Điều trị bệnh tim không cần mổ hở

Nhiều loại bệnh tim có thể điều trị bằng phương pháp nội soi không cần mổ hở như sửa hoặc thay van 2 lá, sửa van 3 lá, thay van động mạch chủ, vá lỗ thông liên nhĩ, thông liên thất...

Theo TS.BS Nguyễn Hoàng Định, Trung tâm Tim mạch, BV Đại học Y Dược TPHCM, lịch sử y học ngoại khoa dường như chưa có sự thay đổi trang thiết bị nào ảnh hưởng sâu sắc đến phương pháp phẫu thuật như kỹ thuật nội soi.

Theo đó, tất cả thao tác đều thực hiện qua dụng cụ dài, bác sĩ chỉ cần quan sát trên màn hình hiển trị trực tiếp. Phương pháp này thay đổi hoàn toàn so với phẫu thuật kinh điển được tiến hành bằng tay trong không gian 3 chiều.

Một ca phẫu thuật nội soi tim. Ảnh: HĐ

Trong lĩnh vực tim, do đặc thù của cấu trúc giải phẫu phức tạp, các loại phẫu thuật lớn, thao tác đòi hỏi sự chính xác cao nên mổ nội soi tim được triển khai tương đối chậm nhằm đảm bảo đạt hiệu quảtương đương mổ hởnhưng ít xâm lấn hơn.

Trong 2 thập kỷ qua, bác sĩ phẫu thuật tim trên thế giới đã thực hiện một số loại phẫu thuật tim bằng phương pháp nội soi với mức độ an toàn cao và kết quả tốt. Đến nay ngày càng có nhiều trung tâm tim mạch trên thế giới triển khai kỹ thuật này.

Theo thống kê tại Đức có 65% trường hợp phẫu thuật van hai lá được thực hiện qua nội soi, Nhật 60%. Tại Mỹ, nhiều trung tâm có tỷ lệ mổ van hai lá và van động mạch chủ qua nội soi hoặc phương pháp ít xâm lấn lên đến 80%. Tỷ lệ này hàng năm đều tăng. Dự đoán không lâu nữa phẫu thuật van tim qua nội soi sẽ là phương pháp tiêu chuẩn để điều trị cho các bệnh nhân có tổn thương một van tim.

Ở nước ta, phía Bắc có Trung tâm Tim mạch Bệnh viện E và Việt Đức đã triển khai mổ tim nội soi từ năm 2014. Trung tâm Tim mạch BV Đại học Y Dược TPHCM là đơn vị đầu tiên ở miền Nam áp dụng phẫu thuật nội soi thường quy.

Các bác sĩ được đào tạo căn bản ở nước ngoài và thực hiện nhữngcamổ nội soi đầu tiên trong nước dưới sự hướng dẫn củađồng nghiệp Đức. Đến nay phẫu thuật tim nội soi và ít xâm lấn đã áp dụng thành công cho gần100 ca.

Các bệnh lý có thể giải quyết bằng phương pháp nội soi và ít xâm lấn gồm sửa hoặc thay van 2 lá, sửa van 3 lá, thay van động mạch chủ, bệnh tim bảm sinh như thông liên nhĩ, thông liên thất, kênh nhĩ thất, u nhầy tim.

Đường mổ hở kinh điển trong phẫu thuật tim là đường rạch da dọc giữa ngực và dọc xương ức. Khi thực hiện phẫu thuật ít xâm lấn, bác sĩ có thể chỉ cần xẻ đường mở giữa xương ức hạn chế khoảng 4-5 cm. Còn trong phẫu thuật nội soi, chỉ cần mở2, 3 lỗ nhỏ trên thành ngực và tiếp cận với tim qua đường mổ nhỏ khoảng 4-5 cm ở thành bên ngực phải.

Dựa trên những hình ảnh do máy quay cung cấp, phẫu thuật viên sẽ thực hiện các thao tác can thiệp qua dụng cụ dài nên cần phải thật chính xác. Để làm tốt phương pháp này đòi hỏi bác sĩ phải được huấn luyện kỹ lưỡng vừa có thể thực hiện tốt các loại phẫu thuật tim qua đường mở kinh điển, vừa có kỹ năng nội soi giỏi.

Nhiều loại phẫu thuật tim có thể thực hiện bằng phương pháp nội soi và ít xâm lấn như sửa hoặc thay van 2 lá, sửa van 3 lá, thay van động mạch chủ, vá lỗ thông liên nhĩ, thông liên thất, cắt bỏ u nhầy nhĩ trái, sửa chữa bất thường hồi lưu tĩnh mạch phổi, sửa chữa kênh nhĩ thất bán phần…

Mổ tim nội soi chỉ để lại những vết sẹo nhỏ ở thành ngực.Ảnh: HĐ.

Mổ nội soi có nhiều ưu điểm. Một ưu điểm dễ nhận thấy nhất là tính thẩm mỹ cao, được người bệnh, đặc biệt là phụ nữ trẻ quan tâm. Bệnh nhân chỉ chịu một vết sẹo nhỏ, khi diện trang phục có thể che giấu được. Nữ giới có thể mặc đồ tắm mà không để lộ sẹo. Phương pháp này còn giúp tránh được đường mở dọc xương ức, giữ xương ức lành lặn, tránh nhiễm trùng hoặc làm cho xương ức mất vững.

Kỹ thuật nội soi còn giúp giảm thời gian thở máy sau mổ, thời gian điều trị hồi sức ngắn, giảm việc truyền máu và các chế phẩm của máu, quá trình điều trị bệnh nhẹ nhàng hơn, hồi phục nhanh hơn.

Khi mổ tim theo phương pháp thông thường, bệnh nhân cần một tháng nghỉ ngơi mới có thể sinh hoạt và làm việc nhà. Sau 3 tháng mới có thể làm việc trở lại và đạt được hiệu suất như trước khi mổ. Với mổ nội soi, bệnh nhân chỉ mất 2 tuần để trở lại sinh hoạt bình thường và một tháng sau đã đi làm được.

Đặc biệt phẫu thuật nội soi tim rất có lợi cho những người phải mổ lại. Như trường hợp một bệnh nhân đã được thay van 2 lá nhân tạo trước đây, sau khoảng 10-15 năm, van tim bị hư cần thay mới. Nếu áp dụng phẫu thuật hở, việc thực hiện cùng đường mổ như lần trước sẽ rất khó khăn và nguy hiểm vì các mô bên dưới đã bị dính chặt sau cuộc mổ đầu tiên. Trong trường hợp này, thực hiện phẫu thuật nội soi cho phép bác sĩ có một đường khác để tiếp cận tim mà không cần xẻ dọc xương ức như lần trước. Nhờ đó hiệu quả điều trị được cải thiện hơn.

Tiến sĩ Hoàng Định lưu ý không phải trường hợp nào cũng có thể áp dụng mổ nội soi hay ít xâm lấn. Mổ tim nội soi có những bất tiện so với phương pháp kinh điển, ví dụ như thời gian sử dụng máy tim phổi nhân tạo và ngưng tim kéo dài hơn, cần trang bị máy nội soi và những dụng cụ chuyên biệt, phẫu thuật viên và ê kíp mổ cần được đào tạo chuyên sâu.Vì vậy, trước khi quyết định chọn lựa phương pháp nào, bác sĩ cần xem xét và đánh giá kỹ lưỡng để đưa ra chỉ định phù hợp.

Theo Thi Trân - VnExpress