Biến đổi khí hậu khiến nắng nóng trở nên nguy hiểm đối với con người
Người dân giải nhiệt trong những ngày nắng nóng đỉnh điểm
Nắng nóng gay gắt gây chết nhiều người
Các đợt nắng nóng, gay gắt bao phủ vùng Tây Bắc Hoa Kỳ trong tuần qua, gây hàng chục người chết người. Thiệt hại về người do nhiệt độ tăng kỷ lục ảnh hưởng đến cả hai lãnh thổ Hoa Kỳ và Canada trong những ngày gần đây là rất lớn. Ít nhất 80 người đã chết ở Mỹ trong những ngày nắng nóng khắc nghiệt vừa qua, ở British Columbia, con số lên đến hàng trăm. Những con số đó có khả năng tăng cao hơn nữa.
Hàng loạt nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng biến đổi khí hậu đang làm cho các đợt nắng nóng kéo dài hơn, nóng hơn, nhiều khả năng sẽ kéo dài hơn và nguy hiểm hơn. Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Nature Climate Change bổ sung thêm chi tiết bằng cách đánh giá ảnh hưởng của con người đối với nhiệt độ tăng thêm lên. Vào tháng 6 vừa qua, một nhóm khoảng 70 nhà nghiên cứu đã báo cáo rằng đối với 732 địa điểm trên 6 lục địa mà họ đã nghiên cứu, tăng trung bình 37% nhiệt độ, những cái chết đó liên quan và có thể ảnh hưởng trực tiếp vào biến đổi khí hậu.
Ana Vicedo Cabrera, tác giả chính của nghiên cứu và là nhà dịch tễ học về biến đổi khí hậu tại Đại học Bern, Thụy Sĩ cho biết, nghiên cứu nhấn mạnh mức độ cấp thiết mà chúng ta cần giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu do con người gây ra. Bà nói: “Biến đổi khí hậu không phải là điều gì đó trong tương lai: Đó là điều gì đó ở hiện tại, và nó đang ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta theo những hướng rất nghiêm trọng. Những sự kiện nắng nóng gay gắt, chết người như trận mưa tàn phá Bắc Mỹ là một điềm báo trước về những gì sẽ đến”.
Nắng nóng khắc nghiệt giết chết nhiều người mỗi năm ở Mỹ hơn bất kỳ loại thảm họa thiên nhiên nào khác. Trên toàn cầu, tác động của nó cũng rất là rất lớn. Trong các đợt nắng nóng lịch sử như năm 1995 ở Chicago, năm 2003 ở châu Âu hoặc năm 2019 ở Pháp, hàng nghìn người có thể chết và nhiều người khác phải chịu những tác động nghiêm trọng đến sức khỏe có thể kéo dài sau khi nhiệt độ hạ nhiệt. Camilo Mora, một nhà khoa học khí hậu tại Đại học Hawai, tác giả của một nghiên cứu có tiêu đề " 27 cách mà một đợt nắng nóng có thể làm chết con người: Cái nóng chết người trong thời đại biến đổi khí hậu ."Ông nói: “Những biến đổi này có thể gây ra những hậu quả lâu dài, từ suy thận đến não của bạn, đến tổn thương tim.
Các nghiên cứu trước đây đã liên quan đến các đợt nắng nóng đặc biệt do biến đổi khí hậu quét qua thành phố với tỷ lệ tử vong cao hơn. Ví dụ, trong đợt nắng nóng gay gắt năm 2003 ở châu Âu, biến đổi khí hậu do con người gây ra đã làm tăng nguy cơ tử vong lên 70% ở Paris . Nghiên cứu mới này mở rộng loại phân tích này trên toàn cầu, xem xét hơn 700 địa điểm trên tất cả các lục địa có người sinh sống. Các nhà nghiên cứu đã xem xét tất cả các trường hợp tử vong được ghi nhận xảy ra trong mùa hè, cũng như dữ liệu nhiệt độ cho những địa điểm và thời gian tương tự, để chọn ra tất cả các trường hợp tử vong có thể do nhiệt độ quá cao. Có những ngưỡng nhiệt độ mà con người có nguy cơ tử vong cao hơn nhiều, nhưng những ngưỡng đó là khác nhau ở các khu vực khác nhau trên thế giới.
