Hướng dẫn phân biệt sốt xuất huyết và các loại sốt thông thường

SXH là bệnh truyền nhiễm cấp tính có thể bùng phát thành dịch do vi rút Dengue gây ra

Sốt xuất huyết và sốt phát ban

Sốt phát ban có nhiều bệnh và tác nhân gây bệnh khác nhau, nhưng chung quy đều có triệu chứng sốt và phát ban. Ở nước ta, sốt phát ban chủ yếu bao gồm bệnh sởi do virus sởi, bệnh Rubella do virus Rubella, và bệnh do Rickettssia (sốt mò), trong đó bệnh sốt mò là phổ biến nhất. Bệnh sởi và Rubella lây qua đường hô hấp, trong khi bệnh sốt mò lây qua môi giới là mò đỏ.

Đối với bệnh SXH, tác nhân gây bệnh là virus Dengue. Bệnh lây từ người bệnh sang người lành chưa có miễn dịch chống virus Dengue thông qua muỗi. Hai loài muỗi truyền bệnh SXH là muỗi vằn và muỗi hổ Châu Á.

SXH là một bệnh dịch nguy hiểm. Nếu muỗi truyền bệnh càng nhiều, tốc độ lây lan bệnh càng nhanh, đặc biệt ở những người chưa có miễn dịch chống SXH. Khi bị SXH, đặc biệt là trẻ em, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. SXH thường có biểu hiện sốt cao liên tục trong 3-4 ngày, ho, sổ mũi, đau nhức cơ bắp, đau nhức hố mắt, nôn và có thể tiêu chảy.

Sốt phát ban và sốt xuất huyết có đặc điểm nhận dạng khác nhau.

Sốt trong bệnh SXH khó giảm với thuốc hạ sốt paracetamol trong 3 ngày đầu. Khi sốt bắt đầu giảm, xuất huyết thường xuất hiện, biểu hiện như da sung huyết (da đỏ ửng, môi khô đỏ tươi do hiện tượng cô đặc máu), có chấm xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam, mắt đỏ và thường kèm nôn, chân tay lạnh. Thông thường, từ ngày thứ 3, bệnh có thể tiến triển nặng, nhất là ở trẻ em. Nếu không được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời, bệnh có nguy cơ diễn biến xấu do sốc hoặc tổn thương các cơ quan khác.

Sốt phát ban, hầu hết các trường hợp sốt phát ban bắt đầu với triệu chứng sốt cao từng cơn (thân nhiệt có thể tăng lên 39-40°C), kèm theo ho, đau họng, chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi, mệt mỏi, có thể nôn mửa và phát ban đỏ. Các hạch khu vực đầu, mặt, cổ thường sưng to và đau, có thể nhìn hoặc sờ thấy. Kết mạc mắt đỏ, viêm, và chảy nước mắt.

Nếu nguyên nhân gây sốt là do virus đường tiêu hóa, có thể sớm xuất hiện tình trạng rối loạn tiêu hóa (phân lỏng, nhầy, không có máu và có thể nôn ói sau khi ăn). Hầu hết các trường hợp sốt phát ban từ ngày thứ 4 trở đi sẽ hết sốt, ăn được, và da có thể nổi phát ban trong 3-5 ngày rồi lặn.

Phân biệt sốt xuất huyết và sốt do COVID-19

Các chuyên gia y tế tại Bệnh viện Bạch Mai cho biết, SXH và COVID-19 đều là các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây dịch do virus. Hai bệnh tuy triệu chứng ban đầu giống nhau nhưng có những điểm đặc trưng riêng về yếu tố dịch tễ, đường lây truyền cũng như bệnh cảnh.

SXH và COVID-19 khi khởi phát thường có những biểu hiện tương đối giống nhau và dễ gây nhầm lẫn (sốt, đau đầu, mỏi người, ớn lạnh), tuy nhiên khác nhau ở các triệu chứng đi kèm và diễn biến của sốt.

Sốt xuất huyết:

• Sốt cao đột ngột, liên tục từ 39 - 40 độ C trong 2 - 7 ngày liền.
• Chán ăn, mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ, đau bụng.
• Ban xung huyết và/ hoặc xuất huyết dưới dạng chấm rải rác trên da hoặc bầm chỗ tiêm, chảy máu cam, nôn ra máu.

COVID-19:

• Sốt (≥ 37,5 độ C), ở trẻ em khởi phát thường sốt cao (≥ 38,5 độ C) trong 2 ngày đầu sau đó tự hết sốt.
• Đau đầu, đau họng, đau cơ hoặc đau cả người.
• Cảm giác ớn lạnh, mệt mỏi.
• Ho, hụt hơi hoặc khó thở.
• Mất vị giác hoặc khứu giác.
• Ngạt mũi hoặc chảy nước mũi.
• Các triệu chứng tiêu hóa: buồn nôn hoặc nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng.

Đa số bệnh nhân SXH thường tự khỏi trong vòng 7 ngày, nhưng có khoảng 5% bệnh nhân sẽ có biểu hiện nặng như chảy máu hoặc thoát huyết tương gây sốc do giảm thể tích, suy hô hấp, suy tim, suy thận, rối loạn đông máu, tổn thương gan, rối loạn tri giác. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, nguy cơ tử vong là rất cao.

