Môi trường bị ảnh hưởng từ các vụ cháy nổ

Môi trường bị ảnh hưởng từ các vụ cháy nổ

Tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, tốc độ đô thị hóa diễn ra hết sức mạnh mẽ, cùng với đó là số lượng các công trình, khu công nghiệp, khu dân cư, chung cư, chợ, trung tâm thương mại và các cơ sở kinh doanh ngày càng gia tăng cả về số lượng và quy mô. Trong khi đó, hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, mật độ xây dựng dày đặc, không đúng quy hoạch … đây cũng là một trong số những nguyên nhân tác động không nhỏ đến nguy cơ gây cháy, nổ và công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC). Trong đó nổi bật là tình trạng công trình chưa được nghiệm thu về PCCC đã đưa vào hoạt động.

Chính vì vậy, khi cháy nổ xảy ra, thiếu điều kiện để cung cấp oxy, thành phần khí tạo ra khí độc như khí CO, kèm theo đó là bụi mịn ở dạng khói đen, sẽ lan truyền trong không khí, len lỏi trong căn hộ và môi trường sống xung quanh.

Những loại khí độc này có thể khiến nạn nhân bị ngạt thở khi hít phải, còn nếu hít quá nhiều sẽ bị ngộ độc và tử vong. Ngoài ra trong một số đám cháy khác, chúng còn sản sinh ra khí HCN, photgen cực độc hại với cơ thể con người.

Khi đám cháy rảy ra, phải sử dụng nước để dập lửa, nước thải sinh ra trong quá trình dập cháy sẽ hòa tan với bụi, thành phần khí, kim loại và nước này trở thành nước ô nhiễm

Theo các nhà khoa học, khí CO không gây khó chịu nên chúng ta rất khó phát hiện. Khi bị ngộ độc CO ở mức độ nhẹ, các nạn nhân sẽ gặp những triệu chứng như đau đầu, chóng mặt; khi tiếp xúc với lượng lớn CO có thể bị ảnh hưởng dây thần kinh trung ương lẫn tim mạch, từ đó có nguy cơ mất đi tính mạng.

Khi đi vào cơ thể người, khí CO kết hợp cùng hemoglobin trong máu tạo thành chất cacboxy hemoglobin (HbCO). Đây là loại chất có thể ngăn chặn quá trình giải phóng oxy trong tế bào, từ đó làm giảm quá trình vận chuyển oxy trong máu, khiến cơ thể thiếu oxy cần thiết. Đặc biệt hơn, khí CO từ những đám cháy đó không chỉ dừng ở việc gây ảnh hưởng đến tính mạng của các nạn nhân trong đám cháy mà còn phát tán ra ngoài gây ô nhiễm môi trường không khí xung quanh, chất lượng môi trường bị thay đổi.

Bên cạnh đó, môi trường khi xảy ra cháy nổ, phải sử dụng nước để dập lửa, nước thải sinh ra trong quá trình dập cháy sẽ hòa tan với một số bụi, thành phần khí, kim loại và nước, biến nước thành nước ô nhiễm, sẽ đi vào các nguồn tiếp nhận như ao, hồ vùng lân cận hoặc đi qua khu vực có đất sẽ đọng lại, gây ô nhiễm ảnh hưởng đến sinh vật sống xung quanh. Thêm nữa là các loại bùn thải, chất rắn sinh ra trong quá trình cháy trở thành chất thải rắn, thậm chí chất thải rắn nguy hại, nếu thu gom không cẩn thận sẽ gây ô nhiễm môi trường đất, ảnh hưởng đến cây trồng, vật nuôi. Tùy theo mức độ, quy mô vụ cháy làm cho mức độ ô nhiễm môi trường xung quanh. Và tùy theo đối tượng bị cháy như kho nhiên liệu, hóa chất, vật liệu cháy có chất nhựa thì thành phần chất ô nhiễm nguy hại tác động xấu đến môi trường sau khi cháy đã tắt từ rất lâu chứ không chỉ lúc xảy ra vụ cháy. Chẳng hạn, sự cố cháy Nhà máy bóng đèn phích nước Rạng Đông năm 2019 đã để lại hậu quả về môi trường hết sức nặng nề khiến nhiều hộ dân và học sinh xung quanh phải di cư đến nơi khác sinh sống.

