Trí thức Việt Nam đồng hành vì một tương lai xanh

Hội thảo thu hút sự quan tâm của hơn 100 đại biểu từ nhiều đơn vị khác nhau

Hội thảo “Trí thức Việt Nam đồng hành cùng tương lai xanh” do Liên hiệp các Hội KHKT Việt Nam (Liên hiệp hội - LHH) phối hợp với Hội Nữ trí thức Việt Nam (Hội NTT) tổ chức ngày 9/12/2025 cũng là nhằm mục đích đó.

Phát biểu khai mạc và định hướng chủ đề tham luận, PGS.TS Phạm Quang Thao - Phó Chủ tịch Liên hiệp hội nói: Năm 2025 là năm đầu tiên thực hiện 3 đột phá (KH&CN, Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi số), khi toàn cầu đang đối mặt với ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu (BĐKH). Cam kết Net Zero vào năm 2050 đã được Việt Nam ký kết ngay từ đầu là thể hiện quyết tâm của chúng ta vì một tương lai xanh trên toàn cầu. Hội thảo lần này là một dịp ghi nhận những đóng góp của trí thức, đặc biệt là nữ trí thức trong nghiên cứu, ứng dụng KHKT và tư vấn chính sách trong lĩnh vực môi trường, chuyển đổi xanh trong bối cảnh mới.

PGS.TS Phạm Quang Thao phát biểu khai mạc

Toàn cảnh hội thảo

Với vai trò là cơ quan nghiên cứu khoa học hàng đầu của Việt Nam, Viện Hàn lâm KH&CN VN đã có những định hướng rõ về lĩnh vực ứng dụng công nghệ sạch, năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn ở VN. TS Trần Đại Lâm - Viện trưởng Viện khoa học vật liệu cho biết: Công nghệ sạch, năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn là trụ cột phát triển bền vững của mỗi quốc gia, tạo nền tảng cho tăng trưởng xanh, giảm thiểu tác động tiêu cực của BĐKH, bảo vệ môi trường, nâng cao sức khỏe con người và đảm bảo nguồn lực cho tương lai.

Bàn về tăng trưởng xanh, PGS.TS Nguyễn Thế Chinh cho rằng có hai vấn đề lớn về môi trường xanh là giảm phát thải và duy trì hệ sinh thái. Vậy vai trò của đội ngũ trí thức trong lĩnh vực này thể hiện ra sao? Trước hết là vai trò của đội ngũ trí thức trong hoạch định và phản biện chính sách liên quan đến phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn và trung hòa Các bon; Thứ hai, đề xuất cơ chế để giới trí thức tham gia trực tiếp vào quá trình xây dựng và giám sát chiến lược “tương lai xanh Việt Nam 2050”; Thứ ba, kiến nghị xây dựng mạng lưới “Trí thức vì tương lai xanh” cấp quốc gialàm đầu mối để tư vấn chính sách, phản biện độc lập, kết nối chuyên gia VN và toàn cầu và hỗ trợ doanh nghiệp. Trong quá trình này, vai trò của nữ trí thức cực kỳ quan trọng.

PGS.TS Mai Văn Trịnh - Viện trưởng Viện Môi trường - Bộ NN&MT

PGS.TS Mai Văn Trịnh - Viện trưởng Viện Môi trường, Bộ NN&MT lại đi sâu vào vấn đề tăng trưởng xanh trong lĩnh vực nông nghiệp với tham luận có tiêu đề “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn xanh và phát triển bền vững”. Hướng tới 3 tiêu chí trụ cột của nông nghiệp bền vững, cần chuyển từ nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp phát thải thấp, nông nghiệp xanh, hữu cơ, sinh thái, tái sinh, tuần hoàn…, tiến đến xanh hóa chuỗi giá trị nông nghiệp. Cần phát huy vai trò của trí thức nông nghiệp với phụ nữ nông thôn bằng nhiều dự án về đào tạo nhân lực cho nền nông nghiệp xanh, cả về tri thức và kỹ năng, kỹ thuật.

