Cuộc đua Vaccine mang nặng tính chính trị
Đã có hơn một triệu nạn nhân và hơn 34 triệu ca nhiễm bệnh trên toàn cầu, cuộc đua tìm kiếm một loại vaccine hiệu quả giờ là một ưu tiên của nhiều chính phủ. Trung tuần tháng 8/2020, đến lượt Nga gây bất ngờ khi cho triển khai vaccine ứng viên Sputnik V, bất chấp những lo ngại của cộng đồng quốc tế.
Rồi tại Mỹ, tổng thống Donald Trump cho biết sẽ làm mọi cách để vaccine ứng viên do hãng Moderna phát triển sẽ được đưa ra thị trường trước khi có bầu cử tổng thống Mỹ, dự kiến diễn ra vào ngày 03/11. Về phần mình, chính phủ Anh dự kiến triển khai một vaccine vào cuối năm 2020, trong khi tại châu Âu, Cơ quan Quản lý Dược phẩm (EMA) xúc tiến hơn nữa một số loại vaccine đang phát triển.
Khi nào thì mới có vac-xin thật sự ? Cuối năm 2020 hay là vào năm 2021 khi có nhiều dự báo mâu thuẫn ?
Về điểm này, ông Christian Brechot, nhà vi khuẩn học, Chủ tịch tổ chức Global Virus Network lưu ý răng: Sẽ không có một loại vaccine mà sẽ là nhiều thế hệ vaccine. Những loại vaccine mà chúng ta đang nói đến vào cuối năm nay, nếu như họ bào chế được, thì đó sẽ là những loại vaccine đời thứ nhất, chủ yếu tập trung vào việc bào chế kháng thể. Điều này cũng tốt thôi vì cũng nên biết là chúng sẽ có một phần nào tác dụng. Loại vaccine này có thể rất hữu ích khi tập trung tiêm ngừa đối với những ca nhiễm bệnh để kềm hãm các ổ dịch.
Việc tìm ra một vaccine chống Covid-19 hiệu quả và an toàn , là một nhu cầu cấp bách. Cuộc nghiên cứu “ khác thường” này đang huy động hàng ngàn nhà khoa học và nhiều nguồn tài trợ công từ nhiều nước giầu có trên thế giới. Chín vaccine từ Mỹ, Nga, Trung Quốc và châu Âu hiện đã bước qua giai đoạn 3, tức thử nghiệm trên người để thẩm định mức độ an toàn và tính hiệu quả. Nước nào sẽ tìm ra vaccine trước tiên ?
Thay vì trả lời cho câu hỏi trên, ba nhà quan sát độc lập, Pauline Londeix và Jerome Martin – đồng sáng lập Tổ chức Quan sát Minh bạch trong các chính sách dược phẩm, cùng với Els Torreele, cựu Giám đốc chiến dịch Tiếp Cận Y sĩ Không Biên giới, trên Le Monde (24/09/2020) cảnh báo: “Cuộc đua vaccine có thể gây tổn hại cho mọi ứng phó tế nhị với đại dịch”. Theo các tác giả, nếu như những hứa hẹn do nhiều lãnh đạo thế giới đưa ra hiện vẫn còn lâu mới thành hiện thực, cuộc đua này dường như để thỏa mãn những chiến lược thống trị địa chính trị, những lợi ích mang tư tưởng dân túy hay những lợi ích tài chính cho các hãng dược đa quốc gia, hơn là vì các lợi ích của cộng đồng.
Chưa có lúc nào nghiên cứu khoa học lại tăng tốc nhanh như lúc này. Vẫn theo ba nhà quan sát độc lập trên, ý tưởng nước nào, hay nền công nghệ nào sẽ giành được chiến thắng cuộc đua đã khiến người ta quên đi quy mô của những thách thức y khoa được đặt ra cho phát triển vaccine hiệu quả. Một nỗ lực khoa học vốn dĩ đòi hỏi từ 5 năm đến 10 năm nghiên cứu và phát triển nay rút ngắn chỉ còn từ một đến hai năm.
Theo bà Anne-Claude Crémieux, giáo sư về các bệnh truyền nhiễm thuộc bệnh viện Saint-Louis tại Paris, sự việc cho thấy những sức ép chính trị to lớn trong và ngoài nước để có thể về đầu đã làm cho cuộc đấu tăng tốc nhanh hơn nữa.
« Chúng ta từng thấy có một sự đầu tư quan trọng từ nhiều nước để thúc đẩy các nhà công nghiệp dược phẩm bào chế các loại vaccine, mà ví dụ điển hình là dịch cúm H1N1. Nhưng vì đó là một công nghệ vaccinen đã được phổ biến. Các chính phủ khi đó chỉ trả tiền để cất trữ những loại vaccine đó mà thôi. Ở đây, người ta chứng kiến một nỗ lực chưa từng thấy. Các chính phủ đã đầu tư ngay cả trước khi công bố kết quả các ứng viên vaccinen đầu tiên. Sự tăng tốc này còn được thúc đẩy nhanh hơn nữa bởi vì còn có một sự liên kết giữa các hãng dược với nhau”.
Nhiều nhà quan sát lo lắng rằng trong cuộc tranh đua điên cuồng này, mà tư tưởng “phải nhanh chân về đầu” ngự trị, lý lẽ cạnh tranh tạo cơ hội cho sự mập mờ và thiếu tham vấn giữa các tác nhân, có nguy cơ dẫn đến việc tạo ra những vac-xin kém chất lượng. Việc đốt cháy các giai đoạn nghiên cứu cần thiết có nguy cơ gây tổn hại cho việc thẩm định tính an toàn và hiệu quả cho một sản phẩm sức khỏe con người. Tư tưởng phải về đầu khiến các nhà bào chế của 8 loại ứng viên vaccine hiện nay chỉ tập trung vào một loại protein của virus mà bỏ qua nhiều hướng khai thác tiềm tàng khác nhiều hứa hẹn trong dài hạn.
