Chủng mới Lambda có đáng ngại?
Lambda, chủng nCoV lần đầu phát hiện ở Nam Mỹ vào năm ngoái, ngày càng xuất hiện nhiều tại Mỹ. Giải mã gene phát hiện 1.060 ca nhiễm chủng Lambda ở Mỹ cho đến nay, theo sáng kiến chia sẻ dữ liệu GISAID.
Dù con số này tương đối nhỏ so với số ca nhiễm chủng Delta, nhiều chuyên gia vẫn cảnh giác với biến chủng này. "Tôi nghĩ bất kỳ khi nào một biến chủng được xác định và cho thấy khả năng lây lan nhanh trong cộng đồng, bạn đều phải lo lắng", tiến sĩ Gregory Poland, giám đốc Nhóm Nghiên cứu Vaccine tại trung tâm y tế học thuật phi lợi nhuận Mayo Clinic ở Mỹ, nói.
"Biến chủng đang phát sinh mỗi ngày. Câu hỏi đặt ra là liệu những đột biến có mang lại lợi thế cho virus để gây bất lợi cho con người hay không? Với Lambda, câu trả lời là có", ông nói thêm.
Adam Taylor, nhà nghiên cứu về virus mới nổi tại Viện Y tế Menzies thuộc Đại học Griffith ở Queensland (Australia), cho biết nhiều cơ quan đang theo dõi biến chủng Lambda. "Dữ liệu sơ bộ về protein gai của Lambda cho thấy nó làm tăng tính lây nhiễm, đồng nghĩa có thể dễ dàng nhiễm bệnh cho tế bào hơn chủng gốc xuất hiện ở Vũ Hán, cũng như hai chủng Alpha và Gamma", ông nói.
Kể từ khi đại dịch Covid-19 bắt đầu, virus gây bệnh SARS-CoV-2 đã đột biến nhiều lần, với một số chủng có khả năng lây nhiễm và gây tử vong cao hơn những chủng khác.
Hiện tại, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã phân loại 4 biến thể đáng lo ngại gồm Alpha, Beta, Gamma và Delta. Bốn chủng khác gồm Eta, Iota, Kappa và Lambda được xếp vào biến thể cần quan tâm.
Trong những tuần gần đây, sự lây lan nhanh chóng của chủng Lambda, lần đầu tiên được phát hiện ở Peru, đã thu hút sự chú ý của nhiều chuyên gia.
Lambda hiện là biến thể thống trị ở Peru, quốc gia có tỷ lệ tử vong do Covid-19 trên đầu người cao nhất thế giới. Ngoài ra, chủng Lambda cũng lây lan sang 30 quốc gia khác bao gồm Argentina, Brazil, Colombia, Ecuador, Vương quốc Anh, Mỹ, Nhật...
Nghiên cứu gần đây của Đại học New York ghi nhận một số đột biến trong protein gai của chủng virus Lambda. Đó có thể là lý do khiến biến thể này tăng khả năng lây truyền và có nguy cơ làm giảm khả năng bảo vệ của các loại vắc xin hiện nay.
Theo nhà virus học Ricardo Soto-Rifo thuộc Viện Khoa học Y sinh của Đại học Chile, đột biến L452Q trong biến thể Lambda tương tự như một đột biến trong biến thể Delta được cho đã góp phần vào tỷ lệ lây nhiễm cao.
Biến thể Delta có thể là một lời cảnh báo sớm cho tác động của sự ngần ngại vaccine và triển khai tiêm chủng chậm chạp. Với tỷ lệ lây nhiễm cao và gây nguy cơ bệnh nặng, tử vong cao, biến chủng đã gây ra đợt bùng phát mạnh ở Ấn Độ.
Hiện tại, khi giới chuyên gia dành nhiều chú ý tới Lambda, nhiều người tự hỏi liệu đột biến nhanh của nCoV có bình thường. Giáo sư Sunil Lal của Đại học Monash cho biết câu trả lời là "có". "Sự xuất hiện của chủng mới của virus không phải bất thường và nCoV không ngoại lệ", giáo sư Sunil, nhà vi sinh học, giải thích. "Với sự nhân bản của virus, chúng ta đang cho nó cơ hội để đột biến và tạo ra chủng mới. Phần lớn đột biến là vô hại. Tuy nhiên, một số có thể tiến hóa để trở nên dễ lây nhiễm hoặc tránh các phản ứng kháng thể của con người".
Giáo sư Sunil cho biết điều này từng xuất hiện trong các đại dịch trước đây và là hiện tượng được gọi là "tiến hóa hội tụ". Delta là một ví dụ. Chủng mới này, xuất hiện lần đầu ở Ấn Độ, có tỷ lệ lây nhiễm cao hơn chủng gốc 60% và được cho là nguyên nhân gây ra các đợt bùng phát ở hơn 100 quốc gia, vùng lãnh thổ.
Tiến sĩ Malani cho biết con người sẽ ghi nhận thêm nhiều chủng nCoV khác cho tới khi tốc độ lây lan của Covid-19 thực sự chậm lại. "Cách duy nhất là tiêm vaccine rộng rãi để kiểm soát lây lan và ngăn đột biến. Đây là cuộc đua giữa tiêm chủng vaccine và sự phát triển của chủng mới", ông nói.
Đức Linh