thì với tôi bằng một câu hỏi:
“Nhà chị có biết vì sao làng tôi không được gọi bố không?”.
Tôi lắc đầu, xin cụ Oanh giải thích cho tường tận. Và để tôi vỡ vạc ra những điều sâu thẳm, cụ Oanh giải thích: Làng Triều Khúc là nơi Phùng Hưng đặt đại bản doanh để đánh thành Tống Bình. Như thế là một vinh dự cho làng Triều Khúc, cho nên ở nghi môn đình bây giờ vẫn còn đôi câu đối: An Nam tráng khí sơn hà tại/Bình Bắc du linh thảo mộc chi. Tức là “khí mạnh dựng trời Nam, núi sông còn mãi/oai thiêng trừ giặc Bắc, cỏ cây còn ghi”.
Phùng Hưng đem quân tiến về Tống Bình, suốt dọc đường hành quân, dân chúng nô nức kéo nhau đón mừng nghĩa quân như đi hội. Nhiều người nhập đoàn quân, nên khi các đạo quân tiến sát chân thành Tống Bình, thì Phủ Đô Hộ như một cù lao, giữa biển người mang binh khí trùng điệp.
Cao Chính Bình lo sợ phát bệnh mà chết. Đô quan Phùng Hưng kéo quân vào thành Tống Bình dựng nền tự chủ, trị nước yên ổn được 7 năm thì mất. Nhân dân như mất cha, mất mẹ. Thời xưa tục gọi Cha là Bố, Mẹ là Cái nên tôn hiệu Đô quan là: Bố cái đại vương.
Đình Triều Khúc, nơi tôn thờ Bố Cái đại vương Phùng Hưng
Ông Nguyễn Hữu Vỵ - Chủ tịch UBND xã Tân Triều cũng là người Triều Khúc thì khẳng định: “Bố Cái đại vương là một trong những danh hiệu người Triều Khúc gọi đầu tiên. Và cũng từ khi ngài mất, thì người làng tôi coi như cha như mẹ, bởi thế không ai được phép gọi bố mình là bố, cũng không ai được phép đặt tên con cái là Phùng hoặc Hưng”.
Tượng thờ Phùng Hưng.
Từ đây “con đĩ đánh Bồng”
Hẳn nhiều người đã từng xem điệu múa “con đĩ đánh Bồng”, một điệu múa đầy cợt nhả của những người đàn ông giả gái múa may lả lướt trong ngày lễ hội. Thì đây, điệu múa ấy phát xuất từ chính ngôi làng này, và điệu múa ấy chẳng phải ai xa lạ mà chính do Bố Cái đại vương sáng tạo ra.
Ở làng Triều Khúc bây giờ, người điều hành cả một gánh múa là ông Triệu Đình Hồng. Là nghệ nhân lâu năm nên ông cũng hiểu rõ cái tích xưa: Sau khi vỗ yên trăm họ, ngày 10 tháng Giêng năm Nhâm Tuất (728) Phùng Hưng đăng quang lên ngôi vua và mất năm Mậu Thìn 788. Tiếp nối cha, con của Phùng Hưng là Phùng An lên ngôi và tôn cha làm Bố Cái đại vương và cho các bậc hiền thần đi tìm những nơi có dấu tích của cha để lập miếu thờ.
Nhà vua đã cử người về Triều Khúc cắm đất năm Canh Ngọ 790, đến mùa xuân năm Tân Mùi 791 mới bắt đầu dựng miếu trên gò Lĩnh Hán. Theo tương truyền khi Phùng Hưng khởi nghĩa đánh đuổi giặc Đường, mỗi khi thắng trận để tổ chức ăn mừng chiến thắng và khích lệ tinh thần của nghĩa quân, ông đều cho trai tráng là binh sỹ đóng giả con gái đeo trống nhỏ để múa hát và điệu múa trống Bồng ra đời từ đó.
Sau hơn cả nghìn năm, điệu múa ấy vẫn còn và những người nam giới Triều Khúc đều thuộc hết các kỹ thuật. Lòng tôn kính của người dân nơi đây không chỉ thể hiện ở những điệu múa tưởng nhớ, hằn sâu trong tiềm thức họ để phát xuất qua lời ăn tiếng nói cũng đầy kiêng kỵ những bất tôn.
Hà Linh
Các tin khác

