Sử dụng MODIS để lập bản đồ các điểm nóng đốt rơm rạ ngoài trời, đánh giá sơ bộ nồng độ bụi mịn PM 2.5 tại Việt Nam
Tại Việt Nam, ảnh MODIS được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp như lập bản đồ phân bố không gian ruộng lúa hoặc các loại hình sử dụng đất khác; đánh giá nhanh những thay đổi về nguồn nước, độ mặn và thiệt hại về đất nông nghiệp do lũ lụt; phân tích các diện tích trồng lúa bị ảnh hưởng bởi độ mặn và lũ lụt.
![]() |
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng MODIS để lập bản đồ mô hình canh tác ở Việt Nam. |
Trong khuôn khổ dự án hợp tác với Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE), nhóm chuyên gia từ Trung tâm Sinh thái nông nghiệp (CARES) thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam (VNUA); Trung tâm Quan trắc Môi trường miền Bắc (NCEM) thuộc Cục Kiểm soát Ô nhiễm Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường; và Trung tâm Phát triển cộng đồng (CDC3) đã sử dụng dữ liệu viễn thám kết hợp với dữ liệu thứ cấp có sẵn như bản đồ sử dụng đất quốc gia, dữ liệu khí tượng và dữ liệu chất lượng không khí từ các trạm quan trắc trên mặt đất trong giai đoạn 2012-2022 để đánh giá các rủi ro môi trường. Các công trình nhằm xác định các điểm nóng về đốt ngoài trời hàng năm trên toàn quốc, cô lập các điểm nóng do đốt ngoài trời các phụ phẩm nông nghiệp và tiến hành đánh giá sơ bộ nồng độ và sự phân bố nồng độ bụi mịn PM2.5 và các hoạt động đốt ngoài trời trong nông nghiệp.
Nhóm nghiên cứu đã xử lý tất cả các nguồn dữ liệu vệ tinh và xác thực các điểm truy cập. Cho đến nay, nhóm đã xây dựng được bản đồ sử dụng đất, bản đồ điểm nóng đốt nương rẫy tại Việt Nam năm 2012, 2016 và 2020; bản đồ điểm nóng đốt nương rẫy theo vùng; bản đồ diện tích đốt nương rẫy theo điểm nóng tại các vùng sinh thái năm 2012-2021; bản đồ đốt nương rẫy phụ phẩm nông nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long và Đồng bằng sông Hồng năm 2012 và 2021; và bản đồ phân bố nồng độ bụi PM2.5 trung bình hàng tháng năm 2021.
Nhóm đã xác định được rằng phần lớn diện tích đốt nương rẫy trong nông nghiệp xảy ra trên đất lúa nước, đặc biệt là ở khu vực phía tây Đồng bằng sông Cửu Long. Nhóm lưu ý rằng dữ liệu MODIS và VIIRS cung cấp thông tin tương đối tốt về vị trí đốt nương rẫy trên các cánh đồng lúa có diện tích ít nhất là 2.500 m2. Tuy nhiên, việc xác định diện tích đốt nương rẫy ở Đồng bằng sông Hồng khó khăn hơn vì các cánh đồng trồng lúa nhỏ và bị chia cắt, thường chỉ có diện tích 360-2.500m2. Một phát hiện khác là việc chỉ sử dụng MODIS không thể xác định được các vùng đang đốt ngoài trời do sự khác biệt về thời gian chụp (10:30 sáng và 1:30 chiều), vì thời gian đốt rơm rạ trong ngày thay đổi tùy theo từng hộ gia đình.
