Vì tương lai bền vững, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế

"Chúng ta cần sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai, chứ không phải để khai thác, chiếm đoạt tài nguyên, tiêu dùng vật chất vô hạn độ, hủy hoại môi trường” – đây là một trong năm vấn đề “chúng ta cần” mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ trong bài viết: "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam". Phát triển bền vững, trong đó giải quyết thấu đáo mối quan hệ giữa phát triển và môi trường, chính là một trong những giá trị đích thực của chủ nghĩa xã hội, cũng chính là mục tiêu mà Đảng, Bác Hồ kính yêu và nhân dân ta đã lựa chọn và kiên định, kiên trì theo đuổi.

Không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế

Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển, đặc biệt từ khi thực hiện công cuộc đổi mới, hệ thống các quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, luôn thể hiện sự nhất quán, xuyên suốt. Đại hội Đảng các nhiệm kỳ thường xuyên tổng kết, bổ sung, hoàn thiện các quan điểm cho phù hợp với bối cảnh phát triển đất nước trong từng giai đoạn và xu thế của thời đại, đồng thời ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị về bảo vệ môi trường.

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (1991) đã đề ra phương hướng: "Tuân thủ nghiêm ngặt việc bảo vệ môi trường, giữ gìn cân bằng sinh thái cho thế hệ hiện tại và mai sau".

Ngày 25/6/1998, Chỉ thị số 36/1998/CT-TW về "Tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước" được ban hành. Chỉ thị đã nêu lên những quan điểm cơ bản có tính xuyên suốt về sau: "Bảo vệ môi trường là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân; bảo vệ môi trường là một nội dung cơ bản không thể tách rời trong đường lối, chủ trương và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tất cả các cấp, các ngành, là cơ sở quan trọng bảo đảm phát triển bền vững, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước".

Nghị quyết số 41-NQ/TW, ngày 15/11/2004, của Bộ Chính trị, về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tiếp tục nhấn mạnh và khẳng định: "Bảo vệ môi trường là một trong những vấn đề sống còn của nhân loại; là nhân tố bảo đảm sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nhân dân; góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị, an ninh quốc gia và thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta", "bảo vệ môi trường vừa là mục tiêu, vừa là một trong những nội dung cơ bản của phát triển bền vững".

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh khí hậu trong khuôn khổ Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP26)

Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 24-NQ/TW về "Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường" được ban hành, Bộ Chính trị chỉ đạo sơ kết và ban hành Kết luận số 56-KL/TW ngày 23/8/2019 về "Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường", tiếp tục khẳng định "lấy bảo vệ sức khỏe nhân dân làm mục tiêu hàng đầu", "không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế".

Nghị quyết XIII của Đảng tiếp tục quán triệt quan điểm: "Chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu, phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai, dịch bệnh, quản lý, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững tài nguyên; lấy bảo vệ môi trường sống và sức khỏe nhân dân làm mục tiêu hàng đầu; kiên quyết loại bỏ những dự án gây ô nhiễm môi trường, bảo đảm chất lượng môi trường sống, bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái; xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường".

Phát triển bền vững là một mục tiêu căn bản trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Trong thực tế, Việt Nam luôn đặt mục tiêu bảo vệ môi trường song hành với mục tiêu phát triển kinh tế. Hằng năm, ngân sách nhà nước dành cho bảo vệ môi trường tăng lên đáng kể.

Bảo vệ môi trường là vấn đề khẩn thiết trên toàn cầu

Bảo vệ môi trường, phát triển bền vững không chỉ là vấn đề của riêng Việt Nam, mà còn là vấn đề khẩn thiết chung của các quốc gia trên toàn cầu. Đặc biệt, trong những thập kỷ gần đây, các hiện tượng thời tiết cực đoan, bão, lụt, sạt lở, hạn, mặn gây hậu quả nặng nề đến tính mạng, tài sản. Cùng với quá trình này, chất lượng môi trường cũng đang ngày càng suy giảm đến mức báo động. Những ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường, sự nóng lên của trái đất và nước biển dâng là một trong những thách thức môi trường lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ XXI. Quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa sẽ còn tiếp tục gia tăng, tạo sức ép lớn lên môi trường.

