Nhân loại phải điều chỉnh cách sống để bảo vệ Trái đất
Với những ai lo lắng cho tác động của dân số đối với môi trường, nhất là ở những thế hệ trẻ lo sợ trước tình trạng biến đổi khí hậu, một câu hỏi khác cũng đang được đặt ra: Phải chăng cách thức bảo vệ hành tinh tốt nhất là nên có số người sống trên Trái Đất ít hơn ?
Giả thuyết từ bỏ việc có con để cứu vãn Hành tinh Xanh đang dần định hình. Một điểm khác đáng chú ý là vấn đề dân số trước đây vốn chỉ là chủ đề dành cho các chuyên gia để nghiên cứu và cố vấn cho nhà nước, nay lại trở thành mối bận tâm của người dân. Nhất là vào thời điểm khủng hoảng di dân và môi trường lớn chưa từng có, chủ đề dân số dần len lỏi vào các cuộc tranh luận và thâm nhập vào nhận thức của người dân.
Vì sao vấn đề dân số lại được quan tâm nhiều vào lúc này? Tiến sĩ Gilles Pison, giáo sư tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia và Viện Nghiên cứu Dân số Quốc gia (INED) của Pháp, giải thích: “Mối bận tâm này đã có từ khoảng 50 năm nay khi mà người ta tiết lộ cho dân chúng biết là có một hiện tượng đang diễn ra đó là mức tăng trưởng dân số quá nhanh. Cho đến lúc đó, chỉ có vài chuyên gia nhận ra hiện tượng này. Một điều ngạc nhiên vào thời điểm mức tăng dân số thế giới bắt đầu suy giảm, thì vào đúng lúc đó, người ta mới nói một cách phi lý là có một sự bùng nổ dân số”.
Thế nhưng, điều làm cho các nhà quan sát phân tích phải kinh ngạc nhất chính là sức tăng dân số thế giới như “tên lửa vọt”. Năm 1800, thế giới chỉ có khoảng 1,1 tỷ dân. Hơn hai thế kỷ sau, Trái Đất phải chứa đến 7,7 tỷ người, tăng gấp 7 lần, trong khi mà trước đó, thế giới phải mất đến hàng chục thế kỷ để có được con số một tỷ đầu tiên. Các dự phóng đưa ra cho rằng vào năm 2050, dân số thế giới sẽ là 10 tỷ.
Dân số tăng nhanh đặt con người trước những thách thức lớn như vấn đề an ninh lương thực, di dân., xung đột địa chính trị... và nhất là môi trường. Từ trước đến nay, hiếm khi nào vấn đề dân số được đặt ra trong các hội nghị về môi trường. Chỉ đến năm 2017, khoảng 15 300 nhà khoa học của 180 nước đã lên tiếng báo động trong một bản tuyên bố bày tỏ quan ngại về tầm mức của hiện tượng phá rừng và những núi rác do con người thải ra.
Các cuộc khủng hoảng di dân hiện nay cũng được cho hệ quả của việc bùng nổ dân số nhanh chóng, nhất là tại châu Phi. Làn sóng di dân từ châu lục này vẫn sẽ tiếp diễn, đặt các nước châu Âu, điểm đến hàng đầu của người tị nạn, luôn trong tình trạng căng thẳng, bất chấp cuộc sống tại châu lục đen đang có những cải thiện. Về điểm này, Bruno Tertrais, trợ lý giám đốc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược FRS, giải thích: “Để giảm bớt tình trạng di dân, những nước này phải phát triển. Trên thực tế, tình hình hoàn toàn ngược lại tại châu Phi. Bởi vì có những nước tại châu lục này hiện đang bước vào giai đoạn phát triển dẫn đến hiện tượng gia tăng tài sản cá nhân, cho phép một bộ phận người dân có thể di cư. Nói một cách khác, khi người ta rất nghèo, người ta không đi đâu hết. Vào lúc người ta bắt đầu có chút thu nhập khấm khá hơn, chính lúc này họ mới có khả năng để di cư”.