Sự cố cháy nhà máy Rạng Đông năm 2019, đã để lại hậu quả về môi trường hết sức nặng nề khiến nhiều hộ dân và học sinh xung quanh phải di cư đến nơi khác sinh sống

Trên thực tế, tình trạng mất an toàn cháy nổ, nhất là tại các nhà dân, chung cư cao tầng, cơ sở sản xuất đã được cảnh báo không ít lần nhưng sau đó, những vụ cháy nổ gây hậu quả nghiêm trọng vẫn liên tiếp xảy ra, gây thiệt hại về người và tài sản, gây tác động đến môi trường.

Để kiểm soát và giám sát hoạt động bảo vệ môi trường ở các đơn vị, nhà nước quy định khi lập báo cáo đánh giá tác động môi trường đều phải có chương trình phòng chống ứng phó sự cố cháy nổ đều phải được thông qua, có dự thảo chương trình và phải được cơ quan PCCC thông qua. Tuy nhiên hiện nay nhiều doanh nghiệp, nhà chung cư, nhà cao tầng không quan tâm đến hậu quả của hỏa hoạn dẫn đến suy giảm chất lượng môi trường về mặt không khí, nước, đất đai, cây trồng, vật nuôi cũng như sức khỏe của cộng đồng.

Vụ cháy CCMN ở Khương Hạ không những cướp đi 56 sinh mạng mà còn đê lại những hệ lụy về môi trường sống khu dân cư.

Xử lý môi trường sau các vụ cháy nổ

Theo các chuyên gia về PCCC, hậu quả cháy nổ phụ thuộc vào biện pháp phòng ngừa, ứng cứu. Sau khi dập tắt đám cháy, các đơn vị quản lý môi trường cần đến ngay khu vực xảy ra sự cố cháy nổ tìm hiểu mức độ cháy, vật liệu cháy, hóa chất cháy, hướng phát tán khói thải ra các khu vực lân cận bị ảnh hưởng thế nào, xem xét nguồn tiếp nhận nước thải và các hiện trạng sinh thái tại khu vực chịu ảnh hưởng của cháy nổ, đặc tính của các loại chất thải rắn - sản phẩm phát sinh của quá trình cháy như thế nào, để dự báo khả năng thành phần ô nhiễm sẽ phát sinh ra sau quá trình cháy đi vào môi trường không khí, đất, nước và các loại chất thải. Tùy mức độ và quy mô khu vực cháy, khả năng lan truyền chất ô nhiễm phải lấy mẫu quan trắc hiện trạng môi trường để khẳng định thành phần, mức độ ô nhiễm với môi trường khí, nước, chất thải.

Bên cạnh đó, phải di dời người già, trẻ nhỏ, người ốm ra khói khu vực bị cháy trong khoảng thời gian nhất định, tránh không sử dụng bồn chứa nước, nơi tiếp nhận nước thải đã dập cháy, tránh sử dụng các loại rau quả, vật nuôi bị nhiễm bụi, khí độc trong khu vực chịu tác động của vụ cháy. Thêm nữa, không thể thu gom lại khí để xử lý vì lúc đó đã lan truyền tất cả các nơi, phải có thời gian cho thông thoáng khí ở khu vực cháy và khu vực lân cận vì có quá trình pha loãng với các nơi khác và làm giảm thành phần độc hại có trong thành phần khí tới tiêu chuẩn an toàn về mặt môi trường.

Sau đó, phải xử lý nước thải sinh ra gây ô nhiễm bằng cách thu gom nước thải về cơ sở xử lý nước thải để đạt được yêu cầu xả thải an toàn ra môi trường. Phải có kế hoạch thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn, chất thải sinh hoạt là sản phẩm của quá trình cháy theo đúng quy định thu gom vận chuyển và xử lý các loại chất thải rắn, chất thải nguy hại. Cùng với đó, cần kiểm tra sức khỏe của cộng đồng dân cư chịu ảnh hưởng của cháy nổ để kịp thời phát hiện các hiện tượng ngộ độc, tác động xấu đối với con người do hậu quả sinh ra trong quá trình cháy. Đồng thời cảnh báo cho khu dân cư để có biện pháp tự bảo vệ mình trước tác động ô nhiễm, giảm thiểu tác động xấu của môi trường bị ô nhiễm đối với người dân.