Đặc biệt, vấn đề đồng nhiễm COVID-19 và SXH khiến bệnh nhân có nguy cơ trở nặng và thậm chí tử vong cao hơn nếu hai bệnh cùng biến chứng nặng mà không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Phân biệt Sốt xuất huyết, tay chân miệng và cúm A/H1N1

SXH, tay chân miệng và cúm A/H1N1 đều có những đặc điểm chung là sốt, tuy nhiên để phân biệt chúng, chúng ta cần dựa vào các triệu chứng lâm sàng và kết quả xét nghiệm cận lâm sàng như sau:

Sốt virus và các bệnh đường hô hấp:

• Sốt cao từ 38,5 - 41 độ C, đi kèm đau khắp cơ thể, đau đầu.
• Triệu chứng viêm đường hô hấp như ho, chảy nước mũi, hắt hơi, họng đỏ.
• Có thể xuất hiện rối loạn tiêu hóa.
• Phát ban (mẩn đỏ, xuất huyết dưới da) thường xảy ra 2 - 3 ngày sau khi sốt.
• Viêm kết mạc: Mắt đỏ, có dịch mắt chảy.
• Có thể xuất hiện các triệu chứng nôn mửa sau khi ăn.

Sốt do cúm A/H1N1:

• Sốt (≥ 37,5 độ C), thường không cao như sốt xuất huyết.
• Ho, đau họng, sổ mũi, chảy nước mũi, nhức mình.
• Nếu bệnh nặng, có thể xuất hiện đau ngực và khó thở.
• Xét nghiệm máu thường cho thấy bạch cầu không tăng, tiểu cầu không giảm, hồng cầu bình thường không cô đặc máu.

Sốt trong bệnh tay chân miệng:

• Trẻ có sốt cao từ 1-2 ngày.
• Đau họng, đau miệng.
• Xuất hiện loét miệng, có thể là vết loét đỏ hoặc phỏng nước ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi.
• Nốt hồng ban dạng phỏng nước xuất hiện ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối và mông.

Việc phân biệt chính xác giữa các bệnh này là rất quan trọng để đưa ra chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, đặc biệt là khi xuất hiện các triệu chứng phức tạp hoặc nặng nề.

Sốt xuất huyết và sốt rét

Sự khác biệt giữa SXH và sốt rét xuất phát từ thời gian ủ bệnh và các triệu chứng lâm sàng:

Thời gian ủ bệnh và xuất hiện triệu chứng:

• SXH: Triệu chứng bắt đầu sau khoảng 4 - 5 ngày từ khi bị muỗi đốt. Cơn sốt đầu tiên kéo dài từ 3 - 4 ngày, với nhiệt độ từ 39 đến hơn 40 độ C, kèm đau đầu và đau nhức xương. Sau đó, có thể xuất hiện các nốt xuất huyết dưới da. Tổng thời gian từ khi phát hiện bệnh đến khi các triệu chứng giảm dần thường là 7 - 10 ngày.
• Sốt rét: Triệu chứng bắt đầu sau 10 - 15 ngày từ khi bị muỗi đốt. Sốt rét thường đi kèm với đau xương khớp, đổ mồ hôi, thiếu máu, và có thể nôn mửa. Cơn sốt sẽ diễn ra qua ba giai đoạn: rét run, sốt nóng, và vã mồ hôi. Các cơn sốt kéo dài từng đợt, mỗi đợt từ 6 - 10 tiếng, với các cơn rét run trong giai đoạn cường giao cảm kéo dài từ 15 phút đến 1 tiếng. Nhiệt độ có thể đạt đến 39 - 40 độ C, rồi giảm dần sau mỗi cơn rét.

Điều này cho thấy, mặc dù có sự tương đồng ở một số triệu chứng như sốt và rét run ban đầu, nhưng sốt xuất huyết và sốt rét vẫn có những đặc điểm riêng biệt giúp phân biệt bệnh tật này trong quá trình chẩn đoán và điều trị.

Sốt xuất huyết và các loại sốt thông thường

Sự khác nhau giữa SXH và các loại sốt thông thường là như sau:

Bệnh SXH thường phát triển trong vòng 2 - 3 ngày đầu, khi người bệnh trải qua giai đoạn sốt cao liên tục, khó hạ sốt, đau đầu và đau toàn thân. Các triệu chứng này ban đầu khá tương đồng với các loại sốt do virus khác và chỉ có thể chẩn đoán chính xác thông qua xét nghiệm.

Mức độ SXH có thể dao động từ nhẹ đến nặng, phụ thuộc vào phản ứng cơ thể của từng người. Nếu nhiệt độ vượt quá 37.5 độ C, người bệnh được xem là bị sốt. Do đó, một số bệnh nhân mắc SXH có thể chỉ có sốt nhẹ và không để ý đến triệu chứng này. Từ cuối ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh, SXH thường bắt đầu giảm dần, song có thể xuất hiện nổi mẩn đỏ xuất huyết ở mức độ khác nhau.

Trong khi đó, các loại sốt thông thường khác, người bệnh có thể sốt cao từng cơn, thường đi kèm với các triệu chứng viêm ở đường hô hấp như ho, chảy nước mũi, đau họng, đau nhức toàn thân. Các phát ban thường biến mất nhanh sau khi căng da. Khác với SXH, các triệu chứng của nó như nổi mẩn đỏ xuất huyết thường vẫn còn hoặc biến mất rất chậm.

Trong bối cảnh dịch SXH lan truyền như hiện nay, cách tốt nhất để phân biệt các loại sốt là đến các cơ sở y tế để xét nghiệm máu. Kết quả xét nghiệm công thức máu trong bệnh SXH Dengue sẽ cho thấy bạch cầu và tiểu cầu giảm, xét nghiệm kháng nguyên test Dengue (+) sẽ dương tính.

Người dân tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc khi chưa được chẩn đoán bệnh. Việc dùng thuốc bừa bãi có thể làm bệnh nặng hơn và gây khó khăn cho việc điều trị.