Liệu có đáng lo trước đà tăng dân số này không ? Câu trả lời là “ Không”. Chuyên gia Gilles Pison cho rằng thật quá ảo tưởng nếu nghĩ rằng áp dụng giải pháp giảm bớt dân số để cứu rỗi Trái Đất trong ngắn hạn. Bởi vì, tuy rằng dân số vẫn tiếp tục tăng từ đây đến năm 2050, hiện tại nhịp độ tăng đang có xu hướng chậm lại ở nhiều nơi. Ngược lại, hiện tượng lão hóa dân số đang tăng nhanh ở nhiều nước, nhất là tại Châu Âu.
Nhưng châu Âu cũng không đơn độc trong quá trình bị lão hóa dân số. Dân số Nga cũng già đi, Trung Quốc cũng bắt đầu bị lão hóa. Cách nay 30 năm, người ta còn lo lắng trước hiện tượng dân số Trung Quốc tăng quá nhanh thì giờ đây họ cũng đang đối mặt với vấn đề nguồn nhân lực.
Dân số Nhật Bản đã suy thoái từ lâu. Cuối cùng, tại những nước lớn, chỉ có hai nước có một tỷ lệ phát triển dân số có vẻ ổn định không già quá mà cũng không trẻ quá, không nhanh cũng không chậm, đó là Ấn Độ và Mỹ.
Theo các số liệu ước tính, tỷ lệ người già tại Trung Quốc sẽ tăng gấp đôi (từ 7% lên 14%) trong vòng 25 năm nữa. Hiện tượng này cũng xảy ra tương tự tại Iran trong vòng 20 năm và Việt Nam là 17 năm.
Tóm lại là quả « Bom P » (Population – Dân số) không nổ ra. Tăng trưởng dân số đã đạt đỉnh là 2% vào cuối những năm 1960, để rồi xuống còn ở mức 1,2%. Quy mô gia đình thu nhỏ lan rộng với một tốc độ nhanh chóng gây ngạc nhiên cho giới quan sát. Theo thống kê năm 2015, tỷ lệ sinh con bình quân ở phụ nữ là 2,5, thấp gấp hai lần so với cách nay 70 năm, tức vào năm 1950. Tỷ lệ sinh nở giờ rơi xuống ở ngang mức thay thế thế hệ hay thấp hơn tùy theo từng châu lục: 2,1 con/phụ nữ tại châu Á; 2,0 tại châu Mỹ Latinh; 1,8 tại Bắc Mỹ và 1,6 tại châu Âu.
Giải thích cho hiện tượng này, các nhà nghiên cứu cho rằng ngày nay người ta có xu hướng chọn có con ít để sống lâu hơn và có một cuộc sống chất lượng hơn.
Bên cạnh đó, giới quan sát còn nhận thấy tỷ lệ giảm sinh con chỉ diễn ra ở những nơi nào phụ nữ được tiếp cận các nền giáo dục, đa phần ở nơi thành thị và nhất là ở những nơi có những chính sách xã hội tốt. Điều này giải thích vì sao ngay giữa lòng khối Liên minh Châu Âu – 28 quốc gia thành viên, tuy đều là các nước phát triển, nhưng tỷ lệ sinh con ở phụ nữ biến đổi theo từng nước.
Liệu Trái Đất có đủ chứa và nuôi hết 10 tỷ người dân hay không ? Để kết luận, chuyên gia Gilles Pison phản đối giải pháp không sinh con để bảo vệ Trái Đất. Theo ông, chính cách sống của con người mới là điều kiện tiên quyết cho sự sống còn của hành tinh. Tiêu thụ ít và tránh lãng phí là những phương cách bảo vệ môi trường một cách hữu hiệu nhất.
Linh Đức
Các tin khác

