Âm vang tiếng gáy gà Hồ
Không chỉ có truyền thống thi thư lễ nghĩa, làng Lạc Thổ, thị trấn Hồ (huyện Thuận Thành, Bắc Ninh) còn là miền quê nổi tiếng bởi gà Hồ. Giống gà quý này được người dân Lạc Thổ thuần dưỡng từ lâu đời trở thành vật nuôi thân thiết, dân gian tương truyền đây là vật phẩm đặc biệt dùng để tiến Vua.
Ông Chung kể về những chú gà Hồ
Giữa cái rét ngọt những ngày cuối năm điểm thêm những hạt mưa xuân như lộc trời ban phát dẫn chúng tôi đến với ngôi làng cổ Lạc Thổ, nơi nổi tiếng với giống gà Hồ huyện thoại. Vừa bước chân tới đầu làng đã nghe văng vẳng đâu đấy tiếng gà gáy rộn ràng, hòa nhịp với thanh âm hối hả của những ngày cùng tháng tận như gọi trời đất vào xuân.
Theo ông Nguyễn Đăng Chung, Chủ nhiệm CLB gà Hồ: Giống gà này đã có lịch sử hình thành cách đây hàng trăm năm. Căn cứ vào một số tài liệu còn lưu giữ, vào năm Minh Mệnh thứ 18 (tức năm 1837) tục gà thờ đã có và bắt đầu hoàn chỉnh. Khi ấy các cụ bô lão, trưởng làng Lạc Thổ đã nghĩ đến việc dùng gà tiến vua sẽ rất ý nghĩa, nên ra sức khuyến khích dân chúng tăng gia sản xuất, phát triển nông trang, chăn nuôi gia súc, đặc biệt là chú trọng tới giống gà Hồ.
Cả nước có 5 giống gà tiến vua nhưng gà Hồ được đánh giá là giống quý nhất. Gà Hồ có trọng lượng rất lớn. Sách “Dư địa chí Bắc Ninh” ghi: “Xã này thờ thần, lấy gà làm giống quý… con to nặng 12 đến 13 cân ta, con bé không dưới 8 đến 9 cân ta”.
Cũng bởi sự quý trọng ấy mà các nghệ nhân làng tranh Đông Hồ đã đưa gà Hồ vào tranh điệp với nhiều mẫu khác nhau. Hiện nay, con gà Hồ theo tranh đi ra khỏi lũy tre làng tới nhiều miền quê khác nhau. Giống gà Hồ cũng được các địa phương khác nhân giống thành gà pha, gà cồ, gà lai để cải tạo đàn gà ri tầm vóc nhỏ bé.
Kỳ công chọn gà tế lễ
Đã thành thông lệ, mỗi gia đình trong làng, dù giàu hay nghèo đều giữ một con gà to, đẹp để cúng tổ tiên trong thời khắc Giao thừa. Theo quan niệm, ngay cả khi đã nằm trong… mâm cúng, gà Hồ vẫn mang một dáng vẻ dũng mãnh, hùng tráng mà các giống gà khác không có được.
Theo lệ làng, dân Lạc Thổ được chia ra các giáp (17 giáp). Trong mỗi giáp sẽ họp bàn, quyết định chấm xem bao nhiêu người được nuôi gà trống thờ "khao trầu” (Cuộc thi gà được tổ chức vào ngày mồng 4 tháng Giêng). Người được chọn phải rất mát tay chăn nuôi, tính tình cẩn thận, tỉ mỉ và quan trọng là đạo đức thuộc hàng sáng không một tì vết. Thế nên ai được giáp "chấm” để nuôi gà lễ đều coi đó là một vinh dự cực lớn nhưng đó cũng là trách nhiệm bởi phải làm sao để nuôi con gà nhanh lớn, đạt tiêu chuẩn để được chọn làm gà tế lễ.
Ông Chung kể, một con gà Hồ trống được chọn làm vật nuôi tế lễ phải có các đặc điểm: chân cao, thân trường, cân nặng đạt từ 4kg trở lên. Vẻ ngoài phải có đầu công, cổ dài, mã mận, đuôi nơm, chân màu vỏ đậu nành, mào xít. Gà Hồ có nhiều loại mỏ nhưng đẹp nhất là mỏ trắng mà người ta hay gọi là mỏ ngà. Để có được những con gà như vậy người nuôi phải gột ngay từ nhỏ.
