Về nghe đá khóc
Đá có từ bao giờ chẳng rõ, đá đã ăn ở với bao kiếp người mường này tôi cũng không hay. Chỉ biết lớn lên đã thấy đá hiền hòa, bền bỉ nơi đó, như thể kiếp mệnh sinh ra mà bầu bạn với người. Ngọn Tày Vày hùng vĩ, sừng sững, dựng cao ngất, chạy dài từ đầu làng đến cuối bản, rồi tít tắp nối xa sang làng khác. Nó như một bức tường thành khổng lồ bao bọc, chở che cho cả làng, cả mường tôi. Bao đời sống trong lòng đá, người mường tôi ai cũng nghe, cũng hiểu được tiếng đá.
Đá biết vui, vách đá vọng ngân nhịp cồng rộn ngày mùa, lễ hội. Đá biết đau, vách đá khóc sầu thương theo tiếng chiêng ma đưa tiễn người về trời. Đá trơ khô là thế, tưởng chừng vô tri, nhưng tôi thì tin, đá có linh hồn.
Thoai thoải bám dưới chân thành vách là một vùng đồi dốc rộng. Đó là nơi cho người bản tôi làm ruộng nương, chăn trâu, hái rau, kiếm củi, săn bắt ... để mưu sinh. Trên đồi dốc, có trăm nghìn hòn đá lớn nhỏ nằm rải rác, xen lẫn vào nương rãy, hoa màu, cỏ cây. Đá chia nhau ở khắp nơi như để đón đợi người. Nên cứ bước chân ngược đồi là gặp đá, ở đâu có sự sống, ở đó có đá.
Vùng núi đá bị khai thác tan hoang (Ảnh minh họa).
Đá chứng kiến bao thế hệ người sinh ra, lớn lên và tử biệt. Hồn người thấm vào đá, đời đá làm một phần đời người. Đá có lúc là chiếc giường, chiếc nôi, ru trẻ thơ những giấc yên bình bên cha mẹ trên nương rẫy. Đá có lúc biết bầu bạn với trẻ con, chơi đủ trò tuổi thơ trên lưng mình. Đá có lúc là tri kỷ, lặng lẽ nghe hết mọi lời thở than, lặng lẽ thấm hết bao nhiêu nước mắt mặn đắng cho người. Đá có lúc là nơi kết duyên trăm năm đôi lứa qua bao lần hẹn hò, là nơi cho người nông phu ngồi sẻ chia với nhau những vụ mùa ấm no hay đói kém. Đá còn biết sinh cả giấc mơ. Thật thế, trẻ con mường tôi đi học, nhưng một buổi đến lớp, một buổi vẫn phải lên đồi chăn trâu, hái củi, phụ nương rẫy. Lén đem theo cuốn sách, trang vở tranh thủ lúc nghỉ ngơi trải lên đá mà thắp ước mơ. Bao nhiêu người ở nơi này, trong đó có tôi, cũng đã bay theo được giấc mơ sinh từ đá. Rồi những hang đá, hẻm đá như ngôi nhà của trời, che nắng, che mưa cho người đi đồi, đi nương nghỉ ngơi, trú ngụ những lúc nhọc nhằn, mỏi mệt. Chẳng ít những đứa trẻ đã được sinh ra ở hang đá, khi mẹ đi nương không kịp về trước cơn trở dạ, đá đã cưu mang cùng vượt qua lúc nguy khốn.
