Bổ sung vitamin không theo chỉ định có thể gây chết người?

Vào năm 1994, một thử nghiệm đã theo dõi quá trình sống của 29.133 người Phần Lan ở độ tuổi ngoài 50. Tất cả đều hút thuốc, nhưng một số người được sử dụng thêm chất beta-carotene, tức tiền chất vitamin A. Trong nhóm này, tỷ lệ bị ung thư tăng lên 16%.

Một kết quả tương tự cũng xảy ra với phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh ở Mỹ. Sau 10 năm uống thêm acid folic mỗi ngày (một thể khác của vitamin B), nguy cơ bị ung thư vú của các phụ nữ này tăng thêm 20% so với nhóm phụ nữ không dùng thêm chất bổ sung.

Mọi thứ còn tệ hơn. Một nghiên cứu trên 1.000 người nghiện thuốc lá nặng công bố năm 1996 đã phải hủy bỏ sớm hơn gần 2 năm. Chỉ sau bốn năm dùng beta-carotene và vitamin A bổ sung, tỷ lệ ung thư phổi tăng 28% và 17% trong số tăng đó đã qua đời.

Đó không phải những số liệu bình thường.

Những kết quả nêu trên đã cung cấp thêm những nền tảng vững chắc để tránh sử dụng các chất bổ sung như beta-carotene và các hợp chất của beta-carotenne với vitamin A".

Tất nhiên, những nghiên cứu đáng chú ý này không cho thấy toàn bộ câu chuyện. Có một số nghiên cứu cho thấy ích lợi của việc sử dụng các chất chống oxy hóa, đặc biệt khi những người tham gia thử nghiệm không có chế độ dinh dưỡng lành mạnh.

Nhưng theo một bài tổng hợp từ năm 2012, đúc kết từ 27 quá trình thử nghiệm lâm sàng về hiệu quả của các loại chất chống oxy hóa, chỉ có 7 nghiên cứu cho thấy việc sử dụng các chất bổ sung dẫn tới một vài lợi ích sức khỏe nào đó từ chất chống oxy hóa, bao gồm giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch vành và ung thư tuyến tụy. 10 nghiên cứu không thấy có bất cứ lợi ích gì, giống như các bệnh nhân dùng các viên đường giả dược.Còn lại 10 công trình cho thấy rất nhiều bệnh nhân ở trong tình trạng tệ hơn đáng kể sau khi sử dụng chất chống oxy hóa so với trước khi sử dụng, thậm chí tăng khả năng bị các bệnh như ung thư phổi và ung thư vú.

Linus Pauling, người từng được trao giải Nobel Hóa học hồi 1954, tác giả cuốn "Làm sao để sống lâu và sống khỏe hơn", và là người cổ súy mạnh mẽ cho việc bổ sung hàm lượng vitamin C hàng ngày vào cơ thể, đã gần như không chú ý tới thực tế rằng ý tưởng của ông có thể gây chết người.Năm 1994, trước khi các thử nghiệm lâm sàng ở quy mô lớn được công bố, ông đã chết vì ung thư tuyến tiền liệt. Vitamin C chắc chắn không phải là phương thuốc chữa bách bệnh mà ông kịch liệt bảo vệ cho đến tận hơi thở cuối cùng.

Như một nghiên cứu được công bố năm 2007 từ Viện nghiên cứu Ung thư Quốc gia Mỹ cho thấy, những người đàn ông sử dụng các loại vitamin nhiều có nguy cơ chết vì ung thư tuyến tiền liệt cao gấp đôi so với những người không uống.Và vào năm 2011, một nghiên cứu tương tự tiến hành trên 35.533 người đàn ông khỏe mạnh cho thấy vitamin E và chất selenium bổ sung làm tăng tỷ lệ ung thư tuyến tiền liệt lên 17%.

Ta hãy xem xét tới vitamin C, dưỡng chất bổ sung yêu thích của Pauling. Khi dùng đúng liều lượng, vitamin C trung hòa những phân tử gốc tự do có điện tích cao bằng cách nhận các electron tự do từ chúng. Đó là các phân tử hi sinh, tự đem thân mình ra để bảo vệ các tế bào xung quanh.Nhưng khi nhận một electron, vitamin C tự nó lại trở thành một phân tử gốc tự do và có khả năng gây hại cho màng tế bào, cho các protein và DNA.

Chuyên gia về ngành hóa thực phẩm William Porter viết năm 1993, "[vitamin C] thực sự là thần Janus hai đầu, nó là một nghịch hợp của chất chống oxy hóa". May thay, trong điều kiện thông thường, enzyme khử vitamin C có thể trả lại tính chất chống oxy hóa của vitamin C.

Trong mỗi giai đoạn của vòng đời tế bào, phân tử gốc tự do có vai trò rất quan trọng. Không có chúng, tế bào có thể tiếp tục phát triển và phân chia một cách mất kiểm soát. Đó chính là lý do dẫn đến bệnh ung thư.

Chúng ta cũng sẽ dễ nhiễm bệnh từ bên ngoài. Khi bị sức ép từ các virus hay vi khuẩn không mong muốn, phân tử gốc tự do thường tự sản sinh ra với số lượng lớn hơn, phản ứng như tín hiệu cảnh báo ngầm với hệ miễn dịch của cơ thể chúng ta.

Đáp lại, các tế bào tiên phong trong hệ miễn dịch của ta - đại thực bào và lympho bào - bắt đầu phân chia và rà soát vấn đề. Nếu đó là vi khuẩn, chúng sẽ tiêu diệt như thể Pac-Man ăn thịt những con ma xanh trong trò chơi.

Nói cách khác, dùng các chất chống oxy hóa để loại bỏ phân tử gốc tự do khỏi cơ thể chúng ta không phải một ý hay.

Không ai phủ nhận vitamin C rất quan trọng trong việc giúp ta có một đời sống khỏe mạnh, cũng như các chất chống oxy hóa khác.Tuy nhiên, nếu bạn không theo chỉ dẫn của bác sĩ thì những chất bổ sung sẽ rất khó đem lại tuổi thọ lâu dài, trong khi đó một chế độ ăn uống lành mạnh cũng là một cách tốt để cải thiện sức khỏe vào tuổi thọ.

Từ thập niên 1970, đã có rất nhiều thử nghiệm lâm sàng để xác định xem các chất bổ sung chống oxy hóa có tác động ra sao tới sức khỏe và tuổi tác của con người.Kết quả hoàn toàn chẳng có gì khả quan.Chưa hết, một số nghiên cứu còn cho thấy việc uống bổ sung vitamin trong lúc cơ thể không thiếu hụt chất này có thể còn gây những tác hại chết người.

Sau nhiều thập niên giải mã tính chất hóa sinh kỳ lạ của phân tử gốc tự do và chất chống oxy hóa, với hàng trăm ngàn tình nguyện viên, và hàng triệu bảng Anh cho các thử nghiệm lâm sàng, kết luận tốt nhất của khoa học thế kỷ 21 đưa ra trong một lớp học trẻ em là - hãy ăn khẩu phần gồm hoa quả, trái cây hay rau củ mỗi ngày.

Linh Đức