“Các giáp nuôi gà thi đều giấu kín chỉ lộ ra tiếng gáy để người giáp khác không biết kích thước hình dáng những con gà thi của nhau. Việc nuôi nhốt phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc để gà nhanh lớn, cho dáng đẹp. Mùa hè chọn nơi thoáng mát, mùa đông lựa chỗ ấm”, ông Chủ nhiệm CLB gà Hồ cho biết.
Gà Hồ trưởng thành nặng từ 5-7kg
Văn hóa tế lễ tự ngàn xưa
Đặc biệt trong lúc mổ gà tế, cũng cần phải lưu ý làm theo đúng những công đoạn. Người cắt tiết phải chọn được tia chính để cắt hết tiết và khi luộc chín gà không có màu đen. Khi mổ một người cầm cánh, một người cầm chân để tránh ảnh hưởng đến lớp da bên ngoài. Đồng thời, việc luộc gà cũng cần hết sức chú ý để tránh gà bị nứt da.
“Gà được cho vào nồi đồng, luộc bằng củi gọc và trấu, đun lửa cháy lom dom, nước đổ ngập nhưng chỉ để sôi nhẹ. Khi nước sôi tới thì dựng ngược gà lên, đổ nước sôi vào trong bụng gà. Khi ấy, gà sẽ được chín đều từ trong ra ngoài”, ông Chung nhớ lại từng chi tiết.
Mặc dù kỳ công như vậy nhưng suốt cả mấy trăm năm, người dân Lạc Thổ vẫn tuân thủ và coi đó như một nét văn hóa độc đáo của miền đất cổ nơi đây. Đúng giờ quy định của làng, các giáp mang gà đã chuẩn bị ra đình làm lễ. Gà được đặt ở nhà Tiền tế của đình, người chủ lễ sẽ lựa chọn những con gà có hình thức đẹp, da không bị nứt để đưa vào đình.
Theo người xưa kể lại, những người thắng cuộc không chỉ đem lại vinh quang cho cả giáp mà còn được số tiền thưởng bằng trọng lượng của con gà. Gia đình nào nuôi gà thắng cuộc liên tiếp trong ba năm thì được cấy một mẫu ruộng của làng, uy tín của gia đình đó đối với người trong giáp cũng tăng lên.
Tục cúng gà hiện nay đã bỏ đi những công đoạn phức tạp, rườm rà. Những người nuôi gà ở làng Lạc Thổ hàng năm vẫn mang gà ra đình để thi chọn những cặp gà giống đẹp nhất để cho dân làng, khách thập phương chiêm ngưỡng.
Mặc dù nét đẹp văn hóa có từ ngàn xưa song việc nuôi gà Hồ hiện nay có nhiều khó khăn nên những phong tục cũ gần như mai một. Theo ông Chung, thời gian gần đây, gà Hồ luôn rơi vào tình trạng cung không đủ cầu. Mặc dù nhiều người dân các nơi khác mua giống gà ở Lạc Thổ về nuôi, lai tạo, song, nếu khách hàng muốn tìm được gà Hồ chính gốc thuần chủng thì chỉ ở Lạc Thổ mới có.
Bên cạnh những đặc điểm quý, giống gà tiến vua này lại có một số hạn chế nhất định như sinh sản muộn, thức ăn hoàn toàn bằng thóc tự nhiên, đòi hỏi sự chăm sóc cầu kỳ trong thời gian khá dài cũng như “bí quyết” luyện gà đặc biệt…
Khi hương vị Tết truyền thống đến, những “giọt” xuân thấm từng trong thớ đất cũng là lúc người dân Lạc Thổ chuẩn bị hoàn tất công việc để đón cái tiết đầu năm. Rời Lạc Thổ, những dấu ấn xưa của ngôi làng cổ vẫn còn, hình dáng gà Hồ xưa vẫn hiện hữu và có lẽ với người dân nơi đây những nét đẹp trong văn hóa vẫn lưu truyền đến ngàn năm.
Phúc Lâm
Các tin khác

