Cần sớm triển khai hành động hỗ trợ người dân ứng phó với hạn mặn

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp đã trao kinh phí hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng bởi hạn mặn tại Cà Mau.

Tiếp sức hỗ trợ người dân bị tác động bới xâm nhập mặn

Do tác động của hiện tượng El Nino, hạn hán và xâm nhập mặn đã đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng tại Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL). Các sông, kênh và rạch trong khu vực này đều bị nhiễm mặn ở mức độ khác nhau, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của đời sống kinh tế - xã hội.

Tình trạng hạn hán và xâm nhập mặn kéo dài đã ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội và cuộc sống hàng ngày của người dân. Cụ thể, sụt lún đất trên các tuyến đường giao thông, ảnh hưởng đến việc di chuyển hàng hóa và người dân. Sinh kế của bà con nông dân cũng đảo lộn khi nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt trở nên khan hiếm. Nhất là tại tỉnh Tiền Giang, từ giữa tháng 3/2024 đến nay, hàng nghìn hộ dân tại 7 xã, thị trấn trên địa bàn khu vực biên giới biển đang phải chịu đựng những hậu quả nặng nề từ xâm nhập mặn kéo dài và tình trạng thiếu nước sạch.

Địa phương chịu ảnh hưởng nặng nhất là các xã Tân Thành, Tân Điền, Gia Thuận (huyện Gò Công Đông), xã Phú Tân (huyện Tân Phú Đông). Trong khi đó, tại tỉnh Cà Mau, với đặc thù là không có nguồn nước ngọt bổ sung, đang phải trải qua một đợt hạn hán khốc liệt. Nguy cơ cháy rừng tăng cao khi các kênh rạch vùng ngọt hóa của tỉnh cạn kiệt, đồng thời hàng ngàn hộ dân đối diện với tình trạng thiếu nước sạch.

Để đối phó với tình hình khó khăn này, các cơ quan chức năng tổ chức triển khai các biện pháp hỗ trợ. Tại tỉnh Tiền Giang, Bộ Chỉ huy BĐBP đã chỉ đạo các đồn Biên phòng triển khai các giải pháp hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi hạn mặn. Các đơn vị đã vận động nhà hảo tâm và tổ chức chính trị xã hội hỗ trợ 1.400 can nhựa chứa nước, 400 thùng nước lọc và tham gia vận chuyển hơn 1.500m3 nước sạch đến các hộ dân đang thiếu nước sạch sinh hoạt.

Tại tỉnh Cà Mau, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) tại Việt Nam đã quyết định kích hoạt hành động sớm để hỗ trợ các hộ gia đình khó khăn. Hơn 1.000 hộ gia đình sẽ được hỗ trợ tiền mặt trong tháng 4 và 5, với mức hỗ trợ là 6 triệu đồng cho mỗi hộ gia đình có từ 3 nhân khẩu trở lên.

Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ giảm bớt gánh nặng tạm thời cho cư dân trong giai đoạn khó khăn này. Đối với các tỉnh như Cà Mau, với quy mô lớn và ảnh hưởng sâu rộng của thiên tai, nội lực hiện tại của địa phương chưa đủ để đáp ứng mọi nhu cầu.

Cán bộ Bộ đội Biên phòng Tiền Giang đang cấp phát nước ngọt cho người dân bị ảnh hưởng bởi hạn mặn.

Hành động sớm bảo vệ sinh kế của người dân trước hiện tượng xâm nhập mặn và hạn hán

Từ năm 2022, Cục Quản lý Đê Điều và Phòng chống Thiên tai đã hợp tác với FAO tại Việt Nam để thực hiện dự án "Tăng cường năng lực và quy mô triển khai hành động sớm, kết nối với hệ thống bảo trợ xã hội". Dự án này là một dự án vùng gồm 5 quốc gia, trong đó có Việt Nam. Phần thực hiện ở Việt Nam dự kiến có ngân sách tổng cộng khoảng 1,7 triệu USD từ nguồn vốn ODA viện trợ không hoàn lại của Cơ quan Hoạt động Viện trợ Nhân đạo và Bảo vệ Dân sự châu Âu (DG ECHO) thông qua FAO.

Mục tiêu cụ thể của dự án là bảo vệ sinh kế, an ninh lương thực và đảm bảo dinh dưỡng cho các hộ gia đình dễ bị tổn thương ở khu vực nông thôn bằng cách dự báo trước các tác động của thiên tai, sử dụng phương pháp tiếp cận thống nhất trong triển khai hỗ trợ nhân đạo và tăng cường công tác quản trị và tính chủ động trong giảm nhẹ rủi ro thiên tai tại Việt Nam. Trong đó, cũng bao gồm việc kết nối và hỗ trợ cho hệ thống bảo trợ xã hội quốc gia. Mục tiêu cuối cùng của dự án là tăng cường khả năng chống chịu và phục hồi của các hộ gia đình dễ bị tổn thương ở các khu vực nông thôn, đồng thời bảo vệ những thành tựu của quá trình phát triển kinh tế-xã hội trước các thiên tai.

Dự án tập trung triển khai trên các tỉnh ven biển miền Trung và ĐBSCL, nơi chịu đựng nhiều loại hình thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán và xâm nhập mặn. Ban quản lý dự án đã tiến hành tham vấn và khảo sát chính quyền địa phương để xác định các biện pháp hành động sớm phù hợp cho từng loại hình thiên tai khác nhau. Các hoạt động hướng dẫn và đào tạo cấp xã đã được tổ chức nhằm nâng cao nhận thức và năng lực cho các cán bộ từ cấp trung ương đến địa phương trong lĩnh vực phòng chống thiên tai.

Quy trình triển khai hành động sớm đã được áp dụng vào nhiều hoạt động, bao gồm: Tổ chức thành công diễn tập hành động sớm dựa vào dự báo bão và lũ lụt tại tỉnh Quảng Trị và Quảng Nam; kích hoạt hành động sớm hỗ trợ 600 hộ gia đình tại Quảng Trị và Thừa Thiên Huế trước cơn bão NORU năm 2022; hỗ trợ 1,8 triệu đồng/hộ gia đình cho 731 hộ gia đình tại 7 xã của tỉnh Thừa Thiên Huế trước đợt lũ lụt tháng 11/2023; hiện đang triển khai hỗ trợ 5,5 tỷ đồng cho người dân tỉnh Cà Mau để ứng phó với hạn hán và xâm nhập mặn.

Ngoài ra, dự án cũng đang nghiên cứu lồng ghép hành động sớm dựa vào dự báo thiên tai vào kế hoạch phòng chống thiên tai ở mọi cấp; nghiên cứu khả năng kết nối hành động sớm với hệ thống bảo trợ xã hội và thí điểm tại tỉnh Thừa Thiên Huế; thí điểm lán trại sơ tán gia súc khi có ngập lụt do mưa bão tại một số địa phương miền Trung; và hỗ trợ xây dựng Tuyên bố Hạ Long về tăng cường hành động sớm trong quản lý thiên tai khu vực ASEAN.