Ô nhiễm không khí đang là vấn đề nhức nhối toàn cầu

(SK&MT) - “Hơn 80% dân số sống tại những đô thị trên thế giới đang phải hít thở không khí có chất lượng không đạt chuẩn. Hệ quả là 98% người dân tại những thành phố có thu nhập thấp có nguy cơ cao mắc các chứng bệnh về hô hấp cũng như nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài khác. Trong khi đó, tỉ lệ này tại các quốc gia có thu nhập cao đã giảm xuống mức 56%”. Đây là kết luận trong báo cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới- WHO, về cơ sở dữ liệu thống kê mức độ ô nhiễm không khí tại các đô thị trên toàn thế giới.

Đáng chú ý, 98% các thành phố thuộc các quốc gia thu nhập thấp và trung bình có mức độ không khí không đáp ứng được các tiêu chuẩn do WHO đề ra. Trong khi đó, tại các quốc gia thịnh vượng hơn, con số này chỉ là 56%. Mức độ ô nhiễm không khí cao nhất được ghi nhận tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình ở Đông Nam Á và phía Đông Địa Trung Hải, khi mức độ ô nhiễm hàng năm thường xuyên cao gấp 5 - 10 lần so với ngưỡng mà WHO đề ra. Hệ quả là người dân ở 98% số thành phố tại các nước này có nguy cơ cao mắc các chứng bệnh về hô hấp cũng như nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài khác.

` Trong 2 năm qua, cơ sở dữ liệu nói trên của WHO - thống kê 3.000 thành phố ở 103 quốc gia - đã mở rộng gần gấp đôi, với việc có thêm nhiều thành phố tiến hành đo mức độ ô nhiễm không khí và công nhận những tác hại của không khí bẩn đối với sức khỏe của con người. Do chất lượng không khí ở đô thị giảm sút, nguy cơ bị đột quỵ, mắc bệnh tim mạch, ung thư phổi, các chứng bệnh hô hấp kinh niên, trong đó có bệnh hen suyễn, ngày càng tăng đối với những người dân phải hít khí bẩn.

Trong giai đoạn 5 năm 2008-2013, mức độ ô nhiệm không khí ở các khu vực đô thị trên toàn cầu đã tăng trung bình 8%. Nhìn chung, tại các quốc gia thu nhập cao, mức độ ô nhiễm không khí thấp, trong đó các mức thấp nhất phổ biến ở châu Âu, Mỹ và khu vực Tây Thái Bình Dương. Mức độ ô nhiễm không khí cao nhất được ghi nhận tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình ở Đông Nam Á và phía Đông Địa Trung Hải, với việc mức độ ô nhiễm hằng năm thường xuyên cao gấp 5-10 lần so với ngưỡng mà WHO đề ra. WHO cũng nêu ví dụ điển hình về các thủ đô ô nhiễm có mật độ dân cư trên 14 triệu người, theo đó New Delhi của Ấn Độ là thủ đô ô nhiễm nhất, tiếp đến là Cairo (Ai Cập) và Dhaka (Bangladesh).

Bà Maria Neira, giám đốc cơ quan y tế công cộng thuộc WHO, nhận xét: “Chúng ta đang đối mặt với tình trạng khẩn cấp về y tế công ở nhiều nước, do ô nhiễm môi trường. Đây là vấn đề lớn nhất mà cả thế giới đang phải đối mặt”. Bà Neira cũng cho hay, tình trạng ô nhiễm trên toàn cầu hiện nay là nguyên nhân gây ra nhiều chứng bệnh mãn tính, khiến ngày càng nhiều bệnh nhân phải nhập viện. Ô nhiễm còn gây nên nhiều chứng bệnh khác như hen suyễn, viêm phổi, bệnh về đường huyết, bệnh tim, thậm chí là chứng mất trí nhớ.

Theo LHQ, hiện nay thế giới có khoảng 33 triệu trẻ em chết mỗi năm do ô nhiễm không khí, khoảng 1/3 trong số này chịu các căn bệnh liên quan như đau tim và đột quỵ. Với gần 1,4 triệu cái chết do ô nhiễm mỗi năm, Trung Quốc đã trở thành quốc gia bị ô nhiễm không khí nghiêm trọng nhất, tiếp đến là Ấn Độ với 645.000 người chết và Pakistan với 110.000.