Nhóm nghiên cứu đã phát triển một công thức toán học liên kết nhiệt độ khắc nghiệt, nó nóng như thế nào vượt quá nhiệt độ trung bình dễ chịu của thành phố hoặc thị trấn đó, với số người có thể chết nếu nó nóng đến mức đó. Cách tiếp cận này cho phép các nhà nghiên cứu tìm ra bao nhiêu người đã chết vì nhiệt độ quá cao ở mỗi địa điểm mà họ xem xét. Sau đó, họ sử dụng mô hình khí hậu để mô phỏng một thế giới tưởng tượng trong đó biến đổi khí hậu do con người điều khiển đã không xảy ra. Họ đã sử dụng công thức của mình để tính xem có bao nhiêu người sẽ chết vì nhiệt độ cực cao trong vũ trụ lý thuyết thay thế đó.
Sự khác biệt rất rõ ràng. Hành tinh này đã ấm lên khoảng 1 độ C kể từ cuối những năm 1800 và sẽ ấm trở lại ít nhất tương tự như vậy vào cuối thế kỷ này nếu không có những nỗ lực nghiêm túc để loại bỏ khí thải nhà kính. Nếu hiện tượng nóng lên của Trái đất không xảy ra thì các ca tử vong liên quan đến nắng nóng sẽ chỉ chiếm trung bình dưới một phần trăm tổng số ca tử vong vào mùa hè trên toàn thế giới. Nhưng thay vào đó, các ca tử vong liên quan đến nắng nóng chiếm trung bình hơn 1,5% tổng số ca tử vong vào mùa hè nhiều hơn khoảng 60%. Nếu mở rộng ra toàn thế giới, điều đó có nghĩa là hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm có thể là do con người gây ra biến đổi khí hậu, mặc dù Vicedo Cabrera cảnh báo rằng cần nhiều dữ liệu và phân tích rõ hơn để đưa ra dự đoán con số chính xác.
Biến đổi khí hậu xãy ra ở các nước không giống nhau
Nghiên cứu cho thấy rằng, trung bình, hơn 1/3 trường hợp tử vong do nắng nóng có thể do biến đổi khí hậu. Nhưng ở một số quốc gia Nam Mỹ, Kuwait, Iran và một số khu vực Đông Nam Á, con số thiệt hại về người cao hơn nhiều: 77% ở Ecuador, hay 61% ở Philippines. Sự chênh lệch này nổi lên không chỉ vì những nơi này đặc biệt nóng, mà vì thường ít được tiếp cận với điều hòa không khí hơn, nhà ở được xây dựng tốt hơn giúp quản lý phân phối nhiệt tốt hơn và các yếu tố khác có thể làm giảm mức độ dễ bị tổn thương của con người đối với nhiệt.
Tarik Benmarhnia, một chuyên gia về sức khỏe môi trường tại Đại học California, San Diego, cho biết các mô hình tổn thương mà nghiên cứu phát hiện ra cho thấy sự bất bình đẳng sâu sắc. “Hãy nghĩ xem ai là người đã góp phần gây ra biến đổi khí hậu trong thế kỷ qua, và ai là người đang phải gánh chịu hậu quả lớn nhất hiện nay, và bạn thấy điều đó là không công bằng. Có một sự bất công lớn về môi trường liên quan đến việc ai đang phải gánh chịu cái chết do nắng nóng do biến đổi khí hậu do con người gây ra”. Hoa Kỳ chịu trách nhiệm cho khoảng 25% của tất cả các khí thải làm nóng hành tinh hiện có trong khí quyển, trong khi Guatemala, cụ thể đã đóng góp khoảng 0,0002 % lượng khí thải làm nóng trái đất. Nhưng hơn 75% số ca tử vong do nắng nóng ở quốc gia đó có thể liên quan đến biến đổi khí hậu.
Các tác động ở Mỹ cũng rất tàn khốc, khoảng 35% số ca tử vong do nắng nóng ở Mỹ có thể là do biến đổi khí hậu đã xảy ra. Các nghiên cứu khác đã chỉ ra rõ ràng rằng những chi phí đó không phải chịu như nhau. Ở nhiều thành phố, người da màu cao tuổi có nguy cơ tử vong trong các đợt nắng nóng khắc nghiệt cao gấp đôi so với người da trắng lớn tuổi. “Các tác động của biến đổi khí hậu xảy ra nắng nóng là không đồng đều trên toàn thế giới, Ở Mỹ, và cả ở cấp quận, thành phố, trong vùng lân cận”. Benmarhnia nói
Biến đổi khí hậu gây ra hậu quả nghiêm trọng
Các nhà khoa học đang nghiên cứu để xác định xem biến đổi khí hậu có khả năng gây ra đợt nắng nóng Tây Bắc này tồi tệ hơn và nhiều khả năng đến mức nào, nhưng có rất ít nghi vấn rằng nó đóng một vai trò quan trọng nào, đó là Mora nói: Ngay cả khi tất cả khí thải gây hiệu ứng nhà kính ngừng phát thải vào tương lai, hành tinh sẽ tiếp tục ấm lên trên 1,5 ° C mà nó đã có. Điều đó sẽ làm cho loại hiện tượng nắng nóng nghiêm trọng mà chúng ta trải qua ngày nay phù hợp với quy luật hơn là cực đoan. Tuy nhiên, nhiệt độ sẽ trở nên tồi tệ như thế nào trong tương lai phụ thuộc vào các hành động khí hậu mà chúng ta thực hiện hiện tại. “Những lựa chọn của chúng ta cho tương lai chủ yếu là điều này, hoặc nhiều thứ hơn thế nữa. Chúng ta vẫn có thể lựa chọn giữa tệ và tồi tệ hơn, ”anh nói thêm.
Dù bằng cách nào, đã qua thời gian bắt đầu giúp mọi người trên khắp hành tinh chuẩn bị cho cái nóng khắc nghiệt, Kristie Ebi của Đại học Washington, một chuyên gia về sức khỏe môi trường toàn cầu cho biết. Một số hành động có thể đơn giản, chẳng hạn như đảm bảo mọi người có quyền sử dụng quạt, máy lạnh và bóng mát cây xanh. Các hành động khác, chẳng hạn như tìm ra cách làm cho lưới điện đủ mạnh để chịu được áp lực tăng thêm do quá nhiều nhiệt gây ra, sẽ phức tạp hơn nhiều.
Theo các chuyên gia, cường độ và tần suất của các đợt nóng ngày càng tăng thời gian qua được cho là hậu quả của biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu trên toàn cầu đang hằng ngày gây ra sự nóng lên của Trái đất, kéo theo đó là vô số hệ lụy, như: Băng tan, nước biển dâng cao, mưa bão, lũ lụt, cho đến thiên tai có khả năng gây tàn phá quy mô lớn như động đất, sóng thần, hạn hán… Theo các nhà khoa học, chính con người với những hoạt động sản xuất công nghiệp và sinh hoạt hằng ngày là một trong những nguyên nhân chính. Những hậu quả có thể nhìn thấy rõ của biến đổi khí hậu là các hệ sinh thái bị phá hủy, gây sự thiếu hụt nguồn nước ngọt, không khí bị ô nhiễm nặng, năng lượng, nhiên liệu khan hiếm và các vấn đề y tế liên quan khác. Biến đổi khí hậu còn làm mất đi sự đa dạng sinh học. Tình trạng nhiệt độ hiện nay đang làm cho khoảng 50% các loài động thực vật đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
Do nhiệt độ Trái đất nóng lên và biến đổi khí hậu theo chiều hướng xấu đã dần làm cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Lương thực và nước ngọt ngày càng khan hiếm, đất đai dần biến mất nhưng dân số lại tiếp tục tăng. Đây là một trong những yếu tố gây xung đột, chiến tranh giữa các nước và vùng lãnh thổ. Theo phân tích của các chuyên gia, các quốc gia thường xuyên bị khan hiếm nước và mùa màng thất bát thường rất bất ổn về an ninh lương thực, an ninh quốc gia
Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã cảnh báo nhiệt độ tăng cùng với lũ lụt và hạn hán cũng gây ra nhiều dịch bệnh nguy hiểm đang lan tràn ở nhiều nơi trên thế giới. Hằng năm, có khoảng 150.000 người chết do các bệnh có liên quan đến biến đổi khí hậu. Ngoài ra, các thiệt hại về kinh tế do biến đổi khí hậu gây ra cũng ngày càng tăng theo nhiệt độ Trái đất. Các cơn bão lớn làm mùa màng thất bát, mất nhà cửa, cần tới chi phí tốn kém với những con số khổng lồ để dọn dẹp và khôi phục cuộc sống người dân sau thiên tai. Khí hậu càng khắc nghiệt càng làm tăng tổn thất về kinh tế, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống người dân khi phải chịu cảnh giá lương thực và nhiên liệu leo thang. Hơn lúc này hết các thành viên quốc tế phải có những chính sách, nghiên cứu và thực hiện các giải pháp triệt để nhằm chống lại sự biến đổi khí hậu.
Xuân Vinh