Chuyên đề “Thực thi môi trường pháp lý nhìn từ các dự án đất đai và bất động sản”

Bài 1: Sau đền bù, đất của một hộ gia đình bỗng dưng biến mất?

Mặc dù dự án khu tái định cư Vĩnh Hiệp – Vĩnh Trung (Nha Trang Khánh Hoà) đã được khởi công từ 9 năm nay nhưng xung quanh việc thu hồi đất để thực hiện dự án này vẫn đang tồn tại nhiều vướng mắc. Những người dân nơi đây có nhiều đơn thư gửi đến các cơ quan chức năng phản ánh về việc dù họ có hồ sơ, giấy tờ đầy đủ nhưng khi thu hồi thực hiện dự án thì đất hợp pháp của họ tự nhiên trở thành đất "vắng chủ".

Nhập nhằng chuyện thu hồi đất

Mới đây, tòa soạn Sức khỏe & Môi trường nhận được đơn kêu cứu khẩn cấp của hộ gia đình bà Huỳnh Thị Mỹ Dung có địa chỉ tại tổ 14, thôn Vĩnh Điềm Thượng, xã Vĩnh Hiệp, TP. Nha Trang về việc UBND TP. Nha Trang không giải quyết cấp GCNQSDĐ 462,1m² còn lại sau khi đã thu 996,7m² dự án khu TĐC Vĩnh Hiệp- Vĩnh Trung đối với gia đình bà.

Đơn kêu cứu của các hộ dân đang sinh sống tại Khu tái định cư Vĩnh Hiệp, Vĩnh Trung, TP. Nha Trang

Theo nội dung trình bày trong đơn kếu cứu của bà Dung thì “trước khi dự án khu TĐC Vĩnh Hiệp - Vĩnh Trung khởi công, toàn bộ đất gia đình chúng tôi sở hữu quản lý sử dụng có rào, có cổng, có trồng trên 100 cây ăn trái (dừa dứa, dừa dây, mãn cầu, mít và xoài tứ quý, xoài cát hòa lộc), sau 4 năm trồng lúa thua lỗ. Tổng diện tích 2.393,90m², gồm 03 thửa đất là các thửa: thửa 36, thửa 37, thửa 38 và thửa 128. Theo nội dung thể hiện trong biên bản số 08/HĐBT (ký ngày 22/07/2014) kiểm kê khối lượng bồi thường giải tỏa, gồm có người đại diện hội đồng bồi thường, đại diện UBND xã Vĩnh Trung, và người đại diện các hộ dân bị thu hồi đất, theo đó diện tích cụ thể của từng thửa lần lượt là: thửa 36 diện tích 604,3m²; thửa 37 diện tích 231,8m²; thửa 38 diện tích 639,2m² và thửa 128 diện tích 918,6m²”.

Cũng theo đơn trình bày của bà Dung thì bà đã rất nhiều lần làm việc cùng Ban quản lý dự án về việc xác định mốc giới đất sau khi thu hồi và sau khi BQLDA cắm mốc bàn giao thực địa, gia đình bà đã tiến hành xây móng, dựng cột bê tông ranh giới để tiện quản lý sử dụng và tiếp tục xúc tiến thủ tục xin cấp GCNQSDĐ.

Tuy nhiên, vẫn theo trình bày của bà Dung: “với tổng diện dích thực tế ban đầu của tôi 2.393,90m², tôi chuyển nhượng (cắt ra GCNQSDĐ riêng cho vợ chồng ông Lê Văn Bách và bà Nguyễn Thị Bích Loan 887m² ; Nhà nước ra quyết định thu hồi của tôi 996,7m² ; diện tích còn lại của tôi phải là 510,2m². Song, diện tích thực tế BQLDA cắm mốc bàn giao hiện tôi đang quản lý sử dụng là 462,1m²”.

Như vậy là tính đến nay, trong tổng số 2.393m² đất, UBND TP. Nha Trang chỉ mới ra quyết định thu hồi 996,7m² để phục vụ dự án TĐC Vĩnh Hiệp - Vĩnh Trung. Bà Dung có chuyển nhượng cho người khác là 887m² đã được tách thửa và được cấp 77,3m² GCNQSDĐ. Số diện tích đất còn lại của gia đình bà Dung bỗng dưng bị mất.

Quyết định phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình tái định cư tại xã Vĩnh Hiệp và Vĩnh Trung, TP Nha Trang của UBND tỉnh Khánh Hòa

Chính quyền xử lý đã hợp tình hợp lý?

Nhận thấy quyền lợi của gia đình bị xâm hại một cách không chính đáng, bà Dung đã gửi rất nhiều văn bản đến các cơ quan chức năng đề nghị xác định lại phần diện tích mà gia đình đã bị mất, tuy nhiên mọi nỗ lực của bà vẫn là con số 0 tròn trĩnh. Bất ngờ hơn, vào ngày 10/09/2018 gia đình bà Dung nhận văn bản trả hồ sơ của Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Nha Trang với nội dung: “Toàn bộ thửa đất thuộc khu quy hoạch dự kiến bố trí tái định cư”.

Bức xức trước cách giải quyết này, gia đình bà Dung rất nhiều lần gửi đơn đến UBND TP. Nha Trang khiếu nại, xin được cấp GCNQSDĐ trên diện tích BQLDA cắm mốc bàn giao mà gia đình bà đang quản lý sử dụng từ trước và sau khi dự án hoàn thành không hề tranh chấp với ai (77,3m² cấp sổ đất lúa chưa chuyển mục đích sử dụng được và phần 432,9m2 đất còn lại chưa được tạo điều kiện cấp GCNQSDĐ).

“Các cơ quan chức năng chẳng những chưa giải quyết rốt ráo, mà áp bản đồ dự án khẳng định: đất gia đình tôi đang quản lý sử dụng do BQL dự án bàn giao là đất của Nhà nước đã được bồi thường?! Việc thực tế và bản đồ không trùng khớp có phải lỗi của dân ?! Vậy đất còn lại ngoài dự án của gia đình tôi đâu?! Nhà nước không thể bắt dân gánh sai của cán bộ thừa hành trong dự án này – Bà Dung bức xúc cho biết.

Như vậy tính từ thời điểm khởi công dự án khu tái định cư Vĩnh Hiệp - Vĩnh Trung cho đến thời điểm này đã là 9 năm. Trong suốt 9 năm qua, gia đình bà Dung không còn đất tăng gia sản xuất; đất đã bị thu hồi cấp cho người khác ở, nhưng đất mình còn lại không cấp sổ, mình cất nhà cấp 4 ở 7 năm nay, giờ bị áp đặt tháo dở ... Hậu quả thiệt hại đối với gia đình bà nói riêng và các hộ gia đình khác nói chung là quá lớn. Thế nhưng, theo đơn của bà Dung thì những người gây ra những hệ lụy nặng nề cho dân không nhận trách nhiệm, không khắc phục. Nó không chỉ là gây hoang mang bức xúc, bất an cho người dân, mà còn thiệt hại vật chất, nguy hiểm tính mạng và đã vô tình đưa đẩy người dân thành người vi phạm pháp luật...

Thiết nghĩ, để có môi trường pháp lý nghiêm minh, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời để cho dự án này được triển khai thực hiện một cách có hiệu quả, đạt được mục đích phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo ổn định đời sống cho người dân, chính quyền địa phương, Ban quản lý dự án và UBND TP. Nha Trang cần vào cuộc một cách quyết liệt và tích cực hơn nữa để tìm giải pháp xử lý vấn đề một cách thấu tình đạt lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và thượng tôn pháp luật.

Minh Anh