Triển khai Chương trình “Dinh dưỡng cho trẻ em nghèo, khuyết tật” tại Khánh Hoà

9 kỹ năng thoát hiểm khi có cháy, nổ xảy ra trong tòa nhà chung cư

Đừng để mang thai ngoài ý muốn cản trở bạn phát triển

200 bệnh nhân nhi tham gia chương trình “Vui Tết Trung thu sẻ chia yêu thương”

Ấm áp Tình người trong hoạn nạn

Trao tặng 100 suất học bổng cho học sinh mồ côi, khuyết tật, trẻ có hoàn cảnh khó khăn tại huyện Cam Lâm

Xót lòng người mẹ có con bị bệnh tim đang khẩn cầu 1 “phép màu”

An Giang: Khi lũ về, con nước tràn đồng, phù sa cùng các nguồn thủy sản, cũng theo con nước về hạ nguồn

Không gian cà phê đặc sản tại Hội An
Đọc nhiều

Maxfill Nano - Phương pháp làm đầy hốc hác an toàn dưới góc nhìn của của Bác sĩ chuyên khoa I da liễu Nguyễn Anh Tuấn

Lô hàng đầu tiên nước yến Sanvinest được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc

BVĐK tỉnh Khánh Hoà: Khen thưởng đột xuất cho nhân viên nhặt được tài sản và trao trả lại cho người mất

Lễ kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Trường THPT Trương Định

Trường THPT Trương Định tự hào chặng đường 50 phát triển
Multimedia
E-magazine Inforgraphic Video

Chính thức vận hành Nhà máy điện rác đầu tiên tại Bắc Ninh

Lạc Hiệp Hòa cây hoa màu chủ lực để phát triển kinh tế địa phương

Dưa ở Gia Viễn – Ninh Bình đặc sản của vùng đất “sinh vương, sinh thánh”

Trà hoa vàng Cúc Phương cây dược liệu quý của huyện Nho Quan

Quảng bá sản phẩm thủ công thân thiện với môi trường ra thị trường quốc tế

Đoàn công tác Chính phủ làm việc tại Vĩnh Phúc về những giải pháp phát triển kinh tế

Huyện Tiên Du, Bắc Ninh: Hoàn thành tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2022
Imgs
Thủ tướng: Đưa Thủ đô phát triển toàn diện, nhanh, bền vững, văn hiến, là hình mẫu phát triển cho cả nước
Imgs
Hậu Lộc (Thanh Hóa): Những bất cập việc giao khoán hàng nghìn m2 đất nuôi trồng thủy sản

Họp mặt kỷ niệm 55 năm trận đánh suối Mạch Máng (Bình Dương)

Thể thao Việt Nam đạt thành tích cao tại SEA Games 31

Việt Nam cán mốc 90 HCV tại SEA Games 31

Sẵn sàng cho SEA Games 31

Ford Ranger thế hệ mới cùng các tính năng an toàn hỗ trợ người lái

“Chia sẻ yêu thương cùng bệnh nhi”

Khảo sát việc thực hiện Luật Hoạt động chữ thập đỏ trên địa bàn tỉnh Khánh Hoà

Lựa chọn giống lúa trong sản xuất nông nghiệp : Đừng để “tiền mất, tật mang”

Công ty Yến sào Khánh Hòa: Tổ chức Hội thi Khéo tay hay làm năm 2023
Nổi bật

Ngọc Hồi - Kon Tum: Đẩy mạnh công tác xúc tiến, thu hút đầu tư, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị Công bố Quy hoạch và Xúc tiến đầu tư TP Cần Thơ

Đưa công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt thực trạng và giải pháp

Huyện Ứng Hòa đạt chuẩn nông thôn mới, đón Huân chương Lao động hạng Nhì

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Thủ tướng Cộng hòa Belarus Roman Golovchenko

TTYT huyện Yên Lạc: Đẩy mạnh cải cách hành chính hướng tới sự hài lòng người bệnh

Bệnh viện C Thái Nguyên: Nghiên cứu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong công tác khám, chữa bệnh

Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên nỗ lực vượt mọi khó khăn trong khám và điều trị bệnh

Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên: Nơi người bệnh gửi gắm niềm tin

Bệnh viện A Thái Nguyên: Nỗ lực, cống hiến, vì sức khỏe nhân dân

Trung tâm y tế huyện Đồng Hỷ: Nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Trung tâm Y tế Chợ Đồn (Bắc Kạn): Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
