Lo ngại về làn sóng bùng phát lần 2 của dịch bệnh Covid-19

Đợt bùng phát lần thứ 2 có thể tàn phá tồi tệ hơn lần đầu tiên, khi mà tính đến ngày 20/4, dịch Covid-19 đã khiến ít nhất 2,4 triệu người trên thế giới mắc bệnh và gần 170.000 người tử vong, hoặc cũng có thể ít nghiêm trọng hơn lần một nếu mức độ miễn dịch đã cao hơn.

Đợt bùng phát đầu tiên của dịch Covid-19 còn chưa qua đi thì các nhà khoa học đã bắt đầu lo ngại về làn sóng bùng phát lần 2 của dịch bệnh này.

Tuy nhiên, chúng ta khó có thể tiên tri để nhìn trước tương lai ngoài những suy đoán và bởi một thực tế nữa là, SARS-CoV-2 là một chủng virus mới, do đó, vẫn còn rất nhiều bí ẩn về virus này mà các nhà khoa học chưa thể khám phá ra.

Liệu những người đã hồi phục sau khi mắc Covid-19 có khả năng miễn dịch hay không? Sự miễn dịch này kéo dài trong bao lâu? Liệu virus SARS-CoV-2 có giống virus cúm và bệnh cảm lạnh thông thường hay không, khi mà chỉ đạt đỉnh vào mùa lạnh và giảm dần vào mùa nóng? Hay còn có khả năng lây nhiễm đáng sợ nào khác chưa được phát hiện ở loại virus nguy hiểm này bất kể thời tiết như thế nào?

Có vô số câu hỏi về virus SARS-CoV-2 mà giới khoa học chưa trả lời được. Cho đến khi có vaccine chữa trị, "thật không may là chúng ta có thể sẽ phải chứng kiến làn sóng bùng phát dịch bệnh lần thứ hai hoặc thậm chí lần thứ ba", Peter Marks, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đánh giá Sinh học thuộc Hiệp hội Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ nhận định.

Câu hỏi đầu tiên mà các bác sĩ đặt ra là liệu ai đó có khả năng miễn dịch với virus SARS-CoV-2 hay không và nếu có thì điều đó kéo dài bao lâu. Chẳng hạn như những người bị quai bị sẽ có miễn dịch suốt đời với loại bệnh này. Các kiểu cảm lạnh thông thường do các chủng virus corona khác gây nên sẽ có miễn dịch giảm dần trong vòng 1 năm.

Dịch Covid-19 là một bệnh dịch mới nên hiện vẫn chưa có dữ liệu rõ ràng về những người đã hồi phục sau khi mắc bệnh. Tuy nhiên, với một số tương đồng giống như dịch SARS và MERS thì một số người mắc Covid-19 có thể có một vài khả năng miễn dịch nào đó.

Tuy nhiên tỷ lệ dân số miễn dịch là không thể biết bởi các quốc gia vẫn chưa thể hoàn thành xét nghiệm diện rộng. Ngoài ra, nếu miễn dịch không kéo dài suốt đời khi chúng ta vẫn có thể mắc Covid-19 nhiều hơn 1 lần và rất khó để xác định các nạn nhân mới của dịch bệnh này.

`Một câu hỏi nữa để các nhà khoa học xác định về các làn sóng bùng phát tiếp theo của dịch Covid-19 là liệu virus SARS-CoV-2 có biến mất khi mùa hè đến hay không. Trong trường hợp dịch Covid-19 bùng phát theo mùa, các mô hình dự đoán đã chỉ ra rằng dịch bệnh này có thể giống như cúm, tức là xảy ra từ tháng 10 – tháng 5 năm sau, đạt đỉnh vào tháng 10 và tháng 11.

Các chuyên gia cho rằng nếu dịch Covid-19 quay trở lại hàng năm giống như cúm mùa thì hệ thống y tế của các quốc gia sẽ trở nên quá tải khi phải cùng lúc đối phó với cúm mùa đông và dịch Covid-19.

Để ngăn chặn viễn cảnh này, việc xét nghiệm diện rộng cần phải sẵn sàng thực hiện và quá trình theo dõi tiếp xúc phải được tiến hành nghiêm ngặt để phát hiện những người đã mắc bệnh và cách ly họ ít nhất 14 ngày.