Tôi nhớ, ám ảnh và cũng yêu thương đá nhất từ câu chuyện của cô “Bích dở” bản tôi với đá. Đúng như cái tên gọi, cô Bích là một người đàn bà điên điên, dở dở. Trông cô lúc nào cũng nhếch nhác, hôi hám, bẩn thỉu, dở dại nên cả đời không ai gần gũi, bầu bạn. Cô chỉ chơi với đá, ăn bên đá, ngủ trên đá, hát cười với đá. Thế mà, bỗng một ngày chừng tuổi đôi mươi gì đó, cô “Bích dở” có mang. Cả bản, cả mường xôn xao đoán định, gạn hỏi về người làm nên cái bụng to.Nhưng mãi vẫn chẳng ai biết được gì. Cô thì luôn cười, chỉ tay lên núi mỗi khi bị gặng hỏi. Và người ta nói với nhau rằng, cô có con với đá.
Đứa trẻ sinh ra trong hang đá vào một ngày gió lạ. Lần nữa người làng lại chờ đợi đứa bé lớn từng ngày, soi mói kỹ nét mặt, dáng hình, những mong thỏa cơn tò mò về người đàn ông nào đó. Nhưng rồi, cuối cùng họ vẫn chỉ xôn xao, đứa bé là con của đá. Chẳng biết có ai tin thế thật hay không, nhưng tôi tin điều đó từ ngày còn chưa hiểu sự, cho đến khi lớn lên, thẫm đẫm nỗi đời, tôi vẫn muốn giữ niềm tin đó. Cha đứa bé là ai thì nghĩa lí gì không với một người đàn bà điên dại? Tôi chỉ thấy lòng ấm áp, thấy như thể biết ơn, như trân quý đá hơn khi nghĩ rằng, ở một hang đá nào đó, trên một phiến đá nào đó, người đàn bà xấu số kia đã được biết đến một cuộc đời trọn vẹn, một đời đàn bà đủ nghĩa. Người làng bảo, từ khi sinh đứa bé cô mới thật điên, vì cô hay ôm con lên hang đá trên đồi, ngồi suốt ngày dài như ngóng đợi, rồi có lúc ôm đá mà cười, có lúc úp mặt vào đá mà gào khóc, âu yếm. Không, tôi thì tin, từ đá người điên đó đã biết hạnh phúc, biết khổ đau tròn một cuộc người...
*
Tôi lớn lên và đi xa theo giấc mơ, như con chim păng póc bỏ rừng tìm vùng trời rộng. Nhưng kí ức vẫn đầy những đá, hằn từng mặt đá xanh rêu méo xù, gồ ghề, nhoặn hoắt, nhớ từng phiến đá trơn lẵn dấu vết hạnh phúc, khổ đau của bao nhiêu kiếp người, trong đó có tôi.
Rồi một chiều trở về thăm núi sau dặm dài biền biệt. Tôi sững sờ nghe đá khóc. Trăm nghìn kiếp đá không phụ người, mà người đem lòng phụ đá. Đói khổ chi nên nỗi, hay tham vọng đời vô tận mà đem bán đá để ăn, để mưu cầu. Lòng tôi vỡ tan như những mảnh đá vụn nát sau nhát búa, vết mìn trên những cánh nương cũ. Núi bây giờ tan hoang, lởm chởm, xơ xác, trắng bạc xác cây xác đá. Khắp chân đồi ồn ã tiếng máy khoan, mìn, búa... Câm bặt rồi tiếng chiêng vang vọng trên thành vách Tày Vày. Khắp nơi khét lẹt mùi thuốc mìn, mùi bụi đá. Những nóc nhà, những lùm cây, những mặt người phủ mốc, lấm láp bụi đá trắng bạc, lạnh buồn như đá. Bán hết đá rồi, sao người như sống cuộc đời đói nghèo xác xơ, buồn tẻ hơn xưa... ?
Tôi trở gót đi, nghe sau lưng vách núi Tày Vày gào thét tiếng máy, tiếng mìn xé trời, nghe bầy đá vụn vỡ va vào nhau khóc trên mỗi bước chân qua ngậm ngùi, thương tiếc.
THY SƯƠNG
Các tin khác

