Đại dịch Covid khiến nhân loại bỏ quên thảm họa biến đổi khí hậu
Một dự thảo báo cáo của Nhóm chuyên gia liên chính phủ về khí hậu của LHQ (GIEC) vừa được tiết lộ hôm 23/06/2021, chỉ ra viễn cảnh đen tối với nhân loại ngay trong những thập niên tới, nếu để nhiệt độ Trái đất tăng quá từ 1,5°C đến 2°C.
Dự thảo báo cáo lần thứ 6 của GIEC, dài khoảng 4.000 trang, dự kiến sẽ được công bố vào tháng 2/2022. Theo một số trích đoạn của dự thảo tóm tắt 137 trang, GIEC đưa ra các nhận định có tính báo động khẩn cấp hơn nhiều, nghiêm trọng hơn nhiều so với bản báo cáo lần thứ 5 (năm 2014). Năm 2014 tức một năm trước khi cộng đồng quốc tế đạt được đồng thuận về mục tiêu không để nhiệt độ Trái đất tăng quá từ 1,5°C đến 2°C so với “thời tiền công nghiệp”, tại Thượng đỉnh Khí hậu Paris COP 21.
Vào thời điểm đó, mục tiêu của thế giới là cam kết giới hạn nhiệt độ Trái đất không tăng quá 2°C, và nếu có thể không được tăng quá 1,5°C. Kể từ giờ, theo dự thảo báo cáo của GIEC, chỉ để nhiệt độ tăng quá 1,5°C cũng đã dẫn đến những “hậu quả nghiêm trọng, trong nhiều thế kỷ và đôi khi không đảo ngược được”. Cùng lúc đó, nếu nhiệt độ tăng quá 2°C, hàng loạt hậu quả đe dọa sự sống còn của nhân loại, không thể vãn hồi.
Nước biển dâng cao, hạn hán, nóng cực độ là các hệ quả thấy rõ. Nếu quá 2°C, băng ở vùng Groenland Bắc Cực và vùng miền tây Nam Cực sẽ tan chảy, không thể cứu vãn : lượng băng ở các khu vực này có thể khiến mực nước biển dâng cao đến 13 mét.
Nước biển dâng cao, nguồn nước ngọt trên đất liền cạn kiệt. Khoảng gần 75% dự trữ nước ngầm, nguồn nước của 2,5 tỉ dân cư trên hành tinh, bị khí hậu hâm nóng đe dọa nghiêm trọng. Chỉ cần nhiệt độ tăng từ 1,5°C đến 2°C, chưa nói đến hơn 2°C, sẽ có thêm 1,7 tỷ người phải sống thường xuyên trong cảnh nóng bức cùng cực (chưa kể đến các đợt nóng chết người diễn ra dồn dập, với nạn nhân là khoảng nửa tỉ dân cư trên hành tinh).
Nhiệt độ nóng hơn, đi liền với độ ẩm cao hơn, đe dọa mạng sống con người. Theo các nhà khoa học, nếu độ ẩm vượt quá 35 độ TW, tức vượt quá độ ẩm của cơ thể con người, thì mồ hôi không cho phép giúp hạ được nhiệt lượng bên trong. Nóng bức và độ ẩm không khí ở mức này nếu kéo dài sẽ vượt quá giới hạn sinh học chịu đựng được của con người. Các khu vực Nam Á, Đông Nam Á, vịnh Persic, vịnh Mêxicô, hay nhiều vùng tại châu Phi là những khu vực bị đe dọa hàng đầu. Chỉ riêng nhiệt độ cao và mức độ ẩm tương đối cao, dù dưới xa so với mức 35 độ TW này, đã là nguyên nhân khiến hơn 50.000 người chết tại xứ châu Âu ôn đới, vào mùa hè năm 2003.
Nhiệt độ tăng cao hơn 2°C khiến băng giá bao phủ khoảng 15% vùng đất thường gọi là “đóng băng vĩnh cửu”, ở gần Bắc Cực, tan chảy, khiến khí methane trong lòng đất thoát ra ngoài, làm Trái đất vốn đã nóng lại càng tiếp tục nóng lên nhanh chóng hơn, nhiều loài vi sinh vật nguy hiểm trong lòng đất cũng nhân cơ hội này thoát ra ngoài. Methane là loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh hơn nhiều lần so với CO2 (nhiều nhà khoa học gọi đây là “những quả bom nổ chậm” trên Trái đất). Theo một kịch bản tồi tệ hơn, rừng Amazon (thường được mệnh danh là “lá phổi của hành tinh”) có thể biến thành đồng cỏ.
Chưa kể các hiện tượng khí hậu bất thường khác như bão lũ gia tăng, chỉ riêng khô hạn đi liền với sản xuất lương thực sụt giảm về số lượng và chất lượng, khiến thêm hàng trăm triệu người lâm vào cảnh đói ăn, suy dinh dưỡng. Thiếu lương thực, thiếu nước, thiếu chỗ ở để chống chọi với khí hậu nóng bức cực độ, nhân loại sẽ lâm nguy. Cư dân các nước nghèo, và đang phát triển sẽ chịu hậu quả nặng nề nhất. AFP dẫn lại một nghiên cứu về cư dân thu nhập thấp ở Hà Nội, thủ đô Việt Nam, cho thấy trong những giai đoạn nóng tương đối nghiêm trọng hiện nay, tỉ lệ tử vong không giảm bớt tại các gia đình dù được trang bị điều hòa nhiệt độ. Nhiều người thậm chí không có khả năng trả được tiền điện cho máy điều hòa.
Tóm lại, theo dự thảo báo cáo GIEC, “sự sống trên Trái đất thì có thể phục hồi sau một biến đổi khí hậu lớn, với việc hướng tới sự hình thành các giống loài mới và tạo ra các hệ sinh thái mới”, nhưng “nhân loại thì không thể”.
Linh Đức