Chính vì vậy, bảo đảm bền vững về môi trường là một trong 8 mục tiêu phát triển thiên niên kỷ mà Hội nghị Thượng đỉnh Liên hợp quốc đã thông qua tháng 9/2000 và được nhiều quốc gia tích cực hưởng ứng, nỗ lực triển khai thực hiện vì sự phát triển bền vững của đất nước, dân tộc mình, đồng thời góp phần gìn giữ, bảo vệ ngôi chung toàn cầu.

Tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, Thủ tướng Phạm Minh Chính công bố cam kết của Việt Nam: Đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, giảm 30% lượng phát thải khí metan gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030. Những cam kết này hoàn toàn phù hợp với xu thế chung của nhân loại để lựa chọn mô hình phát triển không gây tổn hại cho thế hệ hôm nay và mai sau và nhằm hiện thực hóa mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 như Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra. Con đường đến mục tiêu đó phải là con đường "xanh", phù hợp xu thế phát triển chung toàn cầu.

Bà Caitlin Wiesen, Trưởng Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam chia sẻ: "Chúng tôi chúc mừng Việt Nam luôn là quốc gia tiên phong trong các hợp tác đa phương, đi đầu trong chủ trương lấy người dân làm trung tâm, tăng trưởng bao trùm và phát triển bền vững ở cả khu vực và trên toàn cầu. Chúng tôi đặc biệt khen ngợi cam kết của Việt Nam trong việc nâng cao tham vọng và tham gia các nỗ lực toàn cầu để chống lại biến đổi khí hậu. Đã đến lúc phải điều chỉnh lại các chính sách, khung pháp lý, chiến lược, kế hoạch, đầu tư để đạt được những mục tiêu mới này."

Chủ tịch Hồ Chí Minh với "Tết trồng cây"

Phong trào “Tết trồng cây” vì một Việt Nam xanh

Với tầm nhìn chiến lược, cách đây hơn 60 năm, ngày 28/11/2959, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bài đăng trên báo Nhân Dân với nhan đề “Tết trồng cây”. Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác, Tết trồng cây đã trở thành truyền thống tốt đẹp của toàn dân ta, khởi đầu cho các hành động bảo vệ rừng, trồng cây gây rừng hằng năm của các ngành, các cấp và nhân dân ta đã góp phần quan trọng, thiết thực vào công cuộc xây dựng, phát triển bền vững đất nước.

Để bảo vệ môi trường sống, đa dạng sinh học và hệ sinh thái, góp phần hoàn thành các mục tiêu trồng và bảo vệ rừng, phát triển bền vững, ngày 31/12/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ra Chỉ thị số 45/CT-TTg về tổ chức phong trào "Tết trồng cây" và tăng cường công tác bảo vệ, phát triển rừng ngay từ đầu năm 2021. Ngày 1/4/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 524/QĐ-TTg về việc Phê duyệt Đề án "Trồng 1 tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025".

Một số địa phương có kết quả tốt trong phong trào trồng cây xanh năm 2021 như: Nghệ An (7,3 triệu cây); Thanh Hóa (5,3 triệu cây); Lâm Đồng (4 triệu cây); Hà Tĩnh (3,3 triệu cây); Quảng Nam (3 triệu cây); Cà Mau (3 triệu cây); Cao Bằng (3 triệu cây)...

Phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với bảo vệ môi trường, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên đã trở thành một xu thế chủ đạo, yêu cầu sống còn trên con đường phát triển của dân tộc. Và mỗi độ Xuân về, mỗi người dân Việt Nam trên mọi miền Tổ quốc đã tích cực hưởng ứng Tết trồng cây, thể hiện cam kết, trách nhiệm của thế hệ hôm nay gửi cho thế hệ mai sau, góp phần bảo vệ môi trường, xây dựng đất nước mãi xanh tươi, bền vững.

THANH LAM