COP29 và những cam kết cho mục tiêu giảm khí thải nhà kính

EU công bố kế hoạch hợp tác giảm phát thải methane tại COP29

Khai mạc Phiên cấp cao Hội nghị COP16- Cam kết mạnh mẽ từ các nhà lãnh đạo

Hội nghị trù bị COP29: Tăng hợp tác quốc tế hướng tới mục tiêu khí hậu toàn cầu

Cháy rừng dữ dội làm gia tăng hiện tượng Trái Đất nóng lên

Cường độ bão mạnh hơn do tác động của biến đổi khí hậu

Cần Thơ: Tổ chức phát động phong trào thi đua hoàn thiện dự án Đường ống Lô B - Ô Môn

ASEAN ra mắt Chương trình Phòng chống các bệnh truyền nhiễm qua đường không khí (AIDP)

Bệnh đậu mùa khỉ bùng phát tại châu Phi, WHO có thể công bố tình trạng khẩn cấp
Đọc nhiều

Nông Cống (Thanh Hóa): Dân bất an vì nhà ở nằm trong vùng bảo vệ lòng hồ Bòng Bòng

Cần Thơ: Cơ hội để Khu sinh thái Sông Hậu Farm "cất cánh"

Huyện Lập Thạch tổ chức Lễ công bố Quyết định thành lập Đảng bộ xã Tây Sơn

Trường THCS Linh Đàm chú trọng xây dựng không gian học tập xanh

Công ty cổ phần bê tông 620 Châu Thới: Năng động, tiêu biểu trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng ngành giao thông vận tải
Videos
E-magazine Inforgraphic Video

Phòng ngừa cháy nổ trong dịp Tết Nguyên đán

Bản tin tổng hợp số 8 tháng 11 của Tạp chí Sức khoẻ & Môi trường

Hà Nội (Q.Hà Đông) : Môi trường sống của người dân không được đảm bảo bởi những công trình vi phạm TTXD

Giải pháp giảm thiểu đốt ngoài trời, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp - Cơ hội từ GAHP

Ngành Thép hướng tới tiêu hao nguyên liệu thấp

Chính thức thông cầu phao tạm thay thế cầu Phong Châu (Phú Thọ)

Cách xử lý vệ sinh môi trường sau mùa bão lụt

Tạp chí Sức Khỏe & Môi Trường chia sẻ khó khăn với đồng bào chịu thiệt hại do cơn bão Yagi

Thái Nguyên "gồng mình" vượt qua trong cơn lũ lịch sử

Thực trạng ô nhiễm môi trường từ dự án xây dựng trở thành nỗi lo hiện hữu của người dân tại Hưng Yên

Nhiều chương trình hấp dẫn đón Xuân Ất Tỵ tại Cantho Eco Resort

Trung Quốc: Số ca mắc bệnh lý đường hô hấp tiếp tục tăng

Lãnh đạo Liên Hợp Quốc, các quốc gia, các đảng viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Hàn Quốc ghi nhận hàng trăm vụ cháy liên quan pin xe máy điện

COP29: 300 tỷ USD một năm chi cho biến đổi khí hậu là quá ít

COP29 và những cam kết cho mục tiêu giảm khí thải nhà kính

EU công bố kế hoạch hợp tác giảm phát thải methane tại COP29

Hội nghị trù bị COP29: Tăng hợp tác quốc tế hướng tới mục tiêu khí hậu toàn cầu

Cụ ông 80 tuổi được cứu sống do các cục máu đông làm tắc động mạch

Sau đại dịch gia lương thực tăng vọt

WHO: Châu Âu đối mặt với “mùa đông thách thức”

Vì sao Ấn Độ có ít nguy cơ bị tàn phá bởi làn sóng dịch COVID-19 thứ 3?

Khai mạc Phiên cấp cao Hội nghị COP16- Cam kết mạnh mẽ từ các nhà lãnh đạo

Bệnh đậu mùa khỉ bùng phát tại châu Phi, WHO có thể công bố tình trạng khẩn cấp

WHO: Số ca bệnh sởi đang gia tăng khắp châu Âu năm thứ hai liên tiếp

UNESCO cảnh báo tình trạng bạo lực nhằm vào các nhà báo môi trường
Nổi bật

Phú Thọ chỉ đạo về việc dạy thêm, học thêm mới nhất sau Thông tư 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo

Thanh Hóa: Hơn 4.100 thanh niên hào hứng nhập ngũ

Đến với Lễ phát lương Đức Thánh Trần tại đền Trần Thương đầu năm mới

Tưng bừng Lễ hội chọi trâu truyền thống xã Hải Lựu 2025: "Ông Cầu" số 20 vô địch

Không khí ngày 14/2: Ghi nhận các chỉ số tích cực trên cả nước

Hơn 30 chuyên gia từ Mỹ và Anh khám từ thiện cho bệnh nhân nghèo

TTYT huyện Yên Lạc: Đẩy mạnh cải cách hành chính hướng tới sự hài lòng người bệnh

Bệnh viện C Thái Nguyên: Nghiên cứu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong công tác khám, chữa bệnh

Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên nỗ lực vượt mọi khó khăn trong khám và điều trị bệnh

Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên: Nơi người bệnh gửi gắm niềm tin

Bệnh viện A Thái Nguyên: Nỗ lực, cống hiến, vì sức khỏe nhân dân

Trung tâm y tế huyện Đồng Hỷ: Nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Trung tâm Y tế Chợ Đồn (Bắc Kạn): Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
