“Vết thương” sông Chu
Sạt lở bờ sông tại xã Tân Châu, huyện Thiệu Hóa đang diễn biến phức tạp trên chiều dài hơn 800m
“Bào mòn” đất canh tác
Bờ sông Chu trải dài là vậy, song sự che chắn của cây cối không đủ để “che mắt” tình trạng sạt lở trên địa bàn huyện Thiệu Hóa. Hiện nay, người dân địa phương có lý do để họ lo lắng, bất an trước việc đất canh tác đang dần bị thu hẹp và hoa màu bị cuốn trôi.
Điển hình tại thôn 1, xã Tân Châu, huyện Thiệu Hóa, mới đây đã xuất hiện cung sạt lở vài trăm mét, lấn vào một phần diện tích là đất sản xuất nông nghiệp của người dân địa phương. Có mặt tại điểm sạt lở, đập vào mắt chúng tôi là thành vách đứng, hàm ếch cao cả chục mét. Mỗi khi sóng đập vào bờ, nhiều vị trí đất bở, xốp dễ dàng bị trượt sạt. Đến cả những rặng tre ven sông lâu năm, bám sâu vào lòng đất cũng không thể thoát khỏi “miệng hà bá”.
Chị N.V.L., sinh sống tại thôn 1, xã Tân Châu lo âu: “Giờ còn đâu bờ sông rộng kéo dài mênh mông, chỉ vài năm trở lại đây tình trạng sạt lở đã ăn sâu vào đất canh tác của người dân. Gia đình có khoảng 700m2 đất nông nghiệp đang canh tác ổn định cũng bị lở, trôi hơn 100m2. Bụi tre của làng tồn tại đã hàng trăm năm qua, nay cũng bị cuốn xuống dưới sông khiến nhiều người không khỏi xót xa”.
Điểm sạt lở bên xã Thiệu Nguyên, huyện Thiệu Hóa
Tiếp tục khảo sát tại khu vực bờ sông thuộc thôn Nguyên Thịnh, xã Thiệu Nguyên và thôn Trấn Long, xã Thiệu Hợp. Tình trạng sạt lở cũng tương tự và có dấu hiệu nghiêm trọng, nhiều khu vực sạt lở có chiều dài gần 100m, hiện rõ sự nham nhở, đất bờ rạn nứt, tạo thành vách cao từ 3-5m.
Theo một số người dân địa phương, hoạt động khai thác cát tại đại phương diễn ra phức tạp, các tàu hút cát hoạt động cả ngày lẫn đêm, đưa tàu, cắm vòi hút sát bờ sông khiến tình trạng sạt lở trở nên nghiêm trọng. Nhiều hôm, mỗi khi các tàu khai thác cát trái phép hoạt động, họ thường cắt cử người đứng trên đê để cảnh giới, nếu có lực lượng chức năng đi kiểm tra thì tàu xe di chuyển đi chỗ khác.
Cần sớm tìm “thủ phạm”
Trước tình trạng trên, ngày 01/04/2022, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Đức Giang cùng Sở Nông nghiệp & PTNT, Sở Tài nguyên và Môi trường, lãnh đạo huyện Thiệu Hóa đã kiểm tra tình hình sạt lở khu vực bãi sông Chu thuộc địa bàn xã Tân Châu. Qua kiểm tra đã xác định có việc sạt lở khu vực phía bờ hữu sông Chu, đoạn tại thôn 1 và đang diễn biến phức tạp trên chiều dài hơn 800m. Cung sạt lở đã lấn vào một phần diện tích đất sản xuất nông nghiệp của người dân địa phương.
Đáng chú ý, phía đối diện khu vực sạt lở khoảng 250m là điểm mốc số 1 đến số 5, mỏ sát số 02 đã được UBND tỉnh cấp phép khai thác cho Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại Thanh Tâm theo Giấy phép số 136/GP-UBND, ngày 13/04/2017.