Thách thức lớn nhất của nhóm nghiên cứu là thiếu nguồn dữ liệu. Vẫn còn thiếu các mô hình tuyên truyền về ô nhiễm không khí tốt và dữ liệu trạm mặt đất về đo các chỉ số chất lượng không khí tại Việt Nam.
![]() |
![]() |
Bản đồ phân bố các khu vực đốt mở ngoài trời trong nông nghiệp. |
Để lập bản đồ các khu vực cháy, nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu MODIS và VIIRS thông qua Hệ thống thông tin cháy cho quản lý tài nguyên (FIRMS) và các sản phẩm MCD64A1 do NASA cung cấp, tạo ra cả bản đồ các điểm nóng cháy ngoài trời và các khu vực bị cháy năm 2012, 2016 và 2021.
Sau rất nhiều nỗ lực dành cho việc xử lý tất cả các nguồn dữ liệu vệ tinh và xác thực các điểm truy cập để hoàn thành các công việc này, nhóm nghiên cứu ban đầu đã hoàn thành lịch trình thu hoạch cho miền bắc Việt Nam để xác định thời điểm có thể đốt rơm rạ. Họ đã phân tích và lập bản đồ các vùng cháy đang hoạt động để tìm ra các khu vực xảy ra cháy do đốt các sản phẩm phụ từ nông nghiệp. Nhóm nghiên cứu cũng đã phân tích các mô hình cháy đang hoạt động liên quan đến các phép đo chất lượng không khí hàng ngày và kết hợp dữ liệu thời tiết với dữ liệu ô nhiễm không khí từ vệ tinh để phân tán ô nhiễm không khí và xác định các điểm nóng để lập bản đồ các mô hình cháy đang hoạt động.
Việc thiết kế và triển khai dự án này đã được thực hiện thông qua nỗ lực hợp tác với Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) và Liên minh Toàn cầu về Sức khỏe và Ô nhiễm (GAHP); và được tài trợ bằng nguồn viện trợ của Chính phủ Anh.
GAHP được thành lập vào năm 2012, gồm hơn 60 thành viên từ các tổ chức và quốc gia trên toàn thế giới, với mục tiêu giảm tỷ lệ tử vong và bệnh tật do ô nhiễm môi trường trên diện rộng ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC).
VACNE được thành lập cách đây 35 năm và hiện có 127 thành viên, với nhiệm vụ chính là tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức và kiến thức của người dân địa phương, và huy động mọi người thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường.
UK Aid chuyên hỗ trợ các tổ chức xã hội dân sự (CSO) vừa và nhỏ, hướng tới mục tiêu giảm nghèo bền vững và thực hiện các mục tiêu toàn cầu của Liên Hợp Quốc.
Các tin khác