Kế hoạch tổng thể về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người

Herbalife Việt Nam đồng hành cùng giải chạy VnEpxress Marathon Quy Nhơn với hơn 12.000 người tham gia

Một cuộc gặp tình nghĩa trăm năm

Du lịch Việt Nam bùng nổ sớm ngay từ đầu hè 2025

Uống nước ấm trong mùa hè giúp cho tiêu hóa và giải độc

Khánh Hòa khai mạc Lễ hội Văn hóa – Du lịch biển năm 2025 và Đại nhạc hội “Nha Trang xin chào” - "Nha Trang Say Hi"

Công ty Yến sào Khánh Hoà dành hơn 10 tỷ đồng cho hoạt động thiện nguyện

Sáng tạo và đặc sắc tại Lễ hội Ẩm thực Yến sào Khánh Hòa năm 2025

Lan tỏa gương người tốt trong phong trào hiến máu tình nguyện
Đọc nhiều

Bệnh viện Quân y 121, Quân khu 9 gặp mặt các cơ quan báo chí nhân ngày báo chí cách mạng Việt Nam

Ông Trần Duy Đông làm Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ mới

Bệnh viện Quân y 121 (Quân khu 9): Miễn tiền công khám bệnh và một phần chi phí xét nghiệm

Quảng Hưng (Quảng Bình): Lợi dụng xây dựng nghĩa trang để khai thác khoáng sản trái phép - Thủ đoạn tinh vi gây nguy hại môi trường

TP. Hồ Chí Minh: Sức khỏe tinh thần cư dân bất ổn sau sự việc bầu Ban quản trị Chung cư Lux Garden - quận 7

Herbalife Việt Nam đồng hành cùng giải chạy VnEpxress Marathon Quy Nhơn với hơn 12.000 người tham gia

Herbalife Việt Nam tiếp tục khuyến khích lối sống năng động trong cộng đồng

“Giải chạy Mùa Xuân” - Chinh phục những cung đường

Khuyến khích lối sống năng động lành mạnh là thông điệp mà Herbalife Việt Nam muốn mang đến giải chạy VnExpress Marathon Hạ Long 2024

Một cuộc gặp tình nghĩa trăm năm

Bệnh viện Trung ương Huế với việc chăm sóc sức khỏe phụ nữ khu vực Miền Trung-Tây Nguyên

Chương trình nghệ thuật đặc biệt mừng 50 năm non sông thống nhất

Di tích Quốc gia đặc biệt Tây Thiên điểm đến du xuân bái phật hàng đầu miền Bắc
Nổi bật

Văn Giang, Hưng Yên: Chùa cổ Dương Hòa với khát vọng trùng tu

Xã Trường Phú (Quảng Trị): Tăng cường công tác quản lý đất đai, tài nguyên và môi trường sau sáp nhập

Phong Nha - Kẻ Bàng và Hin Nam Nô: Di sản thiên nhiên xuyên biên giới đầu tiên của Việt Nam và Lào

Bộ Y tế chỉ đạo siết chặt công tác quản lý giám định pháp y và bắt buộc chữa bệnh tâm thần

Tăng cường phòng chống sốt xuất huyết, tay chân miệng, COVID-19

Hơn 30 chuyên gia từ Mỹ và Anh khám từ thiện cho bệnh nhân nghèo

TTYT huyện Yên Lạc: Đẩy mạnh cải cách hành chính hướng tới sự hài lòng người bệnh

Bệnh viện C Thái Nguyên: Nghiên cứu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong công tác khám, chữa bệnh

Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên nỗ lực vượt mọi khó khăn trong khám và điều trị bệnh

Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên: Nơi người bệnh gửi gắm niềm tin

Bệnh viện A Thái Nguyên: Nỗ lực, cống hiến, vì sức khỏe nhân dân

Trung tâm y tế huyện Đồng Hỷ: Nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Trung tâm Y tế Chợ Đồn (Bắc Kạn): Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
