Bí ẩn về sự biến mất của chủng Delta ở Nhật: Có thể virus đã 'tự tuyệt chủng'

(SK&MT) - Thế giới đang chứng kiến hai thái cực khác nhau liên quan đến đại dịch COVID-19. Trong khi châu Âu bùng phát mạnh, Nhật Bản có số ca nhiễm thấp bất ngờ.

Nó cho thấy hai điều: vắc xin có hiệu quả, nhưng một mình vắc xin không thể ngăn được đại dịch. Dữ liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy ca tử vong ở châu Âu tăng 5% trong tuần lễ trung tuần tháng 11, là khu vực duy nhất trên thế giới có ca tử vong tăng.

Bí ẩn sự biến mất của virus Delta ở Nhật

Đợt dịch dần biến mất có thể do nhiều nguyên nhân, như tỉ lệ tiêm vaccine cao, đại đa số người dân Nhật Bản đeo khẩu trang và các yếu tố khác.

Các học giả nhận xét con số dưới 200 là vô cùng thấp, kể cả tỉ lệ tiêm ngừa cao (75,7% dân số), giãn cách xã hội tốt, thói quen đeo khẩu trang... cũng không giải thích được.

Theo báo Japan Times, mới đây một nhóm các nhà nghiên cứu do giáo sư Ituro Inoue thuộc Viện Di truyền quốc gia Nhật đưa ra một giả thuyết khá táo bạo: chủng Delta ở Nhật đã "tự tuyệt chủng" trong quá trình lây lan và đột biến.

Ituro Inoue, một nhà di truyền học đến từ Viện Di truyền Quốc gia, cho rằng biến thể Delta đã loại bỏ khác biến thể khác và cuối cùng tự diệt chính nó.

Số ca nhiễm Covid-19 ở Nhật Bản hiện chỉ còn vài trăm ca mỗi ngày.

Giáo sư Inoue và các cộng sự nghiên cứu về đột biến của virus SARS-CoV-2, nhận thấy biến thể Delta ở Nhật Bản có thể đã tích lũy quá nhiều đột biến, khiến protein phi cấu trúc có chức năng sửa lỗi di truyền mang tên nsp14 bị vô hiệu. Điều này khiến virus dần mất đi chức năng tự sửa lỗi gene và cuối cùng là tự diệt.

Nghiên cứu của giáo sư Inoue và các cộng sự dựa trên các biến thể Delta thu thập từ tháng 6 tới tháng 10 năm nay.

Nhóm nghiên cứu phát hiện biến thể Delta ít đa dạng di truyền hơn biến thể Alpha. Protein nsp14 của nhiều mẫu virus SARS-CoV-2 đã qua nhiều lần đột biến ở vị trí A394V, liên quan đến vấn đề sửa lỗi gene.

“Chúng tôi rất bất ngờ với phát hiện mới này”, giáo sư Inoue nói trên tờ Japan Times. “Biến thể Delta ở Nhật Bản đã đánh bại các biến thể khác, nhưng khi đột biến ngày càng xảy ra nhiều hơn, virus trở thành phiên bản lỗi và không còn có thể tự nhân bản”.

Giáo sư Inoue và các cộng sự dự kiến sẽ công bố chi tiết nghiên cứu vào cuối tháng 11.

Tuy vậy, giáo sư Inoue cảnh báo Nhật không vì thế mà "miễn nhiễm" trước các làn sóng dịch tiếp theo (nếu có). "Chúng ta ổn vì chủng Delta ngăn không cho các chủng virus khác xâm nhập. Nhưng giờ không còn gì ngăn chúng được nữa, chỉ vắc xin không đủ giải quyết vấn đề. Tôi cho rằng các biện pháp kiểm soát nhập cảnh bây giờ là rất quan trọng" - vị chuyên gia đánh giá.

Châu Âu trở lại giãn cách

Ngược lại với Nhật Bản, các ca nhiễm COVID-19 tăng cao ở nhiều khu vực thuộc châu Âu giữa lúc mùa đông đang đến. Khoảng 60% dân số Tây Âu đã tiêm ngừa đầy đủ, trong khi tỉ lệ ở Đông Âu chỉ bằng một nửa.

Đầu tuần này, Ireland áp dụng lệnh giới nghiêm buổi tối đối với các ngành nghề dịch vụ do ca nhiễm tăng đột biến, bất chấp việc nước này có tỉ lệ tiêm chủng cao (khoảng 75% dân số). Còn ở Bồ Đào Nha (tỉ lệ tiêm 87%), chính quyền đang cân nhắc các biện pháp kiềm chế đợt bùng dịch.

Người biểu tình tụ tập để phản đối các biện pháp hạn chế phòng dịch COVID-19 ở thủ đô Vienna (Áo) ngày 20-11 - Ảnh: REUTERS

Hà Lan còn mệt mỏi hơn, tối thứ sáu (19-11) các cuộc biểu tình ở thành phố Rotterdam phản đối quy định phòng dịch mới đã leo thang thành bạo lực. Đức và Áo cũng căng thẳng, riêng Áo chính thức phong tỏa toàn quốc từ ngày 22-11, chỉ vài ngày sau khi áp các biện pháp hạn chế với người chưa tiêm vắc xin. Mọi thứ có vẻ diễn ra trái ngược với kỳ vọng của các nhà lãnh đạo châu Âu về một cuộc sống bình thường nhờ vắc xin.

"Vắc xin COVID-19 vẫn có khả năng bảo vệ rất tốt, miễn dịch chống lại bệnh nặng và tử vong vẫn duy trì. Nhưng chúng ta biết rằng chủng Delta lây nhiễm mạnh hơn rất nhiều, trong khi ở một số nước châu Âu người dân bắt đầu lơ là các biện pháp phòng ngừa" - ông Charles Bangham, giáo sư miễn dịch học thuộc Đại học Imperial College London, nhận định trên Đài CNN.

Nói cách khác, dù tỉ lệ tiêm ngừa của một quốc gia có cao đến cỡ nào, nếu chỉ dựa vào đó thì không thể ngăn được đại dịch. Bên cạnh đó, giữa tỉ lệ tiêm ngừa 70% và 80% có sự khác biệt rất lớn, vì cứ mỗi phần trăm tăng thêm là gánh nặng lên hệ thống y tế được giảm bớt.

"Vắc xin đang giúp kiểm soát tỉ lệ tử vong. Nhưng chúng ta đang chứng kiến một con virus tiến hóa trở thành bệnh đặc hữu, một số nước bị nặng hơn những nơi khác cũng bởi thiếu các biện pháp kiểm soát" - ông David Heymann, cựu giám đốc bệnh truyền nhiễm của WHO, chia sẻ cùng quan điểm.

Thuỳ Chi