Sạt lở ở An Giang làm 10 căn nhà của người dân bị sụp xuống sông

Trà Vinh công bố tình huống khẩn cấp sự cố sạt lở đê bao ở huyện Càng Long

Thấp thỏm, lo âu trước sạt lở ở vùng ĐBSCL

Yên Bái: Đẩy mạnh phát triển ứng dụng công nghệ sinh học trong lĩnh vực bảo vệ môi trường

Thanh Hóa: Lập đoàn kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản

Công ty cổ phần Dệt công nghiệp Hà Nội xả khí thải ra môi trường

Ngày 10/2: Hà Nội là thành phố ô nhiễm thứ 4 thế giới

Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ: Tổng kết công tác quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường năm 2024

Hà Nội nỗ lực cải thiện chất lượng môi trường không khí và xử lý rác thải
Đọc nhiều

Thỏa thuận hợp tác bị hủy vẫn được tòa sơ thẩm công nhận có giá trị liệu có đúng luật?

Ông Trần Duy Đông làm Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ mới

Bệnh viện Quân y 121, Quân khu 9 gặp mặt các cơ quan báo chí nhân ngày báo chí cách mạng Việt Nam

Bệnh viện Quân y 121 (Quân khu 9): Miễn tiền công khám bệnh và một phần chi phí xét nghiệm

Quảng Hưng (Quảng Bình): Lợi dụng xây dựng nghĩa trang để khai thác khoáng sản trái phép - Thủ đoạn tinh vi gây nguy hại môi trường

Cần Thơ ghi nhận 41 vụ sạt lở trong 7 tháng đầu năm, thiệt hại trên 9 tỷ đồng

Cần một cuộc “tổng rà soát” toàn diện

Những tháng đầu năm, Cần Thơ liên tiếp sạt lở bờ sông

Trà Vinh tiếp tục công bố tình huống khẩn cấp sụp lún, sạt lở

Cần Thơ: Tổng kết Dự án “Các Trung tâm Đổi mới sáng tạo xanh”

Công ty cổ phần bê tông 620 Châu Thới: Năng động, tiêu biểu trong lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng ngành giao thông vận tải

Hậu Giang: Tạo nền tảng cho vùng lúa chất lượng cao, thân thiện với môi trường

Thúc đẩy tín dụng cho ngành hàng nông sản chủ lực, đưa Đồng bằng sông Cửu Long phát triển nhanh, bền vững

Sản xuất lúa theo đề án 1 triệu hecta - Trách nhiệm với môi trường và xã hội

Cần giám sát, quản lý chặt chẽ việc chăm sóc cây xanh ở Cần Thơ

Phát triển năng lượng tái tạo để Việt Nam phát triển bền vững

Năng lượng tái tạo – nguồn năng lượng cho phát triển bền vững

Công an Phường Vĩnh Yên tiêu hủy hơn 500kg mỡ lợn bẩn giữa tâm dịch tả lợn

Thu giữ 13 tấn chân gà ngâm hóa chất

Tuyên Quang: Hai cơ sở giò chả dùng hàn the, chủ cơ sở bị khởi tố

Về vụ dùng dầu ăn chăn nuôi để chế biến thành dầu ăn cho người

Đắk Lắk: 12 cá thể động vật hoang dã quý hiếm được tái thả về với đại ngàn Tây Nguyên

Trách nhiệm giữ gìn hệ sinh thái và bảo tồn Sếu đầu đỏ

Những sứ giả Sếu đầu đỏ được đưa về vườn Quốc gia Tràm Chim - Đồng Tháp

Đồng Tháp với mục tiêu phục hồi và phát triển Sếu đầu đỏ

Giải bài toán phát triển điện sạch

Chuyển đổi năng lượng tái tạo: Sự cần thiết để đảm bảo môi trường sống cho tương lai

Fleet Space Technologies tìm khoáng sản cho tương lai năng lượng sạch

Dùng cát biển đã được rửa sạch để làm đường cao tốc – Tại sao không ?
Nổi bật

Đảng bộ các cơ quan Đảng tỉnh Phú Thọ: Phát huy vai trò hạt nhân chính trị, là trung tâm đoàn kết, sáng tạo, dám nghĩ dám làm

Phẫu thuật thành công một phụ nữ ở Cần Thơ bị đạn lạc trúng đầu khi đang làm vườn

Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập LLVT Cần Thơ và đón nhận Huân chương hạng Nhì

Xã Bình Xuyên (Phú Thọ): Hành trình mới với khát vọng phát triển toàn diện

Công an Phường Vĩnh Yên tiêu hủy hơn 500kg mỡ lợn bẩn giữa tâm dịch tả lợn

Hơn 30 chuyên gia từ Mỹ và Anh khám từ thiện cho bệnh nhân nghèo

TTYT huyện Yên Lạc: Đẩy mạnh cải cách hành chính hướng tới sự hài lòng người bệnh

Bệnh viện C Thái Nguyên: Nghiên cứu và ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong công tác khám, chữa bệnh

Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Thái Nguyên nỗ lực vượt mọi khó khăn trong khám và điều trị bệnh

Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên: Nơi người bệnh gửi gắm niềm tin

Bệnh viện A Thái Nguyên: Nỗ lực, cống hiến, vì sức khỏe nhân dân

Trung tâm y tế huyện Đồng Hỷ: Nâng cao chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân

Trung tâm Y tế Chợ Đồn (Bắc Kạn): Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh
