Triển khai Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

Căn cứ chủ trương của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “Thực hiện đánh giá, phân hạng về môi trường hàng năm đối với các ngành, địa phương” nêu tại Nghị quyết số 24/NQ-TW ngày 06/3/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XI về Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường và tình hình triển khai thực tế, Tổng cục Môi trường đã tham mưu Bộ trình Chính phủ để trình Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14, trong đó đã đưa ra quy định mang tính nguyên tắc, tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện công tác đánh giá kết quả bảo vệ môi trường tại khoản 5 Điều 118 của Luật: “Bộ trưởng Bộ TN&MT hướng dẫn, tổ chức đánh giá kết quả công tác bảo vệ môi trường của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh”.

Chung tay làm sạch môi trường sinh sống

Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được cấu trúc thành hai nhóm: Đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ về bảo vệ môi trường, được thực hiện thông qua việc tự đánh giá của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (viết tắt là địa phương); Đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống, được thực hiện thông qua phối hợp với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (TWMTTQ) Việt Nam. Từ năm 2020 áp dụng chính thức Bộ chỉ số để đánh giá kết quả bảo vệ môi trường của các địa phương trên phạm vi cả nước.

Trên cơ sở hồ sơ của toàn bộ 63 tỉnh/thành phố và kết quả điều tra xã hội học gửi về, Tổng cục Môi trường đã tổ chức rà soát, thẩm tra ban đầu kết quả tự đánh giá của các địa phương, kết quả điều tra xã hội học và căn cứ phương pháp tính điểm được quy định trong Bộ chỉ số để xác định sơ bộ kết quả tính điểm đối với từng chỉ số thành phần, tổng điểm đánh giá kết quả bảo vệ môi trường năm 2020 của 63 địa phương.

Việc hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc triển khai thực hiện tại các địa phương; tổ chức điều tra xã hội học đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống được triển khai nghiêm túc, quyết liệt. Các kết quả cụ thể như sau:

Hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc các địa phương triển khai

Ngay sau khi Quyết định số 2782/QĐ-BTNMT được ban hành, Tổng cục Môi trường đã trình Lãnh đạo Bộ ban hành Công văn số 6306/BTNMT-TCMT ngày 28/11/2019 gửi Ủy ban nhân dân (UBND) các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc triển khai Bộ chỉ số. Trong đó, đã ban hành kèm theo tài liệu hướng dẫn tính toán, tự đánh giá kết quả bảo vệ môi trường của các địa phương đối với 26 chỉ số thành phần nhóm I của Bộ chỉ số, đồng thời đề nghị UBND giao Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) là đơn vị đầu mối để tổ chức triển khai thực hiện của địa phương.

Năm 2020, Tổng cục Môi trường đã tổ chức các đoàn khảo sát làm việc với Sở TN&MT và các Sở, ngành liên quan của một số địa phương đại diện cho 03 miền (Cao Bằng, Bắc Kạn, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương, Ninh Bình, Thanh Hóa, Phú Yên, Khánh Hòa, Đăk Lăk, Lâm Đồng, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bến Tre, Cần Thơ, Kiên Giang, Cà Mau) để nắm bắt tình hình tổ chức triển khai, hướng dẫn kỹ thuật, trao đổi, giải đáp những vướng mắc trong quá trình thực hiện Quyết định số 2782/QĐ-BTNMT.

Qua khảo sát và làm việc trực tiếp cho thấy hầu hết các địa phương đều đã chỉ đạo Sở TN&MT đầu mối, phối hợp với các Sở, ngành liên quan, UBND cấp huyện tổ chức triển khai thực hiện rà soát, thu thập các tài liệu, số liệu thống kê, một số địa phương còn thuê đơn vị tư vấn độc lập để triển khai thực hiện hoặc tổ chức tập huấn cho các cán bộ đầu mối của các sở ngành liên quan như Quảng Ninh, Thanh Hóa…để phục vụ việc tự đánh giá kết quả thực hiện Bộ chỉ số của địa phương.

Trên cơ sở nắm bắt tình hình tổ chức triển khai tự đánh giá kết quả thực hiện Bộ chỉ số năm 2020 của các địa phương, Tổng cục Môi trường đã trình Bộ ban hành Công văn số 182/BTNMT-TCMT ngày 14/01/2021 về việc đôn đốc, hướng dẫn các địa phương thực hiện Bộ chỉ số năm 2020. Trong đó đề nghị UBND các tỉnh/thành phố tổng hợp, hoàn thiện hồ sơ tự đánh giá kết quả thực hiện Bộ chỉ số năm 2020 của địa phương mình theo đúng tài liệu hướng dẫn, gửi về Bộ TN&MT trước ngày 15/2/2021 như quy định tại Quyết định số 2782/QĐ-BTNMT.

Tổng cục Môi trường đã chủ động liên hệ, đôn đốc Sở TN&MT gửi hồ sơ tự đánh giá kết quả thực hiện Bộ chỉ số năm 2020 của địa phương mình về Bộ đúng hạn. Tính đến ngày 30/3/2021, có 63/63 địa phương gửi báo cáo tự đánh giá kèm theo các biểu mẫu liên quan về Bộ TN&MT. Qua quá trình rà soát sơ bộ hồ sơ các địa phương gửi về nhìn chung hầu hết các địa phương đã cơ bản thực hiện đúng theo hướng dẫn của Bộ TN&MT. Tuy nhiên, còn nhiều địa phương ký gửi văn bản đề nghị thẩm định chưa đúng thẩm quyền; một số chỉ số thành phần còn thiếu biểu mẫu, số liệu chi tiết đã được hướng dẫn; kết quả tự đánh giá của một số chỉ số thành phần còn có sự khác nhau, chênh lệch nhiều so với kết quả được đề cập trong các báo cáo liên quan đã gửi Bộ. Do đó, để tạo điều kiện cho các địa phương hoàn thiện hồ sơ tự đánh giá kết quả thực hiện Bộ chỉ số, Tổng cục Môi trường đã tham mưu Bộ ban hành Công văn số 3297/BTNMT-TCMT ngày 16/6/2021 đề nghị UBND các tỉnh bổ sung hồ sơ tự đánh giá kết quả thực hiện các chỉ số nhóm I Bộ chỉ số năm 2020.

Tính đến ngày 30/7/2021, Tổng cục Môi trường đã nhận được đầy đủ hồ sơ bổ sung bảo đảm hợp lệ, theo đúng thông tin, biểu mẫu hướng dẫn của toàn bộ 63/63 địa phương.

Tổ chức điều tra xã hội học đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống

Tại Quyết định số 2782/QĐ-BTNMT, Bộ TN&MT đã đề nghị Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam chủ trì, hướng dẫn Ủy ban MTTQ các cấp tổ chức thực hiện điều tra xã hội học đối với các địa phương trên phạm vi cả nước. Do đó, Tổng cục Môi trường đã trình Bộ ban hành Công văn số 3465/BTNMT-TCMT ngày 30/6/2020 đề nghị Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phối hợp tổ chức điều tra xã hội học năm 2020 tại các địa phương trên phạm vi toàn quốc.

Trên cơ sở này, Ban Tuyên giáo Cơ quan Trung ương MTTQ Việt Nam (đơn vị được giao đầu mối thực hiện của Ủy ban TW MTTQ Việt Nam) đã phối hợp với chuyên gia điều tra xã hội học (của Viện Điều tra dư luận xã hội, Ban Tuyên giáo Trung ương) và các đơn vị liên quan hoàn thiện mẫu Phiếu, phương pháp điều tra xã hội học đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống.

Ngày 22/10/2020, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam ban hành Công văn số 2145/MTTW-BTT gửi Ủy ban MTTQ Việt Nam 63 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị tổ chức điều tra XHH năm 2020 ở địa phương.

Để nâng cao hiệu quả thực hiện nội dung này, Tổng cục Môi trường đã phối hợp với Vụ Kế hoạch – Tài chính, Bộ TN&MT và đơn vị đầu mối của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tham mưu, đưa nội dung “Phối hợp tổ chức đánh giá và công bố mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống, đánh giá kết quả bảo vệ môi trường hàng năm đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương” trong Chương trình phối hợp số 05/CTrPH-MTTW-BTNMT ngày 12/01/2021 về thực hiện nhiệm vụ trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường giai đoạn 2021-2025 giữa Bộ TN&MT và Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Ngày 08/3/2021, Bộ đã có Công văn số 1052/BTNMT-TCMT gửi Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đề nghị quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn việc triển khai thực hiện điều tra xã hội học đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống năm 2020 đối với các địa phương trên phạm vi cả nước.

Thực hiện Chương trình phối hợp số 05/CTrPH-MTTW-BTNMT và theo đề nghị của Bộ TN&MT tại Công văn số 1052/BTNMT-TCMT nêu trên, ngày 16/3/2021, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã có Công văn số 45/MTTW-BTT gửi Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương đôn đốc việc thực hiện và gửi kết quả Phiếu điều tra xã hội học.

Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh đã lựa chọn địa bàn, đối tượng điều tra và tổ chức hướng dẫn, triển khai việc phát phiếu, thu phiếu điều tra theo thành phần, tỷ lệ quy định tại tài liệu hướng dẫn; Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện, Ban công tác Mặt trận khu dân cư phối hợp tổ chức điều tra theo chỉ đạo, hướng dẫn của cấp trên trực tiếp. Đồng thời, Ban Tuyên giáo, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã phối hợp với Tổng cục Môi trường tiến hành kiểm tra, giám sát trực tiếp việc tổ chức điều tra xã hội học của Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh: Thanh Hóa, Quảng Ninh, Bình Dương, Đồng Nai và Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngày 30/4/2021, Ban Tuyên giáo, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã gửi Tổng cục Môi trường báo cáo tổng hợp xử lý số liệu, kết quả điều tra xã hội học đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống năm 2020 kèm theo Phiếu điều tra đối với toàn bộ 63 tỉnh/thành phố.

Nhị Giang