Các quy định sẽ “bóp nghẹt” nước mắm truyền thống

Nước mắm được sản xuất theo phương pháp truyền thống.

Những tiêu chuẩn bất hợp lý

Sáng 14/3/2019, Hiệp hội Nước mắm Nha Trang đã tổ chức buổi gặp gỡ các hội viên và báo chí trên địa bàn để thông tin cụ thể về những vấn đề liên quan đến nước mắm truyền thống mà dư luận đang quan tâm. Các hội viên đề nghị cơ quan chức năng phải bảo vệ nước mắm truyền thống. Không ít doanh nghiệp cho rằng dự thảo có nhiều nội dung mang tính chất "bóp nghẹt" các cơ sở nước mắm truyền thống khi đưa ra những tiêu chuẩn bất hợp lý. Đầu tiên là tiêu chuẩn kiểm soát các loại thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật trong khi nguyên liệu làm nước mắm là cá biển, không thể có thuốc thú y... Hay như quy định hàm lượng histamine trong nước mắm phải dưới 400 ppm. Trong khi đó nước mắm truyền thống được làm từ cá biển nguyên chất và muối nên hàm lượng đạm 20-40 độ khiến histamine ở mức 800-1.000 ppm.

Một điểm bất hợp lý khác là dự thảo yêu cầu doanh nghiệp phải thiết kế và xây dựng cơ sở sản xuất; nâng cấp nơi sản xuất nước mắm truyền thống trở thành nhà xưởng hiện đại... Theo các doanh nghiệp, điều này buộc các nhà sản xuất phải đầu tư thêm chi phí để xây dựng cơ sở sản xuất với quy mô lớn mới đáp ứng được các tiêu chuẩn như dự thảo đưa ra. Trong khi cơ sở hoành tráng, hiện đại không đồng nghĩa với chất lượng sản phẩm làm ra sẽ tốt. Ông Đỗ Hữu Việt - Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Nha Trang rất bức xúc: "Trong dự thảo có quy định thùng chứa nước mắm phải màu sáng. Thực tế, người làm nước mắm truyền thống bao đời nay đều làm bằng thạp, thùng gỗ, sau này là bể xi măng nhưng vẫn đảm bảo chất lượng. Vậy nếu theo quy định này thì các nước mắm truyền thống phải thay đổi hết. Làm như vậy có khác gì bóp chết nước mắm truyền thống. Thật đáng buồn".

Các doanh nghiệp, hội viên tham gia buổi tiếp xúc đều cho rằng, những quy định vô lý như vậy, rõ ràng đang có một sự cạnh tranh không lành mạnh. Những người soạn thảo quy định đã đưa những điều khoản có lợi cho nước mắm công nghiệp, nước chấm công nghiệp. Tại Nha Trang hiện có 29 doanh nghiệp, hộ gia đình sản xuất nước mắm theo phương pháp truyền thống. Mỗi năm cung cấp ra thị trường khoảng 15 triệu lít, sản lượng này chỉ đứng sau Phú Quốc. "Dự thảo này được thông qua thì những người làm nước mắm Nha Trang sẽ đứng trước nguy cơ phá sản. Thật vô lý khi các quy định đưa ra giúp cho nước mắm, nước chấm công nghiệp phát triển. Họ không làm nước mắm từ cá như truyền thống nên họ sẽ dễ dàng đáp ứng được các quy định. Còn riêng nước mắm truyền thống không ai có thể làm theo được tiêu chuẩn như vậy. Không ai đi lấy những quy trình sản xuất công nghiệp để bắt những người làm mắm theo phương pháp hàng trăm của cha ông làm theo. Thật là phi lý"- ông Mai Quốc Hưng, Chủ cơ sở nước mắm Hưng Thịnh cho biết.

Hiệp hội nước mắm Nha Trang tại buổi tiếp xúc.

Phải bảo vệ nước mắm truyền thồng

Được biết, hiện nay đã tạm dừng công bố dự thảo Tiêu chuẩn Quốc gia về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm để tiếp tục xin ý kiến các tổ chức, hiệp hội... bằng văn bản hoặc đối thoại, hội thảo... Song, đa phần các doanh nghiệp sản xuất nước mắm ở Nha Trang kiến nghị dừng luôn dự thảo này. Cần phải soạn thảo một tiêu chuẩn mới có những quy định tách bạch giữa nước mắm truyền thống và nước mắm, nước chấm công nghiệp. Ông Trần Hùng, đại diện cơ sở sản xuất nước mắm Châu Sơn đề nghị: "Hiệp hội phải cùng với UBND tỉnh Khánh Hòa có văn bản chính thức đề nghị dừng ngay dự thảo tiêu chuẩn này. Bởi nếu tạm dừng rồi họ sẽ thông qua. Chúng ta thấy quá nhiều lần nước mắm truyền thống bị o ép như vậy. Điển hình là vụ công bố nước nước mắm nhiễm asen các đây hơn 2 năm, năm nay lại bị vướng cái này, 2 - 3 năm tới lại vướng cái khác thì người sản xuất không yên tâm khi đầu tư vào sản xuất. Phải bảo vệ nước mắm truyền thống, không thể để nước mắm truyền thống chết vì đây là quốc hồn, quốc túy".

Ông Nguyễn Sỹ Huynh - Chủ doanh nghiệp nước mắm Thu Hà cũng nhận định, nếu tiếp tục ban hành dự thảo tiêu chuẩn như vậy không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà sẽ còn ảnh hưởng đến hàng ngàn ngư dân đánh bắt thủy sản. Cá để làm mắm hiện nay sẽ không bao giờ đáp ứng được các quy định bất hợp lý trong dự thảo. Ngoài ra, dự thảo Tiêu chuẩn Quốc gia về quy phạm thực hành sản xuất nước mắm do Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản soạn thảo còn đe dọa trực tiếp đến việc phát triển kinh tế biển mà Nhà nước đang khuyến khích.

Trong khi đó, ông Huỳnh Ngọc Diệp - Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản 584 Nha Trang cho biết: "Việc xây dựng tiêu chuẩn cho nước mắm là cần thiết. Tuy nhiên, phải có 2 bộ tiêu chuẩn riêng biệt giữa nước mắm truyền thống và nước mắm, nước chấm công nghiệp. Đối với nước mắm truyền thống, những quy định vô lý cần phải lược bỏ. Không thể lấy cái mới để áp đặt cho quy trình sản xuất cả trăm năm nay được. Cứ theo những tiêu chuẩn như vậy sẽ mai một nghề làm nước mắm truyền thống, ảnh hưởng đến miếng cơm manh áo của ngư dân ven biển".

Ông Đỗ Hữu Việt - Chủ tịch Hiệp hội Nước mắm Nha Trang, cho biết: “Hiệp hội Nước mắm Nha Trang sẽ tổng hợp tất cả ý kiến của các hội viên để gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Không thể để tình trạng liên tục có những quy định bất lợi cho nước mắm truyền thống. Trong thời gian tới, tiếp tục đưa vấn đề này ra diễn đàn Quốc hội, không thể để nhập nhèm như vậy được. Chắc chắn cuộc chiến giữa nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp sẽ chưa có hồi kết".

Văn Đình