TS. Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam

Nhấn mạnh vai trò của trí thức trong xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và mô hình doanh nghiệp bền vững, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, sau khi nêu bật những khái niệm rất cơ bản của kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và doanh nghiệp bền vững, khẳng định: trong lộ trình này, không thể thiếu vai trò của đội ngũ trí thức, trong cả việc xây dựng chiến lược, tư vấn phản biện chính sách và nghiên cứu, ứng dụng KH&CN váo nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

GS.TS Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Nông nghiệp và Môi trường

“Trong lĩnh vực KHXH, các trí thức cũng đóng vai trò quan trọng trong phản biện xã hội để xây dựng thể chế hoàn thiện, xã hội đồng thuận và bản sắc văn hóa” - GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa Thăng Long nói. Tham luận của bà cũng đề xuất cơ chế phối hợp liên ngành và quản trị nhà nước theo hướng minh bạch, trách nhiệm và lấy bền vững làm trọng tâm.

TS Nguyễn Hữu Ninh - nguyên Giám đốc Trung tâm CERED trình bày chủ đề Kinh tế sức khỏe

Tham luận của TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch mạng lưới không khí sạch Việt Nam lại đề cập đến một vấn đề rất bức xúc đang hiện hữu ở các đô thị lớn, đặc biệt là Hà Nội và TP HCM, đó là nạn ùn tắc giao thông, sự ô nhiễm môi trường và BĐKH do Quy hoạch và phát triển đô thị. Làm sao để có một Đô thị xanh với phát thải thấp và giảm ô nhiễm, sử dụng hiệu quả tài nguyên và năng lượng, bảo vệ thiên nhiên và đa dạng sinh học…? Những bài học cho Việt Nam đã được TS nêu ra, trong đó có tầm nhìn dài hạn và liên tục cho các vấn đề trên với bộ công cụ pháp lý chuẩn mực, hệ dữ liệu và chuyển dổi số minh bạch.

ThS. Nguyễn Thị Thanh Huyền - Phó Trưởng ban KH&HTQT của LHH

Một tham luận với những vấn đề thiết thân đối với con người là thách thức của môi trường khí hậu, ảnh hưởng của BĐKH đối với gánh nặng bệnh tật của con người trong xã hội hiện đại do TS Nguyễn Hữu Ninh - nguyên Giám đốc Trung tâm CERED trình bày đã thu hút sự quan tâm của các đại biểu tham dự. Nói về Kinh tế sức khỏe trong kỷ nguyên tương lai xanh, TS Ninh nhấn mạnh: Sức khỏe là nền tảng của tương lai xanh, Kinh tế sức khỏe là “động lực kép” của tương lai xanh. Sức khỏe chính là tài sản xanh quan trọng nhất của quốc gia. Đầu tư cho sức khỏe – từ hạ tầng y tế, môi trường, phòng ngừa bệnh tật đến phát triển dược liệu và dinh dưỡng – chính là đầu tư trực tiếp cho tương lai dân tộc. Trong hành trình này,đội ngũ trí thức Việt Nam, đặc biệt là nữ trí thức, tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt không thể thay thế.

Chị Đỗ Vân Nguyệt đại diện Tổ chức LIVE & LEARN

PGS.TS Bùi Thị An - Phó Chủ tịch Hội NTT VN, Chủ tịch Hội NTT Hà Nội, Viện trưởng Viện Môi trường và Sức khỏe trao đổi một vấn đề mang bản sắc giới, đó là “Bình đẳng giới và công bằng xã hội trong chuyển đổi xanh”. Đây không phải là “phần bổ sung” mà là yếu tố quyết định hiệu quả, công bằng và bền vững của chính quá trình này. Thực tiễn quốc tế cho thấy: nếu được lồng ghép có hệ thống (data, tài chính, đào tạo, tiếng nói tham gia), chuyển đổi xanh có thể vừa đạt mục tiêu khí hậu vừa thúc đẩy tăng trưởng việc làm có phẩm giá cho nữ giới và các nhóm dễ bị tổn thương. Các khuyến nghị về tiêu chí gender-responsive dự án, quỹ tiếp cận cho tổ chức phụ nữ, chương trình đào tạo kỹ năng xanh, đến chỉ tiêu lãnh đạo nữ là các bước thiết thực mà cơ quan nhà nước, nhà tài trợ và đối tác xã hội dân sự có thể triển khai ngay để đảm bảo chuyển đổi xanh thực sự công bằng.