Cần sớm tìm ra nguyên nhân để ngăn chặn tình trạng sạt lở vào đất canh tác của người dân
Căn cứ tình hình, mức độ sạt lở đã ghi nhận cho thấy công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản tại xã Tân Châu không thực sự hiệu quả, có dấu hiệu lỏng lẻo; việc phân công và gắn trách nhiệm chưa cao, chưa quyết liệt. Do đó, với vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu, Chủ tịch UBND huyện phê bình Chủ tịch UBND xã Tân Châu trong công tác quản lý Nhà nước tại địa phương.
Tại điểm xảy ra sạt lở, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Giang chỉ đạo UBND huyện Thiệu Hóa cho lắp ngay camera để quan sát khu vực xảy ra sạt lở. Làm hàng rào chắn, biển báo cảnh giới để cảnh báo Nhân dân tránh xa khu vực sạt lở nhằm bảo đảm an toàn tính mạnh. Yêu cầu làm rõ nguyên nhân gây ra tình trạng sạt lở khu vực bãi sông phía bờ hữu sông Chu, xã Tân Châu nói riêng và một số điểm sạt lở trên địa bàn huyện nói chung.
Chỉ đạo huyện Thiệu Hóa phối hợp với lực lượng Công an tìm hiểu, xác minh, làm rõ vấn đề có hay không việc thỏa thuận, mua bán đất ngầm giữa các hộ dân và đơn vị, cá nhân khai thác cát tại khu vực xảy ra sạt lở. Đồng thời, giao Sở Tài nguyên và Môi trường đánh giá tác động của hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản đối với tình trạng sạt lở bờ sông.
Ông Lê Thế Ái, Trưởng Phòng TN&MT huyện Thiệu Hóa cho biết: Hiện nay, có tình trạng sạt lở bờ sông Chu xảy ra tại một số xã trên địa bàn huyện, trong đó điểm sạt tại xã Tân Châu bị khoét sâu vào nhất, phòng TN&MT đang phối hợp với các xã kiểm tra các vị trí sạt lở, thống kê diện tích đất, hoa màu của người dân bị ảnh hưởng, tham mưu cho UBND huyện Thiệu Hóa báo cáo tỉnh về.
Đối diện khu vực sạt lở khoảng 250m là điểm mốc số 1 đến số 5, mỏ sát số 02 của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại Thanh Tâm
Trao đổi với PV Sức Khỏe và Môi trường, ông Hoàng Trọng Cường, Phó Chủ tịch UBND huyện Thiệu Hóa xác nhận: Huyện đã giao Công an huyện lập chuyên án điều tra nguyên nhân gây tình trạng sạt lở khu vực bãi phía bờ hữu sông Chu, xã Tân Châu nói riêng và một số điểm sạt lở trên địa bàn huyện nói chung. Xác minh việc thỏa thuận, mua bán đất ngầm giữa hộ đân và chủ mỏ khai thác cát là có hay không. Bên cạnh đó, huyện đã yêu cầu các xã lắp đặt thêm các hệ thống camera giám sát, duy trì các tổ trực 24/24, tăng cường công tác quản lý tài nguyên khoáng sản, không để tình trạng khai thác cát sỏi trái phép gây sạt lở.
Khoản 3, Điều 15, Nghị định số 23/2020/NĐ-CP ngày 24/02/2020 của Chính phủ quy định: Yêu cầu đối với hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông:
Trường hợp đang khai thác mà có hiện tượng sạt, lở bờ tại khu vực khai thác, thì phải tạm dừng việc khai thác, đồng thời báo cáo ngay cho chính quyền địa phương và Sở Tài nguyên và Môi trường nơi có hoạt động khai thác để kiểm tra, xác định nguyên nhân, mức độ tác động tới lòng, bờ, bãi sông, báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định.
Trường hợp không đủ điều kiện để tiếp tục khai thác thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, điều chỉnh bổ sung vào khu vực cấm, tạm thời cấm khai thác cát, sỏi trên sông theo quy định tại khoản 5 Điều 13 Nghị định này.
VĂN DUY