Theo một bản báo cáo mới của Ủy ban Môi trường châu Âu (EEA), ô nhiễm hiện cũng gây nên tình trạng khẩn cấp trong ngành y tế công ở châu lục này. , và khiến cho khoảng 430.000 trẻ em tử vong. “Tình trạng ô nhiễm nặng nề làm giảm tuổi thọ con người và góp phần gây nên nhiều loại bệnh như bệnh tim, các bệnh liên quan tới hệ hô hấp và thậm chí là ung thư. Nó cũng gây ảnh hưởng đến kinh tế của một nước, khi khiến chi phí thuốc men tăng cao trong khi giảm năng suất” - Giám đốc EEA, ông Hans Bruyninckx cho hay.

Nhà kinh tế học Lord Stern nói với tờ Guardian (Anh) rằng, tình trạng ô nhiễm còn là nhân tố chủ chốt gây nên hiện tượng biến đổi khí hậu mà cả thế giới đang đồng tâm chống lại. “Ô nhiễm không khí là nhân tố cơ bản gây nên hiện tượng biến đổi khí hậu. Chúng tôi vẫn đang nghiên cứu về mức độ độc hại của việc đót than đá và dầu diesel. Chúng ta biết được rằng ở Trung Quốc, có khoảng 4.000 người chết mỗi ngày vì ô nhiễm không khí. Còn ở Ấn Độ thì tình hình còn nghiêm trọng hơn nhiều. Đó là một vấn đề rất, rất nghiêm trọng” - ông Stern nhận định.

Theo một nghiên cứu khoa học mới đây nhất được đăng tải trên tạp chí khoa học danh tiếng Nature, ô nhiễm không khí ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn, khiến cho số người chết tăng dần theo mỗi năm, thậm chí còn vượt qua cả tổng số người chết do virus HIV và bệnh sốt rét cộng lại. Ở nhiều quốc gia, số người chết do ô nhiễm không khí gấp 10 lần số người chết do tai nạn giai thông.

Theo WHO, chất lượng không khí trên phạm vi toàn thế giới đang suy giảm trông thấy, đến mức mà cứ trong 8 người sống ở các thành phố lớn thì chỉ có 1 người được hít thở bầu không khí đạt chuẩn hạn chế về mức độ ô nhiễm.

Thông qua theo dõi sự gia tăng nồng độ các chất độc hại trong không khí như sunfat và carbon đen, WHO còn nhận thấy rằng chất lượng không khí nhìn chung đang dần được cải thiện tại các khu vực giàu có hơn, như ở châu Âu và Bắc Mỹ, trong khi một thực tế trái chiều lại hiện hữu tại các khu vực đang phát triển, đặc biệt là ở Trung Đông và Đông Nam Á.

Điều phối viên về mảng môi trường và y tế công cộng của WHO, Carlos Dora đã chỉ ra một số yếu tố cốt lõi định hình chất lượng không khí tại một thành phố và điều đầu tiên là vấn đề giao thông vận tải. Ông Dora nhấn mạnh các thành phố cải thiện được chất lượng không khí chủ yếu là nhờ thực hiện hiệu quả việc giảm thiểu các phương tiện giao thông bằng cách khuyến khích người dân đi bộ, đạp xe hoặc sử dụng phương tiện công cộng.

Trong khi đó, việc sử dụng không hợp lý năng lượng, cùng thực tế lạm dụng các máy móc thiết bị chạy bằng dầu diesel thay vì sử dụng các nguồn năng lượng khác sạch hơn lại là hai yếu tố đáng kể khác gây ô nhiễm không khí.

Thêm một nguyên nhân quan trọng tác động tới chất lượng không khí, đặc biệt tại các nước đang phát triển, đó là việc quản lý rác thải và khí thải được tạo ra từ việc đốt rác - yếu tố gây ô nhiễm hàng đầu.

Để làm trong sạch bầu khí quyển, WHO khuyến cáo cần phải giảm bớt lượng khí thải công nghiệp, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, năng lượng gió, ưu tiên xây dựng các hệ thống giao thông công cộng, đi xe đạp hoặc đi bộ... Theo WHO, chỉ cần giảm mức độ ô nhiễm khí bẩn từ 70-20 microgam trên một mét khối không khí, thì số ca tử vong liên quan đến không khí bẩn có thể được giảm khoảng 15%.

Ô nhiễm không khí hiện nay đang là vấn đề nhức nhối và làm đau đầu các nhà lãnh đạo các nước trên toàn thế giới. Không khí càng bị ô nhiễm thì số lượng người chết vì chúng càng nhiều.

Linh Đức