Làm thế nào để ngăn chặn 70.000 người chết vì thuốc lá?

Con số gây sốc này được đưa ra tại Hội thảo “Thuế thuốc lá và lợi ích của việc tăng thuế thuốc lá” diễn ra sáng 13.9 tại Hà Nội. Tổ chức Y tế thế giới WHO khuyến cáo, với mức độ tiêu thụ thuốc lá của Việt Nam như hiện nay thì đến năm 2030 số người chết vì thuốc lá sẽ lên tới 70.000 người.

Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người tiêu dùng, thuốc lá còn tăng thêm gánh nặng cho ngành y tế và tốn kém chi phí xã hội cho các loại bệnh gây ra bởi thuốc lá. Theo Giám đốc Tổ chức Nhịp cầu sức khoẻ Canada (HealthBridge Canada) tại Việt Nam – Ths Phạm thị Hoàng Anh, chi phí xã hội cho 5 loại bệnh liên quan đến thuốc lá năm 2011 ở Việt Nam đã lên trên 23.000 tỉ đồng. Trong khi đó, nếu thực hiện thành công mục tiêu Chiến lược Quốc gia về giảm tỉ lệ tiêu thụ thuốc lá thì nhà nước có thể “lãi” hơn 33.000 tỉ.

Dựa trên cơ sở mục tiêu của Chiến lược Quốc gia về giảm tỉ lệ tiêu thụ thuốc lá (giảm giảm tỉ lệ hút thuốc của nam giới từ 47,4% năm 2014 xuống 39% năm 2020), Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá (Vinacosh) đã đưa ra phương án đề xuất lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB). Theo lộ trình này, vào năm 2015, thuế TTĐB tăng từ 65% lên 105%, đến năm 2018 thuế TTĐB tăng thành 145%. Với mức tăng này, giá bán lẻ thực tế sẽ tăng khoảng 20,8% vào năm 2015, thêm 17,1% vào năm 2018. Điều này không chỉ giúp hoàn thành mục tiêu của Chiến lược Quốc gia mà còn góp phần tăng ngân sách nhà nước thêm 9.000 tỉ năm 2015 và 24.000 tỉ năm 2018.

Theo Ths. Bs Nguyễn Tuấn Lâm - đại diện Tổ chức Y tế Thế giới, nếu chỉ tăng thuế TTĐB với thuốc lá từ 65% lên 75% như trong đề xuất sửa đổi Luật thuế, thì chỉ thay đổi không đáng kể, không thể thay đổi được tỉ lệ nam giới hút thuốc giảm từ 41% xuống còn 39% theo như mục tiêu quốc gia. Ông Lâm còn cho rằng, chính sách về thuốc lá hiện nay đang bị can thiệp bởi nhóm lợi ích (ngành công nghiệp thuốc lá). Ngành công nghiệp thuốc lá đề xuất thế nào, Chính phủ lại đồng ý theo đề xuất đó ngay, trong khi con số 75% là quá thấp để thay đổi tình hình tiêu thụ thuốc lá ở Việt Nam.

Vinacosh cũng đưa ra một phương án dự phòng, không hoàn thành mục tiêu quốc gia nhưng giữ sức mua không tăng lên. Theo đó, thuế TTĐB cũng phải tăng ít nhất từ 65% lên 85% năm 2015 và lên 105% năm 2018.