Đến với vẻ đẹp bí ẩn hoang sơ của Vân Nam

Môi sinh tịnh độ ngay tại nhân gian

Tĩnh là trí tuệ

Chương trình nghệ thuật chào mừng những du khách đầu tiên tới Sa Pa năm 2025

Làng du lịch sinh thái Ông Đề: Điểm đến độc đáo ở Miền Tây

Đệ nhất hùng sơn Tây Bắc: Ngũ Chỉ Sơn sức hút từ du lịch khám phá

Diễn đàn “Giải pháp xanh toàn diện các khu công nghiệp và xúc tiến đầu tư vào tỉnh Vĩnh Phúc” thu hút gần 680 triệu USD vốn FDI, DDI

Chuyển đổi số ngành Bảo hiểm mang lại nhiều lợi ích thiết thực

Đại lễ Tưởng niệm đức Thánh Tổ Đại Ái Đạo tại Cần Thơ
Đọc nhiều

Vĩnh Phúc bắt quả tang một cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống đang chế biến 22 con lợn dấu hiệu xuất huyết

Bệnh viện Quân y 121, Quân khu 9 gặp mặt các cơ quan báo chí nhân ngày báo chí cách mạng Việt Nam

Trung tâm Phát triển giáo dục Việt An Vĩnh Phúc: Kiến tạo nền tảng vững chắc cho thế hệ tương lai

Quảng Hưng (Quảng Bình): Lợi dụng xây dựng nghĩa trang để khai thác khoáng sản trái phép - Thủ đoạn tinh vi gây nguy hại môi trường

TP. Hồ Chí Minh: Sức khỏe tinh thần cư dân bất ổn sau sự việc bầu Ban quản trị Chung cư Lux Garden - quận 7
Videos
E-magazine Inforgraphic Video

Cảnh báo hành vi giả danh cán bộ thuế, cơ quan thuế để lừa đảo

Phòng ngừa cháy nổ trong dịp Tết Nguyên đán

Bản tin tổng hợp số 8 tháng 11 của Tạp chí Sức khoẻ & Môi trường

Hà Nội (Q.Hà Đông) : Môi trường sống của người dân không được đảm bảo bởi những công trình vi phạm TTXD

Giải pháp giảm thiểu đốt ngoài trời, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp - Cơ hội từ GAHP

Ngành Thép hướng tới tiêu hao nguyên liệu thấp

Chính thức thông cầu phao tạm thay thế cầu Phong Châu (Phú Thọ)

Cách xử lý vệ sinh môi trường sau mùa bão lụt

Tạp chí Sức Khỏe & Môi Trường chia sẻ khó khăn với đồng bào chịu thiệt hại do cơn bão Yagi

Herbalife Việt Nam đồng hành cùng giải chạy VnEpxress Marathon Quy Nhơn với hơn 12.000 người tham gia

Herbalife Việt Nam tiếp tục khuyến khích lối sống năng động trong cộng đồng

“Giải chạy Mùa Xuân” - Chinh phục những cung đường

Khuyến khích lối sống năng động lành mạnh là thông điệp mà Herbalife Việt Nam muốn mang đến giải chạy VnExpress Marathon Hạ Long 2024

Một cuộc gặp tình nghĩa trăm năm

Bệnh viện Trung ương Huế với việc chăm sóc sức khỏe phụ nữ khu vực Miền Trung-Tây Nguyên

Chương trình nghệ thuật đặc biệt mừng 50 năm non sông thống nhất

Di tích Quốc gia đặc biệt Tây Thiên điểm đến du xuân bái phật hàng đầu miền Bắc
Nổi bật

Vĩnh Phúc: Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam và biểu dương người làm báo tiêu biểu

Báo chí cách mạng Việt Nam: Ngọn cờ tư tưởng, động lực to lớn góp phần đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới

Cần Thơ: Họp mặt kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Kế hoạch tổng thể về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người

Thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp lĩnh vực y, dược cổ truyền

Hơn 30 chuyên gia từ Mỹ và Anh khám từ thiện cho bệnh nhân nghèo

TTYT huyện Yên Lạc: Đẩy mạnh cải cách hành chính hướng tới sự hài lòng người bệnh

Bệnh viện C Thái Nguyên: Nghiên cứu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong công tác khám, chữa bệnh

Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên nỗ lực vượt mọi khó khăn trong khám và điều trị bệnh

Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên: Nơi người bệnh gửi gắm niềm tin

Bệnh viện A Thái Nguyên: Nỗ lực, cống hiến, vì sức khỏe nhân dân

Trung tâm y tế huyện Đồng Hỷ: Nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Trung tâm Y tế Chợ Đồn (Bắc Kạn): Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
