Hương tràm Tây Bắc

(SK&MT) - Bỏ đống sắn đang băm dở, người đàn ông (vốn là khách của nhà tôi – một ảnh viện – cách đây 6 năm) lên tiếng gọi con rồi thoăn thoắt đẩy thuyền về phía tôi, hối: “Lên đi em! Không ngại !”.

Tôi líu ríu bước lên, dọn một chỗ ngồi thật chắc, ngẩn nhìn cô bé chưa đầy 2 tuổi di chuyển, nghịch ngợm, làm xiếc giữa lòng thuyền.

– Con khoai, con ráy cô ạ. Tám tháng nó đã đi vững, không ăn miếng cháo nào và chưa hề ốm nặng, chỉ sụt sịt vài hôm rồi tự khỏi.

Đưa cho bé mấy chiếc bánh gạo – phần ăn sáng lười biếng – trong túi áo khoác, nhìn đôi mắt sáng rỡ, bàn tay thoáng chút ngập ngừng nhưng vẫn tin cậy đưa bánh lại cho tôi bóc hộ, và… không nhịn được cười.

Quên bẵng cái đầu vẫn còn biêng biêng do cúm, quên bẵng những rụt rè ban đầu, ngẩng thật cao cái cổ, tôi nghe hương tràm xộc vào mũi, tràn theo nhịp thở, lan đến tận đầu ngón tay.

Tự hỏi: Vì sao một cô gái sinh ra và lớn lên ở miệt rừng này, vốn tự hào là thông thạo từng gốc cây bụi cỏ cho dù mới mọc mà cho đến tận giờ mới được thả mình vào không gian này, sống những giây phút này?

Tự hỏi: Có bao nhiêu người đã được như tôi bây giờ, trầm mình vào nơi giao hòa giữa trời, đất và nước, trong lặng thầm, yên tĩnh, chỉ có tiếng nhịp chèo khẽ khoát, tiếng mớn nước ì oạp và tiếng xào xạc của lá tràm hiện diện?

Giật mình ngoảnh lại, hóa ra anh chủ thuyền đã tắt máy và điều khiển chèo chân tự khi nào.

Thuyền trôi thật chậm, có lúc phải lấy tay đẩy để mũi thuyền không chạm phải và chà xước thân tràm ken dày.
Cô bé cũng im lặng, nhìn tôi bằng cái nhìn không chớp mắt giữa mỗi lần ăn.

Không gian đặc sánh. Cảm giác như sờ thấy, cầm nắm và nếm được vị găn gắt của hương tràm nơi đầu lưỡi.

Thuyền lách thật khéo giữa những thân cây tươi rói vì nước ngập. Vừa ghé mũi thuyền thật sát cho tôi hái một bông hoa sà trên mặt nước, anh chủ thuyền vừa giảng giải:

– Nó là giống tràm Úc cô ạ. Khi xưa, mỗi mùa nước cạn, đất dưới chân các hòn đảo phần bị xói mòn, phần bị cây mai dương xâm lấn, khi nước lớn lại ngập lút, chẳng loại cây nào có thể sống nổi.

– Bây giờ, cô xem, tràm giữ đất cho các hòn đảo không bị sụt lún, tràm là nơi trú ngụ, sinh sản cho nhiều loài cá, tôm, chim chóc, tràm đã là nguồn thu vững bền cho vùng đất bán ngập này rồi.

Tôi chả nghe được gì nhiều, chỉ lọt tai được bằng ấy chữ từ anh.

Nhìn những đàn cò cứ thản nhiên bay, đậu không cần biết tới sự có mặt của con người, nghe tiếng cá quẫy lóc bóc, ngửa mặt nhìn những tổ chim san sát trên đầu, bất giác thấy mình biến thành cậu bé An trong “Đất rừng phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi.

Rồi lẩn thẩn: “Cây tràm ngập mặn và cây tràm ngập ngọt này khác nhau nhiều không nhỉ?”

Thuyền lách ra khỏi rừng thân.
Máy nổ giòn giã.
Gió táp vào mặt mát ngọt.
Anh chủ điệu nghệ bẻ lái, hào phóng đưa tôi thăm khắp những khoảnh tràm còn lại.

Mênh mông nước.
Ngăn ngắt trời .
San sát những hòn đảo toàn tràm, toàn hoa.
Những thuyền câu, thuyền lưới, thuyền rọ tôm… thảng hoặc lại qua.
Những tiếng chào: “Ê! Ê!” như hét vọng qua tiếng máy.

Và cô bé, bắt đầu khanh khách cười và vỗ hai bàn tay bé nhỏ lem luốc vào nhau một cách thích thú mỗi khi mũi thuyền của cha đè vào sóng cả.

Tiếng anh hòa trong tiếng gió:

– Lần sau muốn chụp thì ới anh, anh đưa ra, đừng cố vớn ra mép nước mà giơ máy ảnh lên như thế, có biết bơi không mà liều?

Anh thành thạo tắt máy, ghìm chèo, đưa tôi vào bờ.

Chia tay hai bố con, tôi hôn vào đôi má bừng đỏ, xoa hai bàn chân lấm lem, nhỏ tí mà vững chãi của cô chủ nhỏ, chợt nhận ra mẹ thiên nhiên đã công bằng biết bao khi ban phát sức khỏe, sự trong sáng và trao cho họ – những người con vì mưu sinh mà phải sống ở nơi xa trung tâm, những trái tim thuần khiết yêu thương.

– Bai bai cô! Bai bai cô!

Hai bàn tay, một nhỏ xíu và một gân guốc giơ lên, vẫy vẫy.

Bất chợt, tôi ngẩn ngơ nhớ, có người bạn đã chế tôi một cách đáng yêu thế này: “Không biết bơi thì khi đi biển đứng một chỗ thôi, đừng có mà nhún nhảy mãi như thế, buồn cười!”

Tôi ra về, say say hương tràm, mê mê lời hát :
“Anh thả gì trong gió, trong mây
Để sớm nay trên Vàm Cỏ Tây
Hương tràm e ấp trong vòm lá
Mà
Khắp trời mây, hương tỏa bay…” (*)

HÀ NGỌC

(*): Lời bài hát Đi trong hương tràm của nhạc sỹ Thuận Yến.