Khi có vaccine rồi liệu người dân có chấp nhận tiêm ngừa hay không ? Theo một thăm dò do World Economic Forum thực hiện tại khoảng 30 nước, 25% số người được hỏi tỏ ra ngập ngừng hay do dự về việc tiêm ngừa Covid-19. Việc giữ bí mật đề cương nghiên cứu càng làm cho mối nghi kỵ của người dân ngày càng lớn đối với các biện pháp phòng chống Covid-19. Trên các mạng xã hội, các thông điệp chống tiêm ngừa virus corona chủng mới ngày càng nhiều, đôi khi lan truyền cả những giả thuyết cực đoan hay mang hơi hướm của thuyết âm mưu.
Đây chính là điểm mà bà Nathalie Ernoult, đồng Giám đốc Tổ chức Quan sát Y tế Thế giới mạnh mẽ chỉ trích: “Hiện tại, tuyệt đối không có một sự minh bạch nào về đề cương nghiên cứu trên phương diện tiếp cận thông tin. Người ta sẽ đánh giá những gì ? Họ có đo lường mức giảm lượng virus hay không ? Liệu người ta có đánh giá việc kềm hãm sự lây nhiễm hay không bởi vì đó là điều mà chúng ta đang tìm kiếm ? Những vấn đề này chúng ta không có được một thông tin nào. Chúng ta thật sự không có được một sự minh bạch thông tin về những cuộc thử nghiệm này”.
Dẫu biết rằng đòi hỏi về minh bạch trong nghiên cứu vac-xin cũng như các loại sản phẩm sức khỏe khác là một điều thiết yếu, một đòi hỏi đạo đức và một khẩn cấp tuyệt đối, tuy nhiên, theo quan điểm Nathalie Coutinet, đây là một điều khó có thể thực hiện, bởi vì “chưa bao giờ người ta thấy các hãng dược này minh bạch cả. ... Điều đáng tiếc là cuối cùng chính các hãng dược tự thẩm định lấy các loại thuốc của mình, giống như là một sinh viên tự sửa lấy bài viết của mình vậy”.
Sau cuộc đua tìm kiếm vaccine, nhân loại sẽ lại được chứng kiến một cuộc đua khác : Cuộc đua sở hữu nguồn thuốc quý giá này. Nhưng với cái giá phải trả là bao nhiêu ? Một lần nữa, nhà kinh tế học Nathalie Coutinet khẳng định sự thống trị “luật chơi của kẻ mạnh”. Bà nhấn mạnh: Điều này còn phụ thuộc nhiều vào hãng nào tìm ra được vaccine trước tiên. Khi những hãng dược nộp bằng sáng chế và được quốc tế công nhận, thì bằng sáng chế đó có giá trị toàn cầu, đồng thời cho phép hãng nắm thế độc quyền về những sản phẩm do họ phát triển. Và thế độc quyền này cho phép hãng dược ấn định mức giá bán theo ý mình muốn . Nếu như Moderna hay Pfeizer là những hãng đầu tiên bào chế được vaccine, thì họ đã tuyên bố rằng mục tiêu của họ là thu lời. Những hãng này cũng có thể đề xuất nhiều mức giá khác nhau tùy theo mức độ phát triển của từng nước. Nhưng cũng có nhiều tác nhân khác, như AstraZeneca chẳng hạn thông báo là họ sẽ bán vaccine bằng với giá thành, mức giá thấp nhất cho các nước nghèo nhờ vào các chương trình liên minh nghiên cứu quốc tế và sự hỗ trợ của nhiều nhà hảo tâm như Bill Gate chẳng hạn”.
Nhưng khi nào thì những liều thuốc rẻ mới đến tay người tiêu dùng ở những nước nghèo, đang phát triển ? Một điều chắc chắn, những nước giầu đã có những hợp đồng với các hãng bào chế đặt hàng trước hàng trăm triệu liều thuốc. Trong cuộc đua này, Mỹ chi ra hơn 10 tỷ USD. Liên minh Châu Âu đang trong cuộc đàm phán cho hơn một tỷ liều.
Trong bối cảnh này, hồi trung tuần tháng 8/2020, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tedros Ghebreyesus lên tiếng cảnh báo hiện tượng “chủ nghĩa dân tộc hóa vaccine”. Một lời báo động dường như không mấy được lắng nghe trong khi thế giới tồn tại nhiều cơ chế hợp tác quốc tế. Chương trình Covax, do WHO đồng điều hành, dự kiến mua hai tỷ liều vaccine và sẽ được phân phối công bằng trên thế giới. Một nửa trong số này sẽ dành cho khoảng 100 nước có thu nhập thấp.
Theo một báo cáo do tổ chức Oxfam công bố, một số nước giầu chiếm 13% dân số toàn cầu dường như đã đặt mua trước một nửa số liều vaccine có thể được sản xuất trong thời gian tới.
Linh Đức
Các tin khác

Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO): Khí hậu toàn cầu đang tệ hơn từng ngày

Nạn phá rừng ở Amazon - Hợp tác toàn cầu để bảo vệ rừng

Năng lượng tái tạo giúp châu Âu tiết kiệm hàng chục tỷ USD

Indonesia với tham vọng sớm đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050

Đề xuất áp thuế toàn cầu liên quan đến khí hậu

Các nước Đông Nam Á cần đầu tư 210 tỷ USD mỗi năm vào năng lượng tái tạo

Các nước đang phát triển “tổn thương” nhiều nhất do biến đổi khí hậu

Tăng tốc chuyển đổi xanh ở châu Phi

Sản lượng điện của Đông Nam Á đã tăng gấp 3 lần trong 2 thập kỷ
Đọc nhiều

“Ngày hội đến trường của bé tại Trường Mầm non Quế Nham

Trường Mầm non Thánh Gióng đón chào năm học mới

Ký kết và tham vấn cộng đồng dự án Chăm sóc sức khỏe cộng đồng khẩn cấp

Trường tiểu học Đô thị Việt Hưng: Chào mừng năm học mới

Bất thường bé sơ sinh tử vọng tại Bệnh viện Sản - Nhi tỉnh Vĩnh Phúc sau khi tiêm vaccine viêm gan B
Multimedia
E-magazine Inforgraphic Video

