Cảnh báo tình trạng hạn hán và sạt lở đất ở Tây Nguyên và Trung Bộ

Lượng mưa tổng cộng thấp nhất trong lịch sử được ghi nhận

Theo ông Phùng Tiến Dũng từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, trong 10 ngày qua, khu vực Trung Bộ và Tây Nguyên chung ít mưa, với Thừa Thiên - Huế là nơi có mưa rào và dông cục bộ, với tổng lượng mưa từ 20 - 40 mm. Đánh giá chung, lượng mưa chuẩn sai tại Trung Bộ thấp hơn khoảng 10 - 20 mm và ở Tây Nguyên thấp hơn khoảng từ 30 – 70 mm so với trung bình nhiều năm.

Miền Trung và Tây Nguyên đang chịu đựng những ngày hạn hán nghiêm trọng

Tại khu vực Trung Trung Bộ, mực nước trên các sông biến đổi chậm và đang ở mức thấp, một số sông thậm chí đã giảm xuống dưới mức nước thấp nhất lịch sử, như sông Vu Gia tại Ái Nghĩa với chỉ 1,41m vào lúc 5h ngày 15/4, đạt mức thấp nhất trong lịch sử; sông Thu Bồn tại Giao Thủy đạt -0,47 m vào lúc 1h ngày 15/4, dưới mức thấp nhất trong lịch sử là 0,09 m.

Dòng chảy trên các sông khu vực Trung Trung Bộ đang biến đổi chậm. Tổng lượng dòng chảy trên sông Bến Hải tại Gia Vòng, sông Tả Trạch tại Thượng Nhật, sông Thu Bồn tại Nông Sơn, và sông Vệ tại An Chỉ đều thiếu hụt so với trung bình nhiều năm, trong khoảng từ 34 - 84%, trong khi sông Gianh tại Đồng Tâm chỉ thiếu hụt 7%. Riêng sông Tả Trạch tại Thượng Nhật và sông Trà Khúc tại Sơn Giang có dòng chảy cao hơn so với trung bình nhiều năm, dao động từ 23 - 180%.

Ở khu vực Nam Trung Bộ, dòng chảy trên các sông cũng đang biến đổi chậm, với tổng lượng dòng chảy phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm từ 15 - 87%. Đáng chú ý, trên sông An Lão tại An Hòa, lượng dòng chảy cao hơn so với trung bình nhiều năm, khoảng 6%.

Ở khu vực Tây Nguyên, dòng chảy trên các sông đang thay đổi theo điều tiết của các nhà máy thủy điện. Mực nước trên một số sông đã giảm xuống dưới mức lịch sử, như sông Ayun tại Pơ Mơ Rê với chỉ 669,65 m vào lúc 19h ngày 15/4, dưới mức thấp nhất trong lịch sử là 0,27 m; sông Đăkbla tại Kon Plông với 590,37 m, tương đương với mức thấp nhất trong lịch sử năm 2020. Tổng lượng dòng chảy trên các sông phổ biến đều thấp hơn so với trung bình nhiều năm, trong khoảng từ 27-68%.

Nguy cơ hạn hán và sạt lở xảy ra ở những điểm nào?

Theo ông Phùng Tiến Dũng, dự báo tổng lượng mưa từ ngày 21 - 30/4/2024 tại khu vực Trung Bộ và Tây Nguyên dự kiến phổ biến từ 10-30 mm, có nơi có lượng mưa cao hơn. Có khả năng mưa lớn cục bộ gây ra tình trạng lũ quét trên các sông và suối nhỏ, sạt lở đất trên các dốc và tình trạng ngập úng tại các vùng trũng thấp. So với trung bình nhiều năm, dự báo chuẩn sai lượng mưa tại khu vực Trung Bộ thường thấp hơn khoảng 15 - 35 mm, trong khi ở khu vực Nam Trung Bộ, lượng mưa dự kiến thấp hơn từ 5 - 15 mm.

Về dòng chảy trên các sông khu vực Trung Trung Bộ, tình trạng vẫn tiếp tục biến đổi chậm. Tổng lượng dòng chảy trên hầu hết các sông thường thiếu hụt từ 37 - 89% so với trung bình nhiều năm; một số nơi như sông Tả Trạch, sông Thu Bồn và sông Trà Khúc có dòng chảy cao hơn so với trung bình nhiều năm, dao động từ 8 - 104%.

Hệ thống hồ đập ở Đắk Mil, Đắk Nông đang trơ đáy do cạn kiệt nguồn nước.

Trong khu vực Nam Trung Bộ, dòng chảy trên các sông vẫn đang biến đổi chậm. Lượng dòng chảy trên các sông thường thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng kỳ, dao động từ 38 - 89%; tuy nhiên, tại trạm An Hòa, lưu lượng dòng chảy cao hơn so với trung bình nhiều năm khoảng 21%. Ở khu vực Tây Nguyên, dòng chảy trên các sông cũng biến đổi chậm theo điều tiết của các nhà máy thủy điện, với lượng dòng chảy phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm cùng kỳ từ 20 - 72%.

Cảnh báo về mức độ rủi ro thiên tai do hạn hán được xác định cụ thể như sau: ở khu vực Trung Trung Bộ, tỉnh Quảng Trị và Quảng Ngãi được xếp loại cấp độ 2, trong khi các tỉnh khác thuộc khu vực này được xếp loại cấp độ 1. Ở khu vực Nam Trung Bộ, tỉnh Bình Thuận và Phú Yên được xếp loại cấp độ 2, còn các tỉnh khác trong khu vực này được xếp loại cấp độ 1. Trong khi đó, ở khu vực Tây Nguyên, tỉnh Gia Lai được xếp loại cấp độ 2, và các tỉnh khác trong khu vực này được xếp loại cấp độ 1.

Cơ quan khí tượng cảnh báo về tác động của hạn hán bao gồm: giảm năng suất và sản lượng cây trồng, giảm diện tích gieo trồng, tăng chi phí sản xuất nông nghiệp, tăng giá thành và giá cả các lương thực, cũng như giảm tổng giá trị sản phẩm chăn nuôi. Hạn hán cũng gây ra khó khăn trong vận hành của các nhà máy thủy điện, làm suy giảm và ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến đời sống dân sinh và kinh tế - xã hội nói chung.