PGS.TS Bùi Thị An - Phó Chủ tịch Hội NTT VN, Chủ tịch Hội NTT Hà Nội

Không chỉ phụ nữ “cất tiếng” mạnh mẽ tại hội thảo, mà đại diện cho thế hệ trẻ cũng nói lên tiếng nói riêng của mình, bằng những con số thống kê rất thuyết phục của chị Đỗ Vân Nguyệt, đến từ Tổ chức LIVE&LEARN, về đóng góp và khó khăn cũng như mong muốn của thanh thiếu niên Việt Nam khi tham gia vào các vấn đề lớn của xã hội như “tương lai xanh”, đồng thời đề xuất những giải pháp cho các hoạt động thanh thiếu niên trong nhà trường và trong cộng đồng, để có thể huy động lực lượng hùng hậu này thực hiện tốt hơn, nhanh hơn và bền vững hơn vai trò của họ.

TS Đỗ Phương Thảo với tham luận "Xanh hóa chương trình đào tạo giáo dục đại học"

Liên quan đến đối tượng trẻ và hành trình vì tương lai xanh, TS Đỗ Phương Thảo đến từ Đại học Sư phạm Hà Nội đã đề xuất những giải pháp có tính phổ quát cả về bề rộng và chiều sâu của lĩnh vực đào tạo “cỗ máy cái” của nguồn nhân lực, đó là “Xanh hóa chương trình đào tạo giáo dục đại học”, làm sao để sinh viên sư phạm có thể có được những năng lực tư duy hệ thống về phát triển bền vững, trong đó có tăng trưởng xanh.

GS.TS Từ Thị Loan - Viện trưởng Viện nghiên cứu văn hóa Thăng Long

Ths. Nguyễn Thị Thanh Huyền, Phó trưởng ban KH&HTQT của LHH đưa ra một bức tranh toàn cảnh về hoạt động hợp tác quốc tế về khoa học của LHH thời gian qua, đặc biệt trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và BĐKH vì một tương lai xanh, đó là: trở thành thành viên trong các cơ chế đa phương, Hội đồng khoa học thế giới, hợp tác song phương và đa phương; vận động trí thức KH&CN người Việt Nam ở nước ngoài, Thí điểm chương trình hợp tác quốc tế cho thế hệ trẻ Việt kiều.

Kết luận hội thảo, GS.TS Lê Thị Hợp đánh giá: 11 báo cáo tham luận và các ý kiến trao đổi đã thể hiện cố gắng rất lớn của đội ngũ trí thức nói chung và nữ trí thức nói riêng. Hội NTT VN cam kết sẽ phối hợp với LHH trong mọi lĩnh vực KH&CN, vì một “TƯƠNG LAI XANH” với những mục tiêu trụ cột.

TS Lê Công Lương - Phó Tổng thư ký LHH khẳng định Hội thảo đã làm rõ hơn về những vấn đề toàn cầu trong phát triển Xanh; về quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước về tương lai xanh, phát triển bền vững. Các đại biểu cũng đều đề cập đến vai trò quan trọng của trí thức trong tăng trưởng xanh, và làm sao để họ phát huy tốt nhất vai trò này. Với 15 báo cáo tham luận gửi đến Hội thảo và hơn 100 đại biểu tham dự, đóng góp ý kiến, Hội thảo này đã thành công, không chỉ về chủ đề cụ thể, mà còn hứa hẹn một sự phối hợp ngày càng chặt chẽ và hiệu quả giữa Liên hiệp các Hội KHKT VN với Hội Nữ trí thức Việt Nam.