Tác hại ghê gớm của việc hút thuốc lá

Chủ đề của Ngày Thế giới không thuốc lá 2019 là "Thuốc lá và các bệnh về phổi". Các Chiến dịch truyền thông hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá nhằm tăng cường nhận thức về:

• Tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe: từ các bệnh ung thư đến các bệnh hô hấp mãn tính.

• Vai trò quan trọng của lá phổi khỏe mạnh đối với sức khỏe con người.

• Kêu gọi các nhà hoạch định chính sách ủng hộ các chính sách phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả để giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá.

• Tăng cường sự quan tâm và thu hút sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá.

Ngay trước Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5) năm nay, WHO mong muốn thu hút sự chú ý đến các tổn thất do thuốc lá gây ra đối với sức khỏe của phổi. Hơn 40% các trường hợp tử vong liên quan đến thuốc lá là do các bệnh về phổi như: ung thư, bệnh hô hấp mãn tính và bệnh lao.

Theo Tổng giám đốc WHO, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, mỗi năm, thuốc lá giết chết ít nhất 8 triệu người và hàng triệu người mắc bệnh ung thư phổi, bệnh lao, hen suyễn hoặc bệnh hô hấp mãn tính do thuốc lá.

Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới ung thư phổi và chịu trách nhiệm gây ra hơn 2/3 số ca tử vong do căn bệnh này trên toàn thế giới.

Hút thuốc thụ động tại nhà hoặc tại nơi làm việc cũng làm tăng nguy cơ ung thư phổi. Năm 2017, thuốc lá đã giết chết 3,3 triệu người hút thuốc và những người khác tiếp xúc với khói thuốc phụ từ các bệnh về đường hô hấp, trong đó có 1,5 triệu người chết vì các bệnh hô hấp mãn tính.

Ngoài ra, hơn 60.000 trẻ em dưới 5 tuổi chết vì nhiễm trùng đường hô hấp dưới do hút thuốc thụ động. Những người đến tuổi trưởng thành có nhiều khả năng mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), một tình trạng gây ra việc sản xuất chất nhầy chứa đầy mủ tích tụ trong phổi và gây ra ho đau, khó thở khủng khiếp

Trong bối cảnh đó, WHO kêu gọi các nước đối phó với bệnh tật do thuốc lá bằng cách thực hiện Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá của WHO nói chung và bằng các biện pháp kiểm soát thuốc lá có hiệu quả, bao gồm các biện pháp chiến lược trong khuôn khổ Chương trình kiểm soát thuốc lá MPOWER được thiết lập năm 2008.

Theo WHO, các quốc gia có thể cố gắng giảm nhu cầu thuốc lá thông qua các biện pháp thuế, tạo ra không gian không hút thuốc và thiết lập các công cụ hỗ trợ cai thuốc lá.

WHO cũng khuyến khích người dân và các nhà lãnh đạo cộng đồng hành động để bảo vệ sức khỏe của gia đình và cộng đồng của mình bằng cách nâng cao nhận thức và bảo vệ mọi người khỏi tác hại của thuốc lá. WHO cũng kêu gọi các quốc gia và đối tác hành động nhiều hơn để bảo vệ người dân khỏi phơi nhiễm thuốc lá.

Theo các nghiên cứu y học, những tác hại do thuốc lá gây ra đối với sức khỏe lá phổi của người dân trên toàn thế giới bao gồm:

Ung thư phổi

Hút thuốc lá là nguyên nhân chính gây ung thư phổi. Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn hai phần ba số ca tử vong do ung thư phổi trên toàn cầu.

Hút thuốc thụ động (như tại các nơi làm việc, tại nhà, trong môi trường khép kín...) cũng làm tăng nguy cơ ung thư phổi cho người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc

Bỏ thuốc lá giúp làm giảm nguy cơ mắc ung thư phổi: sau 10 năm bỏ hút thuốc, nguy cơ ung thư phổi giảm xuống khoảng một nửa so với người hút thuốc.

Bệnh hô hấp mãn tính

Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) - một tình trạng tích tụ chất nhầy và mủ trong phổi người hút thuốc dẫn đến ho, đau ngực và khó thở. Nguy cơ mắc bệnh COPD đặc biệt cao ở những người hút thuốc từ khi còn trẻ, vì các chất độc trong khói thuốc lá làm suy giảm sự phát triển của phổi.

Khói thuốc lá cũng là nguyên nhân làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn, góp phần gây ra tàn phế và tử vong cho cả người hút thuốc và người hút thuốc thụ động

Bỏ thuốc lá là phương pháp hiệu quả nhất để làm chậm tiến triển của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và cải thiện các triệu chứng hen suyễn.

Những tác hại của hút thuốc lá thụ động đối với hệ hô hấp của trẻ nhỏ

Trẻ sơ sinh tiếp xúc với các chất độc trong khói thuốc từ khi còn ở trong bụng mẹ sẽ bị chậm phát triển chức năng phổi. Trẻ nhỏ tiếp xúc với khói thuốc thụ động có nguy cơ bị phát bệnh hen suyễn hoặc làm bệnh hen trầm trọng hơn, tăng nguy cơ mắc viêm phổi, viêm phế quản và thường xuyên nhiễm trùng đường hô hấp dưới và có thể phải chịu những hậu quả sức khỏe ở tuổi trưởng thành như tăng nguy cơ mắc bệnh bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính do việc bị nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường xuyên khi còn nhỏ.

Lao phổi

Bệnh lao gây hại cho phổi và làm giảm chức năng của phổi. Bệnh sẽ trầm trọng hơn ở những người hút thuốc. Khoảng một phần tư dân số thế giới có nhiễm vi khuẩn lao tiềm ẩn, khiến họ có nguy khởi phát thành mắc bệnh lao. Những người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh lao cao gấp đôi những người không hút thuốc.

Ở những bệnh nhân đang mắc bệnh lao, nếu tiếp tục hút thuốc thì sự kết hợp của bệnh lao với các tác hại của khói thuốc lá, sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ tàn tật và tử vong do suy hô hấp.

Ô nhiễm không khí

Khói thuốc lá có thể tồn tại trong không khí tới năm giờ đồng hồ kể cả khi không còn nhìn thấy hoặc ngửi thấy.

Khói thuốc lá làm ô nhiễm không khí, đặc biệt trong môi trường khép kín, tại các khu vực trong nhà. Với hơn 7.000 hóa chất, trong đó có 69 là chất gây ung thư, sự ô nhiễm các chất độc hại trong khói thuốc là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi, các bệnh hô hấp mãn tính và giảm chức năng phổi cho những người sống và làm việc tại các nơi này

Mặc dù đã có bằng chứng hết sức rõ rệt về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe lá phổi, tuy nhiên tại nhiều quốc gia nhận thức của một bộ phận lớn công chúng, và đặc biệt là của những người hút thuốc về tác hại của thuốc lá và hút thuốc lá thụ động đối với sức khỏe lá phổi còn hạn chế; vai trò của hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá nhằm bảo vệ sức khỏe lá phổi vẫn còn chưa được ưu tiên. Vì vậy, mục tiêu của chiến dịch Ngày thế giới không thuốc lá 2019 với biện pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe phổi là không hút thuốc và giảm tối đa việc tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động.

Linh Đức