Hoà Bình: Rừng bảo tồn Pu Canh bị tàn phá?

SK&MT - Có một nghịch lý khi giao rừng cho người dân thì còn, đến khi thành lập Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên (BTTN) Pu Canh thì rừng bị tàn phá. Sự việc này đã kéo theo biết bao hệ luỵ, người dân mất đất, khí hậu, môi trường biến đổi. Vào tháng 10/2017, xuất hiện đợt lũ lịch sử, tàn phá nặng nề nơi đây. Hình ảnh người dân xót xa ôm những gốc cây rừng đã bị lâm tặc chặt hạ trong khu BTTN Pu Canh đã ám ảnh chúng tôi trong suốt hành trình tìm hiểu sự việc.

Tan hoang khu bảo tồn thiên nhiên

Khi biết chúng tôi muốn tìm hiểu về thực trạng khu rừng BTTN Pu Canh, người dân đã tình nguyện dẫn đường cho chúng tôi để tận mắt chứng kiến cảnh rừng bị tàn phá. Bắt đầu từ xóm Thùng Lùng (xã Tân Pheo), sau 3-4 tiếng đồng hồ chúng tôi mới lên được vị trí đầu nguồn suối Nhạp.

Trên đường đi chỉ thấy toàn cây bụi, thi thoảng gặp cây gỗ lớn nhưng đều bị rỗng nên không có giá trị kinh tế. Người dẫn đường cho biết rừng bị tàn phá mạnh nhất trong thời gian từ năm 2010-2013. Có thời điểm lâm tặc còn dùng cả xe ô tô vào tận trong khu bảo vệ nghiêm ngặt để vận chuyển gỗ ra, những vết bánh xe vẫn còn hằn trên đường thành những dãnh lớn.

Ảnh khối gỗ bị bỏ lại.

Nhìn những gốc cây to tới cả 2 người ôm, những tấm gỗ dầy cả tấc nhưng giá trị kém bị lâm tặc bỏ lại khiến chúng tôi không khỏi xót xa. Dang cánh tay ôm gốc cây lớn bị chặt hạ, gương mặt tỏ rõ sự đau khổ người dẫn đường nói với chúng tôi: “Phải mất hàng trăm năm mới được thân gỗ to như thế này, ban đầu chúng chỉ tìm những cây trắc, gụ, nghiến, táu, dổi, chò chỉ nhưng khi đã hết thì đến cả gỗ thông, gỗ kẹm cũng bị lâm tặc chặt hạ… khi rừng bị tàn phá thì hệ sinh thái rừng cũng dần biến mất. Và hệ luỵ của nó là biến đổi khí hậu, môi trường chính là đợt lũ quét lịch sử xảy ra tại xã Đồng Ruộng, Tân Pheo vào tháng 10/2017 làm cả chục người chết, mất tích và bị thương, nhiều bản làng bị cuốn trôi …

Người dẫn đường cho biết thêm: Nhìn xanh vậy thôi nhưng toàn là cây bụi, những cánh rừng ở các xã khác cũng nằm trong tình trạng tương tự, bị lâm tặc tàn phá nặng nề. Diện tích rừng tự nhiên đến nay chỉ còn đếm trên đầu ngón tay.

Người dân bên những gốc cây đã bị chặt.

Rừng bảo tồn hay "bảo tàn"?

Tối hôm đó chúng tôi ngủ lại Tân Pheo cũng để muốn tìm hiểu vì sao rừng lại bị tàn phá nặng nề như vậy. Ông Hà Văn Phời (66 tuổi) từng tham gia công tác ở địa phương cho biết: “Rừng trước đây được bảo vệ rất tốt, năm 1996 người dân địa phương đã được giao đất theo Nghị định 02 ngày 15/1/1994 do Thủ tướng Phan Văn Khải ký để chăm sóc, bảo vệ. Xã Tân Pheo với 70 hộ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng (CNQSD) đất lâm nghiệp (có thời hạn 50 năm) với diện tích trên 500 ha, ở các xã Đồng Ruộng, Đồng Chum, Đoàn Kết cũng đều như vậy. Tổng số 4 xã có khoảng trên 200 hộ với diện tích lên đến hàng nghìn ha”.

Ông Xa Văn Nghị và ông Hà Văn Phời bên bản đồ khu rừng BTTN Pu Canh.

Ông Hà Văn Khưn (60 tuổi) cho biết: Năm 2002, sau khi nhận được thông báo của xã và trưởng xóm về việc thành lập khu BTTN Pu Canh nên thu hồi lại giấy CNQSD đất của các gia đình để điều chỉnh, chứ không hề có một quyết định hay văn bản nào của cơ quan chức năng. Là người dân nên chúng tôi chỉ biết chấp hành và cũng kể từ đó, chúng tôi không được phép lai vãng vì lực lượng kiểm lâm và Ban quản lý khu bảo tồn nói đó là đất, rừng của họ.

Còn ông Xa Văn Nghị (62 tuổi) cho biết: Nhà đông người nên gia đình tôi được giao trên 20 ha những nơi bưng, bìa chúng tôi tận dụng trồng cây lương thực, ngô sắn nhưng tuyệt đối không xâm hại diện tích rừng. Năm 2002, gia đình tôi bị thu lại giấy CNQSD đất, chúng tôi không được bảo vệ rừng, không có đất sản xuất nên các con cháu phải bỏ bản làng phiêu bạt khắp nơi kiếm kế sinh nhai.

Như vậy xuất hiện một nghịch lý, rừng giao cho người dân thì còn đến khi khu BTTN Pu Canh được thành lập, lấy đất của dân khoanh rừng bảo vệ thì rừng mất. Nên người dân đặt ra nghi ngờ không biết thành lập khu bảo tồn hay “bảo tàn” tức là tàn phá nữa? Bà con đều bảo: “Các cơ quan chức năng nào muốn tìm hiểu ai đã tàn phá rừng, cứ về gặp bà con chúng tôi, bất kể người dân nào cũng đều biết sự việc”.

Vì sao rừng lại bị tàn phá, việc này bắt nguồn từ việc thu hồi đất của người dân đã được nhà nước giao khoán và cấp giấy CNQSD đất. Người dân mất đất, không còn quyền lợi và được chăm sóc, bảo vệ rừng nên lâm tặc đã ngang nhiên tàn phá mà không gặp bất kỳ trở ngại nào. Vậy ai chịu trách nhiệm và cơ quan nào đã thu hồi hàng trăm giấy CNQSD đất với hàng nghìn ha đất chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc kỳ tới.

Sức khỏe & Môi trường sẽ tiếp tục thông tin vụ việc.

Nhóm PV