Câu chuyện đằng sau những trung tâm tư vấn xét nghiệm tự nguyện HIV

Quy trình tư vấn và xét nghiệm miễn phí

Qua khảo sát trung tâm tư vấn sức khỏe và xét nghiệm tự nguyện Ngôi nhà tuổi trẻ (số 5 Nguyễn Qúy Đức, Thanh Xuân, Hà Nội), chúng tôi nhận thấy trung tâm khá khang trang, sạch đẹp. Từ cửa vào, trung tâm có treo nhiều banner tuyên truyền về phòng tránh HIV, những dòng chữ như “khi tư vấn, chúng tôi là chuyên gia, khi trò chuyện chúng tôi là tri kỉ” và các tài liệu về HIV được phát miễn phí. Dù là xét nghiệm và tư vấn miễn phí nhưng đội ngũ nhân viên không những tế nhị mà còn rất nhiệt tình với đối tượng đến xét nghiệm. Đặc biệt, để mang lại cảm giác an toàn, những người cần xét nghiệm tự nguyện được mời vào một phòng kín chỉ có người xét nghiệm và chuyên gia tư vấn. Để giúp đối tượng bớt lo lắng và tạo không khí thân mật, chuyên gia tư vấn nói về tính bí mật của quá trình và kết quả xét nghiệm, đồng thời giúp đối tượng xác định được hành vi và các nguy cơ dẫn đến lây nhiễm HIV.

Ngôi nhà tuổi trẻ, một trong những trung tâm xét nghiệm tự nguyện của Hà Nội

Trong vai một người đi xét nghiệm tự nguyện, sau khi được tư vấn đầy đủ về quy trình và trao đổi về nguy cơ nhiễm HIV, tôi được đưa sang phòng xét nghiệm, nơi có một y tá đã chuẩn bị sẵn dụng cụ chuẩn bị lấy máu. Khi được hỏi về việc lấy máu cho những người có nguy cơ nhiễm HIV có đáng sợ không, tôi nhận được câu trả lời thành tâm của anh y tá, “ chỉ cần đúng quy trình thì không sợ gì cả”.

Một tiếng sau khi xét nghiệm, tôi nhận được kết quả nhanh chóng nhờ đội ngũ bác sĩ nhiệt tình và tận tụy. Trong khoảng thời gian chờ đợi, chuyên gia tư vấn tiếp tục hướng dẫn cách phòng ngừa HIV và phát các tài liệu về HIV cho tôi. Trong cả quá trình làm việc, các chuyên gia tư vấn và bác sĩ luôn giữ nụ cười trên môi, giúp người xét nghiệm cảm thấy bớt lo lắng và bình tĩnh để đối mặt với những điều có thể xấu nhất xảy ra.

Các trung tâm vắng vẻ

Không giống như bệnh viện hay bất cứ trung tâm sức khỏe nào của Hà Nội, các trung tâm xét nghiệm tự nguyện HIV/AIDS hàng ngày rất vắng bóng người. Tại trung tâm Ngôi nhà tuổi trẻ, nơi chúng tôi tiến hành khảo sát, mỗi ngày chỉ có từ 3 – 5 người xét nghiệm tự nguyện. Khi tiếp cận được một bạn P.L là sinh viên đại học đi xét nghiệm, bạn chia sẻ đã một lần lỡ quan hệ với người mới quen mà không dùng biện pháp tránh thai, sau đó có các biểu hiện chán ăn, sụt cân. Đã ba tháng có biểu hiện nhưng vì ngại người khác nhòm ngó nên bây giờ bạn mới đi kiểm tra.

Theo thống kê có 11 trung tâm tư vấn và xét nghiệm HIV miễn phí tại thành phố Hà Nội. Ngoài ra còn có các phòng khám bệnh viện như phòng 408, khoa khám bệnh, bệnh viện Bạch Mai…Tất cả các xét nghiệm đều được đảm bảo thông tin bí mật cho người xét nghiệm và có các chuyên gia tư vấn giải đáp những băn khoăn thắc mắc về HIV/AIDS và cách phòng chống HIV/AIDS. Tuy nhiên chừng đấy vẫn chưa đủ để những người cần đến kiến thức và xét nghiệm hết e ngại.

Hà Nội thường xuyên tổ chức các hoạt động tuyên truyền hiểu biết về HIV để xóa tan sự mặc cảm và kì thị HIV (ảnh dangcongsan.vn)

Một chuyên gia tư vấn của Ngôi nhà tuổi trẻ cho biết, “mọi người ngại đi xét nghiệm HIV vì lỡ người quen nhìn thấy lại bàn tán, cuộc sống sẽ rất mệt mỏi”. Như vậy chính sự kì thị đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân khiến cho những trung tâm này trở nên vắng người, vô tình trở thành rào cản cho công tác phòng chống HIV.

Các dịch vụ tư vấn và xét nghiệm tự nguyện HIV là mô hình cần được khuyến khích nhân rộng khi giúp hàng triệu người hiểu biết HIV của mình và cho những người có kết quả dương tính biết về các lựa chọn và điều trị lâu dài. Tuy nhiên mô hình này vẫn chưa được hưởng ứng do thái độ kì thị với người HIV của xã hội và sự e ngại căn bệnh thế kỉ này của chính những người có nhu cầu xét nghiệm. Điều này đặt ra thách thức lớn với xã hội và các tổ chức xã hội nhằm mang đến một xã hội không có người mắc HIV mới.

Hà Hoài Thu