Lạc Hiệp Hòa cây hoa màu chủ lực để phát triển kinh tế địa phương

Dưa ở Gia Viễn – Ninh Bình đặc sản của vùng đất “sinh vương, sinh thánh”

Trà hoa vàng Cúc Phương cây dược liệu quý của huyện Nho Quan

Quảng bá sản phẩm thủ công thân thiện với môi trường ra thị trường quốc tế

Đoàn công tác Chính phủ làm việc tại Vĩnh Phúc về những giải pháp phát triển kinh tế

Huyện Tiên Du, Bắc Ninh: Hoàn thành tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2022
Imgs
Thủ tướng: Đưa Thủ đô phát triển toàn diện, nhanh, bền vững, văn hiến, là hình mẫu phát triển cho cả nước
Imgs
Hậu Lộc (Thanh Hóa): Những bất cập việc giao khoán hàng nghìn m2 đất nuôi trồng thủy sản

Họp mặt kỷ niệm 55 năm trận đánh suối Mạch Máng (Bình Dương)

Hướng dẫn mới về đối tượng tiêm chủng vaccine bắt buộc

Ngài Budiarsa Sastrawinata trở thành Chủ tịch FIABCI

Từ sau 10/9, Đan Mạch không coi Covid-19 là mối nguy cơ nghiêm trọng đối với xã hội

Cảnh báo những biến thể mới của SARS-CoV-2

Vũ Hán dậy sóng vì Covid-19 trở lại

Tóc có thể tái chế một cách ngạc nhiên!

Biến đổi khí hậu đang “ngoài tầm kiểm soát” sau tuần nóng nhất được ghi nhận

Cần tăng tốc ứng phó với biến đổi khí hậu

New Mexico (Mỹ): Cháy rừng khiến hàng nghìn người di tán

Cụ ông 80 tuổi được cứu sống do các cục máu đông làm tắc động mạch

Sau đại dịch gia lương thực tăng vọt

WHO: Châu Âu đối mặt với “mùa đông thách thức”

Vì sao Ấn Độ có ít nguy cơ bị tàn phá bởi làn sóng dịch COVID-19 thứ 3?

Sản lượng điện của Đông Nam Á đã tăng gấp 3 lần trong 2 thập kỷ

Hàng nghìn người sơ tán do Siêu bão Hinnamnor tại Hàn Quốc

Nước ngầm đang bị sử dụng quá mức, ô nhiễm và lãng quên

Thăm dò, khai thác dầu khí ngoài khơi: Cụ thể hóa cam kết tại COP26
Nổi bật

Đoàn công tác của Quốc hội thăm tặng quà tại Yên Bái

Nhiều hoạt động trong Ngày hội du lịch sinh thái Phong Điền – Cần Thơ

Nỗ lực và thành công của Việt Nam đã truyền cảm hứng mạnh mẽ

Yên Bái sẽ nhanh chóng phát triển “Xanh - Hài hòa - Bản sắc và Hạnh phúc”

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Chủ tịch Đảng Cộng sản Brazil

TTYT huyện Yên Lạc: Đẩy mạnh cải cách hành chính hướng tới sự hài lòng người bệnh

Bệnh viện C Thái Nguyên: Nghiên cứu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong công tác khám, chữa bệnh

Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên nỗ lực vượt mọi khó khăn trong khám và điều trị bệnh

Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên: Nơi người bệnh gửi gắm niềm tin

Bệnh viện A Thái Nguyên: Nỗ lực, cống hiến, vì sức khỏe nhân dân

Trung tâm y tế huyện Đồng Hỷ: Nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Trung tâm Y tế Chợ Đồn (Bắc Kạn): Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