Các chuyên gia cho rằng chúng ta có thể đóng vai trò quan trọng để ngăn chặn cả về quy mô lẫn mức độ nghiêm trọng của những làn sóng bùng phát tiếp theo của dịch Covid-19. Cụ thể, mọi người cần phải tiếp tục thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp ngăn ngừa dịch bệnh hiện nay, chẳng hạn như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang ở nơi công cộng và duy trì giãn cách xã hội.

Ngoài ra, hệ thống giám sát chặt chẽ và khả năng sẵn sàng xét nghiệm diện rộng cũng là những yếu tố quan trọng để hạn chế mức độ của làn sóng dịch bệnh lần thứ 2 so với lần đầu.

Một số quốc gia, khu vực trên thế giới đàng dần mở cửa trở lại các trường học, trong khi những nơi khác thì phân bổ lại thời gian học để tránh tình trạng tất cả học sinh đến trường cùng một lúc. Biện pháp tương tự cũng được thực hiện ở các cơ quan và thậm chí một số nơi làm việc còn cho phép nhân viên có thể làm việc từ nhà. Bên cạnh đó, một số địa phương thực hiện các biện pháp bảo vệ người cao tuổi bằng cách hạn chế tối đa nguy cơ họ tiếp xúc với những người mắc bệnh. Một số quốc gia khác thì các nhà chức trách tạo ra những cuốn "hộ chiếu" cho các công dân miễn dịch dựa trên hệ thống cơ sở dữ liệu để những người này được phép quay trở lại cuộc sống bình thường.

Theo các chuyên gia, sự thận trọng là yếu tố then chốt. "Không ai có thể nói trước được khi nào không còn nguy cơ nữa", William Hanage, giáo sư về dịch tễ tại Trường Y tế công cộng Chan thuộc Đại học Harvard cho biết. "Dịch Covid-19 rất dễ lan rộng và có thời gian ủ bệnh đủ lâu để tăng từ 100 ca đã được xác nhận trong 1 tuần lên 65.000 ca chỉ trong 1 vài tuần sau đó. Chỉ cần 1 sự sơ suất là chúng ta sẽ thấy sự gia tăng trở lại", chuyên gia William Hanage đánh giá.

Ngoài ra, việc ngày càng có nhiều quốc gia chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng các ca mắc Covid-19 nhập khẩu cũng làm dấy lên lo ngại về làn sóng bùng phát dịch bệnh lần thứ hai và đặt ra thách thức với các nhà chức trách trong việc xác định khi nào sẽ chấm dứt các quy định hạn chế đi lại hiện nay. "Tôi cho rằng việc vạch ra tiến trình này sẽ rất thách thức. Không quốc gia nào muốn mở cửa trở lại quá sớm bởi họ có thể trở thành những quốc gia đầu tiên chứng kiến làn sóng bùng phát dịch bệnh lần thứ hai trên quy mô lớn", Ben Cowling, giáo sư tại Trường Y tế Cộng đồng tại Đại học Hong Kong nhận định. "Theo tôi, thậm chí cả khi một số quốc gia đã vượt qua làn sóng bùng phát dịch bệnh lần đầu tiên thì họ cũng sẽ đối mặt với thách thức từ những quốc gia đang trải qua đợt bùng phát lần đầu hoặc lần thứ 2, một tình cảnh hiện đang diễn ra ở Trung Quốc", Cowling cho biết.

Chuyên gia này cũng cảnh báo rằng những bài học từ Hong Kong (Trung Quốc), Singapore và một số quốc gia châu Á khác đã cho chúng ta thấy những ca Covid-19 nhập khẩu thực sự có thể tạo nên những vấn đề lớn về việc kiểm soát dịch bệnh.

Singapore từng nhận được nhiều khen ngợi vì đã can thiệp sớm từ tháng 1/2020, dẫn đến số ca Covid-19 luôn ở mức ổn định. Tuy nhiên, với hơn 6.500 ca mắc Covid-19 tính đến ngày 20/4, Singapore là ổ dịch lớn nhất Đông Nam Á sau khi trải qua sự gia tăng đột ngột các ca mắc Covid-19 gần đây.

Linh Đức